Klotild, Cecília, Károly2023. június 03., szombat
Föld

Miért haltak ki a jégkorszak emlősei?

2011.11.10.Admin
National Geographic Magyarország

Hat nagy növényevő - gyapjas orrszarvú, gyapjas mamut, vadló, rénszarvas, bölény és pézsmatulok - genetikai történetének tanulmányozása arra utal, hogy az éghajlatváltozás és az ember közösen felelős ezeknek az állatoknak az elmúlt 10 000 évben történt kihalásáért vagy megritkulásáért.

Illusztráció: profimedia

A Koppenhágai Egyetem professzora, Eske Willerslev által vezetett kutatásban különféle nemzetiségű paleontológusok, geológusok, genetikusok és klímakutatók vettek részt. Ez volt az első alkalom, hogy genetikai, archeológiai és klímaadatokat használtak föl, együttesen arra, hogy felderítsék a nagytestű jégkorszaki emlősök népességtörténetét.

Beth Shapiro, a Penn State Egyetem éghajlat-modellezője elmondta, hogy a vizsgált hat faj populációja virágzott a pleisztocén folyamán. Ez a földtörténeti időszak 2 millió éve kezdődött és 12 000 éve ért véget. „Ez alatt a hosszú időszak alatt sok klímaingadozás volt. Az interglaciális időszakoknak nevezett, a mai éghajlathoz hasonló meleg szakaszokat hosszú hideg időszakok, jégkorszakok váltogatták” – mondta Shapiro.

„Noha ezek a hideghez alkalmazkodott állatok minden bizonnyal jobban boldogultak a jeges időszakokban, ám mindig találtak maguknak olyan menedékeket, úgynevezett refugiumokat, ahol átvészelhették a számukra kedvezőtlenebb, melegebb interglaciális időszakokat. A mintegy 20 000 évvel ezelőtti, legutóbbi jégkorszak után azonban leáldozott a szerencséjük. Vajon mi változott meg? Miért nem voltak képesek olyan biztonságos menedékeket találni ezek az emlősök, ahol átvészelhették volna a meleg éghajlatot?”

A kérdések megválaszolásához a kutatócsoport számos különböző adatot gyűjtött. Az egyik felhasznált információforrás az állatok maradványaiból származó DNS volt. A genetikai adatok segítenek megbecsülni, az éghajlatváltozás okozta populációk számának növekedését és csökkenését. A csoport éghajlatadatokat – hőmérsékleti és csapadékmintázatokat – is gyűjtött mind az eljegesedési, mind az intergalciális időszakokból. Ezeket régészeti adatokkal egészítették ki, melyeket arra használtak, hogy megállapítsák, vajon befolyásolták-e a korai emberek ennek a hat állatfajnak a túlélését.

Az eredmények arra utalnak, hogy noha a múltbeli meleg időszakokban ezeknek az állatoknak  populációja jelentősen lecsökkent, az éghajlat hidegebbre változásával újból szaporodásnak indultak. A legutóbbi jégkorszak után azonban, amikor az éghajlat melegebb lett, a gyapjas orrszarvú, a gyapjas mamut és a vadló kipusztult, a rénszarvas, a bölény és a pézsmatulok pedig épphogy elkerülte a kihalást.

A rénszarvasnak például sikerült biztonságos élőhelyet találnia a magas északi területeken. A bölény kihalt Ázsiában, ahol pedig nagy állományai éltek a jégkorszakokban, és napjainkban csak Észak-Amerikában van jelen, bár egy rokon faj kis létszámban megtalálható Európában is. A hideghez alkalmazkodott pézsmatulok ma már csak Észak-Amerika és Grönland sarkvidéki területein található. Norvégiába, Szibériába és Svédországba betelepítettek kisebb állományokat.

A kutatók azt a következtetést vonták le vizsgálataikból, hogy a nagy növényevő állatok kihalásáért, illetve állományuk lecsökkenéséért elsősorban a klímaváltozás okolható, de sok esetben a korai emberek is hozzájárultak eltűnésükhöz. Shapiro szerint ezek a kis emberi populációk is képesek voltak olyan drámai módon megváltoztatni a tájat, hogy ezek az állatok nem jutottak hozzá megélhetési forrásaikhoz.

Az emberi populáció rohamos növekedésével és a mostani klímaváltozással ma is egyre több állat kerül végveszélybe.

Forrás: sciencedaily

Különös múltról árulkodnak az antarktiszi kövek

Különös múltról árulkodnak az antarktiszi kövek

A Thwaites-gleccser alatti kőzetrétegből kiemelt minta vizsgálata meglepő eredményt adott.

Hat napon át nem érték el az Ingenuity marsi helikoptert

Hat napon át nem érték el az Ingenuity marsi helikoptert

Az irányítók próbálkozásai végül sikerrel jártak, ám néhány álmatlan éjszakát így is okozott a Ginny becenevű járgány.

Migráció az egyre melegedő bolygón

Migráció az egyre melegedő bolygón

Egy új elemzés azt vizsgálta, milyen kapcsolatban van a felmelegedés és az emberi migráció.

Magyarországi túlfogyasztás napja 2023-ban

Magyarországi túlfogyasztás napja 2023-ban

Ha mindenki úgy élne, mint a magyarok, akkor 5 hónap alatt élnénk fel a Föld egész éves erőforrásait: 2023-ban ugyanis május 30-ára esett a magyarországi túlfogyasztás napja. De mit is jelent ez, és mit tehetnénk azért, hogy ez a dátum minél későbbre tolódjon?

Közepes méretű fekete lyukat keres a Hubble-űrteleszkóp

Közepes méretű fekete lyukat keres a Hubble-űrteleszkóp

Ismerünk igen kicsiny és igen óriási fekete lyukakat, de valamiért a köztük lévő átmeneti méretűekre még nem sikerült rábukkanni.

National Geographic 2023. májusi címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

16 500 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket