Gedeon, Johanna2024. március 28., csütörtök
Föld

Különleges felvétel egy furcsa légköri jelenségről

2009.03.30.Admin
National Geographic Magyarország

Első ránézésre szivárványnak tűnik, pedig valójában egy halójelenséget sikerült megörökíteni az amerikai Idahóban.

A halójelenségek akkor keletkeznek, ha a nagy magasságban (hat kilométer fölött) képződő fátyolfelhőkben (cirruszfelhőkben) lévő jégkristályokon megtörik a fény. A jégkristályok mennyisége, alakja, valamint a napállás függvényében a jelenség különböző típusú és intenzitású lehet. Halójelenségek egészen a föld közelében is kialakulhatnak, amennyiben a fény az úgynevezett gyémántporon törik meg illetve verődik vissza. A gyémántpor szintén apró jégkristályokból áll, amely voltaképpen a levegő páratartalma, amely kellően hideg időben megfagyva lebeg a levegőben.

A képen látható horizontkörüli ív a Nap irányában helyzkedhet el, ellentétben a közismert szivárvánnyal, amely a Nappal szemközti égrészen tűnik fel. A horizontkörüli ív létrejöttéhez szükséges, hogy a Nap legalább 58 fok magasan álljon, így ritkasága hazánkban csupán annak köszönhető, hogy mindössze néhány nyári héten át jár a Nap olyan magasan, hogy ez a lehetőség adott legyen. Az ív nevéből is következik, hogy a Horizonttal közel párhuzamosan áll, kis magasságban, a Napnál mintegy 44-46 fokkal lejjebb. Ezt legkönnyebben oly módon számolhatjuk ki, hogy a teljesen kinyújtott karunkat magunk elé emelve úgy, hogy a kisujjunk a Napnál legyen, két nagyarasznyi távolságot kimérünk az égbolton a Nap alá. A jelenség sokszor csak töredékében látható, attól függően, hogy a megfelelő jégristályokat adó felhőzet milyen kiterjedésű, a többi halójelenséghez hasonlóan ez is lehet egészen halvány, illetve nagyon intenzív színű is. A halójelenségek színei a fénytörés fizikai okainál fogva a Naptól indulva minden esetben a pirostól a kékig terjednek, így a horizontkörüli ívnél is a Naphoz közelebb eső részen piros, míg a Horizonthoz közelebbi részén kék színek láthatók. A képen látható felvétel Washington és Idaho állam határán készült.

A halójelenségek (pl. a 22 fokos haló, a melléknap, parhélikus kör, naposzlop, stb.) közül nehéz lenne eldönteni, hogy melyik a leglátványosabb, hiszen a körülmények függvényében változhat intenzitásuk, színességük. Néha több jelenség is megfigyelhető egyidőben, szerencsés esetben igen intenzív színű gyűrűk, ívek, vonalak jelenhetnek meg az égen, amelyek maradandó élményt adnak a megfigyelőnek. Leggyakrabban a melléknapok és a 22 fokos haló látható. A Hold körül ugyanilyen jelenségek jönnek létre, ezek némelyikét sokkal könnyebb észrevenni, mint a Nap körülieket, hiszen a Hold fénye nem vakít, így könnyebben vizsgáljuk át tekintetünkkel a körülötte lévő égboltot. Éjszaka a jelenségek színe kevéssé látható, de ennek az oka csak annyi, hogy a szemünkben éjjel nem a színlátásért felelős sejtek aktívak. Halók az egész világon bárhol megfigyelhetők, azonban az alacsony napálláshoz kötöttek gyakoribbak a sarkvidéken, ahol ráadásul a hideg miatt a gyémántpor is gyakori oka lehet a jelenségeknek. A gyémántporon kialakuló halók színei intenzívebbek, a jelenségek összetettebbek lehetnek a fátyolfelhőn láthatókénál, ráadásul a hosszú sarkvidéki nappal idején gyakrabban állhat fenn megfelelő körülmény is a létrejöttükhöz.

Amikor halójelenségeket figyelünk, nagyon vigyázzunk, hogy semmiképpen ne nézzünk közvetlenül a Napba, mert ez súlyos látáskárosodást, akár vakságot is okozhat. A legcélszerűbb úgy figyelni az eget, hogy valamely tereptárgy (épület, oszlop, szobor, fa, stb.) árnyékába állunk, amely a Napot elfedi, de a körülötte lévő égrészt szabadon hagyja. Ha nincs ilyen lehetőség, akkor a kezünket a szemünk elé emelve takarjuk el a Napot! Mivel az égbolt a Nap felőli oldalán elég fényes, érdemes a jelenségek figyeléséhez napszemüveget vennünk, ám ne feledjük, hogy a napszemüvegen át sem szabad a Napba nézni!

A cikk Landy-Gyebnár Mónika és Kiricsi Ágnes közreműködésével íródott.

Véget ért egy klímamérnöki kísérlet

Véget ért egy klímamérnöki kísérlet

Úgy döntöttek, befejezik a Harvard Egyetem kis léptékű klímamérnöki kísérleteinek sorozatát, a SCoPEx-et.

Hogyan nőhetett ekkorára a Denali?

Hogyan nőhetett ekkorára a Denali?

Észak-Amerika legmagasabb hegycsúcsa 6190 méteres tengerszint feletti magasságú, és több mint 2700 méterrel nyúlik a környezete fölé.

A világ legdélebbi postahivatala

A világ legdélebbi postahivatala

A postát egy alapítvány üzemelteti, a közvetlen szomszédok pedig elegáns frakkot hordva csúszkálnak a hóban.

Kína nem beszél, csak halad

Kína nem beszél, csak halad

A kínai űripar hatalmas lépésekkel halad előre, nemrégiben indították el a Hold körül kiépülő kommunikációs átjátszó műholdrendszer új tagját.

Még több holdrengés

Még több holdrengés

1969-1977 között mintegy 13 ezer holdrengésről készítettek méréseket a Holdon elhelyezett szeizmométerek, legalábbis eddig így tudtuk.

National Geographic 2024. márciusi címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

18 780 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket