Bulcsú, Kerény, Kerubin2023. június 04., vasárnap
Föld

Aranybánya a sivatagban

National Geographic Magyarország

Üzbegisztánban van a világ egyik legnagyobb és ötödik legmélyebb külszíni aranybányája, s egyúttal az egyik legnagyobb egy helyen koncentrált aranykészlete is.

Forrás: Earth Observatory

Az Earth Observatory mutatta be a Kizil-kum sivatagában lévő Muruntau nevű aranybányát, amelyről a Landsat 8 műhold 2022. július 22-én készítette a felvételét. A sok, a mélybe nyúló szintből álló bányában hatalmas teherautók és szállítószalagok hordják az aranytartalmú kőzetet, amelyből azután meddőhányó-kioldásos technológiával nyerik ki az értékes fémet. E technika alkalmazása kissé hasonlít a csepegtető öntözéshez, csak épp nem palántákra, hanem az aranyat vagy más értékes fémet tartalmazó kőzúzalékra csepegtetik az oldó hatású folyadékot. Pár hónap (egyes fémeknél év) elteltével a lassú kémiai reakciók hatására kioldódik a fém, és feldúsul az aránya, s összegyűlik az elszállítandó, s tovább tisztítandó fém. A több mint 2 évtizeddel ezelőtti tiszai ciánszennyezés óta hazánkban talán nem kell külön elmondani, hogy az arany kinyeréséhez cianidot használnak…

Közelebbről belepillantva a 600 méteres mélységű bányába jól láthatóak a mélybe nyúló szintek, amelyeken át följut az aranytartalmú kőzet.
Forrás: Earth Observatory

Az aranykincset 1958-ban fedezték fel, és 1967-től bányásszák, maga az üreg 3,5 km átmérőjű, és 600 m mély! Csak 2021-ben kb. 85 ezer kilogramm aranyat nyertek ki innen. A helyszín azonban geológiai értelemben is különlegességnek számít.

A felszín közeli aranykincs évmilliók során lezajlott eseményláncolat eredménye: egy óceáni medence bezáródása, hegységképződés, gránitszerű kőzettestek és meleg vizes oldatok benyomulása a megfelelő összetételű kőzetek közé, illetve egyes törések mentén lezajlott elmozdulások.

Az egy másik történet, hogy egyáltalában hogyan is kerülhetett arany a bolygónkra. A csillagok normál életútja során, a magfúzióban ez az elem nem tud kialakulni, sokkalta nagyobb energiákra van hozzá szükség. A legfrissebb elméletek szerint neutroncsillagok összeütközése során születhet meg az arany és más nehéz elemek sora. A korábbi elképzelések szerint a szupernóvák hozták létre ezeket, ám a számítások alapján még egy szupernóvában se játszódnak le olyan energiával járó folyamatok, amelyek ezeket a nagy és nehéz atomokat (mint az arany, a platina, s a velük rokon elemek) eredményezhetnék.

Az arany tehát igen viharos közegben jött létre, majd szétszóródva a világűrben egy része abba az anyagfelhőbe került, amelyből a Naprendszer kialakult. Azonban nehéz elemként jórészt a földmagba kellett hogy süllyedjen az a készlet, amellyel a Föld a születésekor rendelkezett, így más folyamat is szükséges volt a jelenleg az ember számára hozzáférhető aranykészletek kialakulásához. Az elméletek alapján a földmag kialakulását követően, bolygónk életének korai időszakában, több mint 4 milliárd éve lezajlott meteoritbombázás „felkeverte” a bolygó mélyét, s ekkor a köpenyben beinduló konvektív áramlás révén jutott a felszín közelébe az előzetesen már süllyedő aranykészlet egy része.

Az arany a földkéregnek csupán 0,000004 százalékát teszi ki, s a becslések szerint az ismert aranykészletek 80 százalékát már kibányásztuk. A Muruntau bánya jelenleg a világ második legnagyobb éves hozamú aranykitermelő helyszíne.

Expedíciót a Kárpátok erdeinek védelméért

Expedíciót a Kárpátok erdeinek védelméért

A Greenpeace öt országot érintő, 40 napos expedíciót indított a Kárpátok erdeinek védelméért, miután a környezetvédő szervezet 2022 őszén műholdas felvételek elemzésével óriási pusztítást tárt fel a határokon átívelő hegyvonulat erdeiben - közölte a Greenpeace Magyarország az MTI-vel.

Különös múltról árulkodnak az antarktiszi kövek

Különös múltról árulkodnak az antarktiszi kövek

A Thwaites-gleccser alatti kőzetrétegből kiemelt minta vizsgálata meglepő eredményt adott.

Hat napon át nem érték el az Ingenuity marsi helikoptert

Hat napon át nem érték el az Ingenuity marsi helikoptert

Az irányítók próbálkozásai végül sikerrel jártak, ám néhány álmatlan éjszakát így is okozott a Ginny becenevű járgány.

Migráció az egyre melegedő bolygón

Migráció az egyre melegedő bolygón

Egy új elemzés azt vizsgálta, milyen kapcsolatban van a felmelegedés és az emberi migráció.

Magyarországi túlfogyasztás napja 2023-ban

Magyarországi túlfogyasztás napja 2023-ban

Ha mindenki úgy élne, mint a magyarok, akkor 5 hónap alatt élnénk fel a Föld egész éves erőforrásait: 2023-ban ugyanis május 30-ára esett a magyarországi túlfogyasztás napja. De mit is jelent ez, és mit tehetnénk azért, hogy ez a dátum minél későbbre tolódjon?

National Geographic 2023. májusi címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

16 500 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket