József, Bánk2024. március 19., kedd
Föld

Élhető világok kutatása

2010.01.25.Admin
National Geographic Magyarország

Az ókori görögök felnéztek az égre, és azt kérdezték: vannak más, a miénkhez hasonló világok? Vannak-e bolygók, amelyeken élet lehet, mint a miénken?

Az élethez ugyebár bolygónak is lennie kell, márpedig a legutóbbi időkig egyet sem találtunk a Naprendszeren kívül. Az 1990-es években még egyetlen más csillag körül keringő bolygót sem fedeztünk fel. Nem tudhattuk, hogy nem csak a mi Naprendszerünk valami kozmikus torzszülött-e vagy a csillagok körül keringő bolygórendszer általános jelenség. Ma már tudjuk, hogy a bolygók egyáltalán nem ritkák. A csillagászok több mint 300, más csillagok körül keringő bolygót fedeztek fel.

A többi csillag körüli első bolygókat egy trükk segítségével fedeztük fel. A csillagot figyeljük, amit persze ide-oda rángat a körülötte keringő, de nem látható bolygó tömegvonzása. Tulajdonképpen annyit látunk, hogy a csillag imbolyog. Minél nagyobb a bolygó, annál erősebb ez az imbolygás. A csillag ingázó mozgásának üteméből a bolygó keringési ideje is megállapítható. Minél gyorsabban jár körbe a bolygó, annál gyorsabban imbolyog a csillag.

Ám ennek a módszernek is megvannak a korlátai. Kisebb bolygókat, amilyen a Föld, jelenlegi műszereinkkel még nem vagyunk képesek kimutatni, csak a nagyokat, amelyek többnyire gázóriások, és feltehetően nincs rajtuk élet. A kutatási módszereink eddig csak olyan bolygók észlelését tették lehetővé, amelyeknek a tömege legalább akkora, esetleg valamivel kisebb, mint a Neptunuszé. Minél kisebb egy bolygó tömege, annál kisebb hatást gyakorol a központi csillagára, és annál nehezebb kimutatni.

Most a csillagászok a kicsiny, Föld-szerű kőzetbolygók felkutatására készülnek. A tudósok szerint a legnagyobb valószínűséggel ezeken adottak az élet feltételei. Pályára állítottak egy új űrteleszkópot, amely maradéktalanul alkalmas lesz a Föld-szerű bolygók bemérésére. Várakozásunk szerint a működésének néhány éve alatt több tucatnyi ilyent fog találni. A műhold neve Kepler.

A Kepler vállalkozás rendkívül izgalmas. Ezt a távcsövet arra tervezték, hogy Föld-szerű bolygókat keressen a Nap-szerű csillagok körül.A kivételesen érzékeny fénydetektorokkal felszerelt műhold a világűr mélyét kémlelve kutat majd a sajátunkhoz hasonló bolygók után. A Kepler lényegét tekintve egy nagy kamera, és nem teszünk vele mást, mint hogy szünet nélkül filmet készítünk az égboltról.

Mivel a csillagok imbolygása elsősorban az óriásbolygók nyomára vezetett minket, a Kepler más módszert alkalmaz. A csillag fényességének változását figyeli, miközben az előtte elhaladó bolygó kitakarja a csillagfény egy részét. Ha Föld-szerű, kicsiny bolygókat szeretnénk találni, akkor a legjobb módszer megfigyelni, amint a bolygó elhalad a csillaga előtt. Ilyenkor gyengébb lesz a csillagból érkező fény. Elhalványul egy kicsit, és a bolygó áthaladása után ismét felfénylik. A kutatók ezekből az apró változásokból ki tudják számítani a bolygó méretét, és a csillag körüli keringésének pályáját. Ez alapján becslést adhatnak a bolygók felszíni hőmérsékletére, hogy kiderüljön, adottak-e rajtuk az élet feltételei.

Ez az első lépés afelé, hogy valóban megértsük, kik vagyunk, és kik a rokonaink a Világegyetemben. Kevés kísérlet tölti el a csillagászokat annyi izgalommal, mint a Kepler. Bár azt nem fogja megválaszolni, hogy egyedül vagyunk-e a Világegyetemben, mégis ad néhány támpontot, hogy merre keressük a választ.

A Channel ajánlata: Szélsőséges világegyetem
A világegyetem méreteit és az őt működtető erők nagyságát az apró Földről nézve szinte lehetetlen felfogni és megérteni. A National Geographic sorozata most mégis megpróbálkozik e lenyűgöző dimenzió bemutatásával, szemléletes hasonlatok, látványos számítógépes grafikák, valamint természetesen a legújabb kutatási eredmények ismertetése által.

Szuper méretek
A látszólag végtelen kozmosztól az apró atomokig a világegyetem a szélsőséges méretek birodalma. De mit jelent ez számunkra, akik a mi saját „középdimenziónkban” létezünk és gondolkodunk? Az epizód az elképzelhetlenül hatalmastól a felmérhetetlenül kicsiig kalandozik a nagy egész megértésének vágyától hajtva.

Léteznek-e bolygók, amelyeken lehetséges a miénkhez hasonló élet? Erre a kérdésre öt éven belül feleletet kapunk. Kétségtelen, hogy a közvetlen közelünkben is sok ilyet fogunk találni. Ez a saját galaxisunk, a Tejútrendszer egy tized százalékát sem teszi ki, márpedig sok milliárd másik Tejút is létezik.

Egyedül vagyunk? Ez az egyik legnagyobb kérdés az Univerzummal kapcsolatban. A választ keresve felnézünk a csillagokra, de még nagyobb kérdés, hogy hogyan keletkezett maga a Világegyetem.

Ezzel foglalkozunk a cikksorozat következő részében.

Kapcsolódó cikkek:

  • Új Föld a láthatáron!
  • Titokzatos égitestet talált a bolygóvadász űrtávcső
  • Újabb 5 exobolygót fedezett fel a Kepler

  • Az ausztrál tüzek 11 évezrede

    Az ausztrál tüzek 11 évezrede

    Ausztráliában az őslakosok sok évezredes tapasztalatát ma már a tudomány is felhasználja a nagy tüzek megelőzésében.

    Hatalmas elsüllyedt szigetet találtak Brazília közelében

    Hatalmas elsüllyedt szigetet találtak Brazília közelében

    Az Atlanti-óceán délnyugati medencéjében, a brazil partoktól 1200 kilométerre ma már csak a tengerfenék kiemelkedése maradt az egykori trópusi szigetből.

    Ismeretlen óriásvulkán a Marson

    Ismeretlen óriásvulkán a Marson

    Az erősen lekopott vulkán eddig is a szemünk előtt volt, de úgy tűnik, nem láttuk a fától az erdőt.

    Alig van már valami az Aral-tóból

    Alig van már valami az Aral-tóból

    Az egykor hatalmas közép-ázsiai tó, amely valaha a világ negyedik legnagyobb tava volt, mára a felismerhetetlenségig összezsugorodott.

    Hópehelymatek

    Hópehelymatek

    Bár minden hópehely más, ám egy kutatás feltárta, hogy mégis mind ugyanolyan, ráadásul kiszámítható módon hull alá.

    National Geographic 2024. márciusi címlap

    Előfizetés

    A nyomtatott magazinra,
    12 hónapra

    18 780 Ft

    Korábbi számok

    National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlap

    Hírlevél feliratkozás

    Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

    Kövess minket