Elvira2025. február 10., hétfő
Föld

Egy mára eltűnt Nílus-ág és a piramisépítések

National Geographic Magyarország

Afrika éghajlatában jelentős változások voltak a múltban is, ezek egyike a nedvesebb és szárazabb észak-afrikai időszakok váltakozása. Ez a Nílus folyását is érintette, s hatott a történelemre is.

Forrás: Pixabay

Ma kb. 7 km távolságban jár a Nílus a gízai piramisoktól, volt azonban egy egykori ága, amely a Gízai-fennsík felé vette az irányt. Mivel a kövek ideszállítása a sivatagon át rendkívül nagy erőfeszítést igényelt volna, régóta feltételezték, hogy lehetett egy vízi útvonal, feltehetően egy csatorna, amely megfelelhetett a szállítási munkálatoknak. Úgy feltételezték sokan, hogy ez egy emberi erővel épített csatorna lehetett.

2013-ban aztán olyan, korabeli eredetű papiruszt is találtak, amelynek szövege a Nílus-ág elméletét támogatta: egy, az építkezéshez a Níluson Gízába követ szállító csapat erőfeszítéseiről emlékezik meg a szerző. Később aztán a gízai kikötő maradványaira is rábukkantak.

Egy újonnan, a PNAS hasábjain közzé tett tanulmányban ezen Nílus-ág múltját tárták fel, és arra jutottak, oly közel volt a piramisokhoz a folyóág, és olyan vízállása volt az építkezések idején, hogy ezen lehetett szállítani az építéshez szükséges köveket. A kérdéses folyóág a Hufu- (görögös nevén Kheopsz-) piramisról a Hufu-ág nevet kapta.

A kutatók 8000 évre visszamenőleg rekonstruálták a folyóág múltját annak köszönhetően, hogy egy mai szennyvíz-rendezési terv felmérési munkálatai során üledékfuratokat emeltek ki. A több méteres hosszúságú furatokban az egykori folyóágban képződött és lerakódott üledékek árulkodóak voltak, részint a bennük megőrződött egészen apró jeleknek, mint például a pollenszemcséknek.

A pollenmaradványok alapján először a korabeli növényzetet lehetett rekonstruálni – sások, nádak, fűfélék, páfrányok, pálmák sokaságát – ezek alapján pedig az éghajlatot is vissza tudták idézni. Egyes növényfajok vízhez köthető életmódjuk miatt még ennél is többet árultak el: azt, hogy itt folyóvíz volt, mégpedig hosszú időn keresztül.

 

„Úszók” egy Líbiai-sivatagban lévő barlangrajzon. A barlang Almásy László felfedezése, a rajzok kb. 10 ezer éve készültek. Könnyen lehet, hogy nem úszókat, hanem a túlvilágra igyekvőket ábrázoltak az egykori emberek. Nem világos, hogy vajon valóban úszók, ahogy Almásy hitte, vagy egész más volt az ábrán.
Forrás: Wikimedia Commons

Mintegy 8000 évvel ezelőtt még tartott az a nedves időszak, amikor a Szahara jelentős részét növényzet borította, állatok éltek benne, és számos tó is volt. Ez az időszak jól ismert akár a barlangrajzok, akár a maradványok alapján. A Nílus ekkor igen bővizű folyó volt, a Hufu-ággal együtt. Azonban a következő évezredek során fokozatosan kiszáradt Észak-Afrika (ezek a száraz-nedves időszakok az indiai-óceáni monszuntevékenység ciklikus változásaihoz köthetően számos alkalommal ismétlődtek), ám a Nílus Hufu-ága a korábbi vízmennyisége 40 százalékát megtartotta. A kiszáradás ideje egybeesik a monszun igen szárazzá válásának másutt regisztrált nyomaival, így akár Indiában, akár Etiópiában vizsgált adatok is ugyanezt tükrözik.
Ez a kiszáradás kb. 4000 évvel ezelőtt egészen ideális körülményeket teremtett a piramisépítéshez: még elég víz volt a kövek szállításához, de olyan sok már nem, hogy áradásokkal fenyegette volna a Gízai-fennsíkot.

A piramisok megépülhettek, ám a folyóág a még szárazabbá váló éghajlat miatt egyre jobban kiszáradt, majd végleg eltűnt. A vízszint ingadozásait összefüggésbe lehet hozni számos történelmi eseménnyel (éhínségek, kereskedelmi vagy társadalmi összeomlás), illetve az ebből leszűrhető éghajlati átalakulás magyarázattal szolgálhat ezek okaira.

Hozzászólások

Tényleg kivételes bolygóegyüttállást láthatunk hamarosan?

Tényleg kivételes bolygóegyüttállást láthatunk hamarosan?

Sok hírportálon találkozni azzal, hogy február végén az összes bolygót megnézhetjük egyszerre az esti égen.

Újabb bizonyíték: tényleg egy óriás áradat töltötte fel a Földközi-tengert

Újabb bizonyíték: tényleg egy óriás áradat töltötte fel a Földközi-tengert

Közel 6 millió évvel ezelőtt a messinai sókrízisnek nevezett időszak során a Földközi-tenger szinte teljesen kiszáradt, majd az időszak végén az Atlanti-óceán felől újra feltöltődött.

Rejtőzködő fekete lyukakat kerestek

Rejtőzködő fekete lyukakat kerestek

Olyan fekete lyukak után kutattak, amelyeket sűrű por- és gázfelhő rejt, így nem látható a beléjük zuhanó anyag által kibocsátott fény.

1,2 millió éves jégréteget értek el az antarktikai fúrókampány során

1,2 millió éves jégréteget értek el az antarktikai fúrókampány során

A déli sarkvidéki jég évmilliók alatt halmozódott fel és őrzi a régi klímánk nyomát, valamint környezetünk számos tulajdonságát.

Ezért olyan veszélyes a városi tűzvészek füstje

Ezért olyan veszélyes a városi tűzvészek füstje

Los Angelesben a környék száraz növényzetéről a városra átterjedt példátlan tűzvész pusztított, és egy ilyen tűz nemcsak azokat károsítja meg, akiknek odavész a háza.

National Geographic 2025. januári címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

22 200 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlapNational Geographic 2024. áprilisi címlapNational Geographic 2024. májusi címlapNational Geographic 2024. júniusi címlapNational Geographic 2024. júliusi címlapNational Geographic 2024. augusztusi címlapNational Geographic 2024. szeptemberi címlapNational Geographic 2024. októberi címlapNational Geographic 2024. novemberi címlapNational Geographic 2024. decemberi címlapNational Geographic 2025. januári címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket