Gábor, Karina2023. március 24., péntek
Föld

A napokban eldőlhet, hány bolygóból áll a Naprendszer

2006.08.15.Admin
National Geographic Magyarország

Közel 2500 csillagász gyűlt össze hétfőn Prágában, hogy eldöntsék, a Plútó megtarthatja-e a jövőben bolygó státuszát. A 75 ország részvételével zajló nemzetközi konferencia célja egyúttal a bolygó fogalom tisztázása.

A tudomány évtizedek óta kilenc bolygót sorol a Naprendszerhez, habár a tudósok korábban is sokat vitáztak már azon, hogy a Plútó közéjük tartozik-e vagy sem. Amikor a Plútótól távolabb felfedeztek egy, a kilencedik bolygónknál nagyobb égitestet, a bolygók, amúgy is ingatag lábakon álló definíciója, felborulni látszott.

A Nemzetközi Csillagászati Szövetség (International Astronomical Union) Prágában zajló tizenkét napos konferenciáján a szakértők tulajdonképpen a következő lehetőségek közül választhatnak: törlik a Plútót a bolygók névsorából, vagy felvesznek még egyet, vagy akár több, hasonló méretű égitestet is a bolygó kategóriába.

A döntés nem egyszerű, és megosztja a csillagász társadalmat. „Úgy tűnik, patthelyzet alakult ki. Az szakértők fele a Plútó ‘kizárása’ mellett, a másik fele pedig ellene van” – nyilatkozta Pavel Suchan, a konferencia egyik szervezője a hírügynökségeknek.

A konferencia célja, hogy egyértelmű definíciót alkosson a bolygó, mint fogalmat illetően. Mi alapján nevezünk egy égitestet bolygónak: hely, méret vagy más jegyek alapján? Ha méret alapján történik a besorolás, akkor nagyobbnak kell-e lennie mint a Plútó, vagy más égitest lesz a viszonyítási alap? A legextrémebb esetben akár 53 fölé is nőhet a Naprendszer bolygóinak száma.

A vita tulajdonképpen akkor élénkült fel, amikor 2005 nyarán Michael Brown, a Kalifornia Műszaki Intézet (California Institute of Technology) kutatója felfedezett egy, a Plútónál nagyobb égitestet. A Xéna, a Plútóhoz hasonlóan, a Kuiper-övben kering.

A hivatalos nevén UB313 a Naprendszerben eddig felfedezett legtávolabbi bolygó, és háromszor olyan messze van a Naptól, mint a Plútó, átmérője 3000 kilométer, vagyis közel 700 kilométerrel nagyobb, mint a Plútóé. A Napot 560 földi év alatt kerüli meg, és mintegy 14, 5 milliárd kilométerre van a Földtől.

(Michael Brown fedezte fel a korábban tizedik bolygónak nevezett Sednát is 2004 tavaszán, amely viszont méretben elmarad a Plútótól.)

A problémás kilencedik bolygó

A mostani vita valójában a Plútó 1930-as felfedezése óta tartó forrongás kirobbanása. A kilencedik bolygó „belépése” a Naprendszerbe nem volt zökkenőmentes. Korábban azt hitték, akkora mint a Föld, csak később derült ki, hogy még Holdunknál is jóval kisebb. A Plútó amúgy is egy igen furcsa szerzet: elnyúlt keringési pályája miatt, sokkal inkább hasonlít a Kuiper-öv bármely tagjára, mint a többi bolygóra.

Többen úgy gondolják, hogy ha a Plútót kiveszik a sorból, a helyére léphet a Xéna, viszont akkor is csak nyolc igazi bolygó lesz. A Plútó vagy a Xéna bolygók közé való besorolása merő túlzás.

Ugyanakkor olyan javaslatok is vannak, miszerint a bolygókat ne méretük, hanem összetételük alapján sorolják be. Így a Jupiter az „óriás gáz” bolygók közé, míg a Plútó és a Xéna pedig „törpe jég” bolygó kategóriába kerülhetne.

Úgy tűnik, rengeteg ötlet van, viszont hogy a Plútót megfosztják-e bolygó rangjától, és a Xéna milyen sorsra jut, csak a konferencia végén derül ki. „Először mindenképpen tisztáznunk kell a bolygó fogalmát” – hangsúlyozta Suchan.

Kapcsolódó cikkeink:

  • Pontos mérések a Naprendszer tizedik bolygójáról
  • Holdja is van a tizedik bolygónak
  • Végre elindult a New Horisons űrszonda
  • Plútó: a bolygó vagy a kutya volt előbb?

  • Igen alacsony volt az északi sarkvidék téli tengerjég-kiterjedése

    Igen alacsony volt az északi sarkvidék téli tengerjég-kiterjedése

    A sarkvidéki tengerjég télen hízik, ilyenkor a legnagyobb a kiterjedése, azonban az elmúlt tél nem a legjobban alakította e mennyiséget.

    Az időjárás megfigyelésének, előrejelzésének fontossága

    Az időjárás megfigyelésének, előrejelzésének fontossága

    Minden év március 23-án van a meteorológiai világnap, amellyel arra emlékezünk, hogy a Meteorológiai Világszervezet 1950-ben ezen a napon alakult meg, Genfben.

    Kövek műanyagból

    Kövek műanyagból

    Egy brazil kutatócsoport plasztik köveknek nevezte el azokat az elmúlt kb. 2 évtized alatt képződött üledékeket, amelyeket egy brazil sziget partján azonosítottak.

    Ritkaföldfémek Kaliforniában

    Ritkaföldfémek Kaliforniában

    Las Vegastól mintegy 80 kilométerre, a nevadai határ közelében, de még Kaliforniában található az a ritkaföldfém-bánya, amelyet 1949-ben fedeztek fel

    Friss számítások: biztosan nem csapódik be a 2023 DW

    Friss számítások: biztosan nem csapódik be a 2023 DW

    A 2023 DW nevű, 50 méteres átmérőjű kisbolygó becsapódásának esélye az új pályaszámítások szerint zéró.

    National Geographic 2023. márciusi címlap

    Előfizetés

    A nyomtatott magazinra,
    12 hónapra

    16 500 Ft

    Korábbi számok

    National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlap

    Hírlevél feliratkozás

    Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

    Kövess minket