Elvira2025. február 10., hétfő
Föld

Bolygót fedeztek fel a Tejútrendszeren kívül

2009.06.16.Admin
National Geographic Magyarország

Olasz csillagászok a Jupiternél hatszor nagyobb tömegű égitest (bolygó vagy barna törpecsillag) jelenlétére utaló jeleket fedeztek fel a Tejútrendszerrel szomszédos Androméda-galaxisban.

Az olasz National Institute of Nuclear Physics (INFN) munkatársai svájci, spanyol és orosz kollégáikkal együttműködve kutatásaikhoz két módszert – az úgynevezett gravitációs lencsézés és a gravitációs mikrolencsézés módszerét ötvözték. A gravitációs lencsézés azt jelenti, hogy ha két galaxis véletlenül pontosan azonos látóirányba esik, a közelebbi gravitációs tere eltorzítja a távolabbi galaxis képét. A gravitációs mikrolencsézés hátterében pedig Einstein relativitáselmélete áll, amely szerint egy távoli csillag fényessége rövid időre felerősödik, amennyiben egy csillag elhalad előtte, utóbbi gravitációs mezője ugyanis kvázilencseként fókuszálja a háttérobjektumról érkező fénysugarakat.

Mivel ez az effektus igen rövid ideig, néhány percig, vagy óráig tart, a jelenséget a Földről nehéz megfigyelni. A BBC beszámolója szerint az INFN kutatói Francesco De Paolis vezetésével egy számítógépes modellt dolgoztak ki arra vonatkozólag, hogy a gravitációs mikrolencsézés segítségével megállapítsák a Naprendszeren kívüli, úgynevezett exobolygók kimutatásának valószínűségét.

A kutatók a távoli csillag fényességében bekövetkező változást, az ún. fényelhajlást modellezték, amely körül egy „társ objektum” – másik csillag vagy bolygó kering. Meghatározva a számítógépes modell segítségével, hogy milyen fényeffektusokra lehet számítani az Androméda-galaxis bolygója esetében, a kutatók visszatértek egy korábbi, Point Agape elnevezésű projektjük egyik 2004-es megfigyeléshez, amelynek során a csillagászok szokatlan fényelhajlást észleltek. A kutatók szerint ez az öt évvel ezelőtti esemény beleillik az elméletükbe, s a jelenség a Jupiternél hatszor nagyobb tömegű társobjektum jelenlétére utal, amely egy bolygó vagy egy ún. barna törpe is lehet. (Utóbbiak olyan égitestek, amelyek tömege túl kicsi ahhoz, hogy a belsejükben stabil hidrogén-hélium magfúzió jöjjön létre, s így nem képesek valódi csillaggá válni).

Mivel a gravitációs mikrolencsézés jelensége egy adott égitest esetében egyszeri esemény, a kutatók elméletük igazolására nem tudják megismételni az akkori kísérletet. De Paolis ennek ellenére biztatónak tartja, hogy sikerült bolygó vagy bolygónyi tömegű anyag nyomaira bukkanni a Tejútrendszer szomszédos galaxisában, a 2, 5 millió fényévnyire lévő Androméda-ködben. „E kivételes technológia révén Jupiter-tömegű, vagy akár kisebb bolygókat is megfigyelhetünk más galaxisokban” – nyilatkozta a szakember.

 Az Androméda-galaxis (Fotó:NASA/JPL/CIT)

Az Androméda-galaxis (Fotó:NASA/JPL/CIT)

Eddig a csillagászok mintegy 350 exobolygót fedeztek fel a Naprendszer szomszédságában, s hasonló, eddig felfedezetlen égitestek De Paolis szerint is bőségben vannak. A nehézség abban rejlik, hogy a gravitációs lencsézés és mikrolencsézés módszerével észrevegyék ezeket őket. „A gondot az okozza, hogy nem tudhatjuk előre, mikor lehet számítani a gravitációs mikrolencsézés jelenségére” – fejtette ki De Paolis. A kutatók megfigyeléseikről a brit Királyi Csillagászati Társaság havi közlönyében (Monthly Notices of the Royal Astronomical Society) számolnak be.

Kapcsolódó cikk:
Történelmi felvétel Naprendszeren túli bolygóról?

Hozzászólások

Tényleg kivételes bolygóegyüttállást láthatunk hamarosan?

Tényleg kivételes bolygóegyüttállást láthatunk hamarosan?

Sok hírportálon találkozni azzal, hogy február végén az összes bolygót megnézhetjük egyszerre az esti égen.

Újabb bizonyíték: tényleg egy óriás áradat töltötte fel a Földközi-tengert

Újabb bizonyíték: tényleg egy óriás áradat töltötte fel a Földközi-tengert

Közel 6 millió évvel ezelőtt a messinai sókrízisnek nevezett időszak során a Földközi-tenger szinte teljesen kiszáradt, majd az időszak végén az Atlanti-óceán felől újra feltöltődött.

Rejtőzködő fekete lyukakat kerestek

Rejtőzködő fekete lyukakat kerestek

Olyan fekete lyukak után kutattak, amelyeket sűrű por- és gázfelhő rejt, így nem látható a beléjük zuhanó anyag által kibocsátott fény.

1,2 millió éves jégréteget értek el az antarktikai fúrókampány során

1,2 millió éves jégréteget értek el az antarktikai fúrókampány során

A déli sarkvidéki jég évmilliók alatt halmozódott fel és őrzi a régi klímánk nyomát, valamint környezetünk számos tulajdonságát.

Ezért olyan veszélyes a városi tűzvészek füstje

Ezért olyan veszélyes a városi tűzvészek füstje

Los Angelesben a környék száraz növényzetéről a városra átterjedt példátlan tűzvész pusztított, és egy ilyen tűz nemcsak azokat károsítja meg, akiknek odavész a háza.

National Geographic 2025. januári címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

22 200 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlapNational Geographic 2024. áprilisi címlapNational Geographic 2024. májusi címlapNational Geographic 2024. júniusi címlapNational Geographic 2024. júliusi címlapNational Geographic 2024. augusztusi címlapNational Geographic 2024. szeptemberi címlapNational Geographic 2024. októberi címlapNational Geographic 2024. novemberi címlapNational Geographic 2024. decemberi címlapNational Geographic 2025. januári címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket