Norbert, Norberta, Cintia2023. június 06., kedd
Föld

Ismeretlen égitest típusra bukkantak

2004.10.07.Admin
National Geographic Magyarország

Eddig ismeretlen égitest-típusra leltek csillagászok. A se nem csillag, se nem barna törpe, se nem bolygó egy bináris rendszer tagja.

Csillagászok a Gemini North és Keck II teleszkópok segítségével vizsgáltak egy különleges bináris (két csillagból álló) rendszert, amelynek kisebbik tagja egy eddig ismeretlen típusú égi objektum.

Nem csillag, nem bolygó, nem is barna törpe, egyszerűen csak egy gázokból álló sűrű gömb. A feltételezések szerint a korábban csillagként működő égitestől nagyobb méretű társa annyi anyagot vont el, hogy idővel korábban ismeretlen átmeneti típusú égi képződmény vált belőle.

Parazita pár

A 300 fényévre található EF Edrianus bináris rendszer a késő őszi és téli éjszakákon az Orion csillagkép alatt látható Eriadnus (alvilági folyó) csillagképben helyezkedik el. Két csillagszerű égitest alkotja; a nagyobbik egy körülbelül Napunk tömegének felével rendelkező fehér törpe, amely egy Nap-típusú csillag életpályájának végén keletkezett. Amikor egy csillag már nem tud több energiát termelni, lassan elkezd összezsugorodni mivel saját gravitációját a magfúzióból eredő energia már nem ellensúlyozza, ennek következtében sűrűsége és felszíni hőmérséklete erősen megnövekszik. Mérete végül akár bolygónyi is lehet. E bináris rendszer fehér törpéje például akkora, mint Földünk.

A közös tengely körül keringő rendszer másik tagja az eddig ismeretlen típusú donor objektum, amelynek anyagát a fehér törpe magához vonzotta. Az végét járó égitest túl nagy sűrűségű ahhoz, hogy bolygó lehessen, az összetétele viszont nem a barna törpékre jellemző. Mindezek mellett tömege is kicsi ahhoz, hogy csillag legyen. Az égitest egy új, idáig nem ismert kategória tagja.

Az EF Edrianus bináris rendszer fehér törpéje látható fényt emittál, így hagyományos csillagászati teleszkópokkal is megfigyelhető. Mágneses mezeje mintegy 14 milliószor nagyobb a Napénál, a mágneses mező mentén a csillag spirális alakban szabad elektronokat bocsát ki (ciklotron sugárzás).

 500 millió évvel ezelőtti állapot

500 millió évvel ezelőtti állapot

Gyorsuló égi walzer

Az egymást jelenleg 81 perc alatt megkerülő égitestek közötti anyagáramlás a feltételezések szerint öt milliárd éve kezdődhetett, amikor a keringési idő még három-négy óra is lehetett. Az eredetileg napméretű égitestek anyagcseréje azonban egy idő után leállt, egyelőre nem ismert okból. A csillagászok elképzelhetőnek tartják, hogy a jelenséget ismétlődő kitörések, nova-robbanások kísérhették, ami közben a csillagok spirál alakban mozogva egyre közelebb is kerültek egymáshoz. Ma körülbelül a Föld-Hold távolságban keringenek egymás körül, a donor objektum mérete már csak körülbelül a Jupiterét közelíti meg.

A hőmérsékleti elemzések szerint a donorobjektum hőmérséklete a barna törpékhez hasonló tartományba esik (1400 Celsius), azonban a sugárzás spektruma nagyban eltér azokétól. A leghűvösebb csillagok hőmérséklete 2400 Kelvin körül van, míg például a Jupiteré mínusz 150 Celsius fok. Így a „csillag” típusára továbbra is homály vetül.

A rendszer kialakulását illetően csak találgatnak egyelőre a csillagászok. Egyes feltételezések szerint eredetileg a fehér törpe progenitor csillaga és egy szuperplanéta kapcsolhatta össze életét, és valamilyen ismeretlen úton, és az utóbbi túlélte az előbbi fehér törpévé alakulását, létrehozva ezt a különleges, végét járó rendszert.

Klímakutatás segíti a nyaralókat

Klímakutatás segíti a nyaralókat

Spanyolország földközi-tengeri partvidékén nyaralók számára nyújt segítséget egy új vizsgálat a nyaralás idejének kiválasztásában.

Fókuszban a műanyagszennyezés

Fókuszban a műanyagszennyezés

Az Egyesült Nemzetek Szervezete június 5-öt a környezetvédelem világnapjává (World Environment Day) nyilvánította 1972-ben.

Kanada füstben

Kanada füstben

Az észak-amerikai országban már május elején megkezdődött a nyári erdőtüzek szezonja, a füst pedig igen távolra ér.

Expedíciót a Kárpátok erdeinek védelméért

Expedíciót a Kárpátok erdeinek védelméért

A Greenpeace öt országot érintő, 40 napos expedíciót indított a Kárpátok erdeinek védelméért, miután a környezetvédő szervezet 2022 őszén műholdas felvételek elemzésével óriási pusztítást tárt fel a határokon átívelő hegyvonulat erdeiben - közölte a Greenpeace Magyarország az MTI-vel.

Különös múltról árulkodnak az antarktiszi kövek

Különös múltról árulkodnak az antarktiszi kövek

A Thwaites-gleccser alatti kőzetrétegből kiemelt minta vizsgálata meglepő eredményt adott.

National Geographic 2023. májusi címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

16 500 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket