József, Bánk2024. március 19., kedd
Föld

Lemezhatár a Földközi-tenger nyugati részén

National Geographic Magyarország

A Spanyolországtól délre húzódó területen, az Alborán-tenger alatt találkozik az Afrikai-lemez és Ibériai-mikrolemez, amelynek mozgásai akár cunamikat is okozhatnak.

Forrás: ICM-SIC

A spanyol tengerparton nyaralók számára nem a legjobb hír annak a kutatásnak az eredménye, amelyet a Nature Communications folyóiratban közöltek spanyol földtani és tengerekutató szakemberek. A geológiai átrendeződés legnagyobb, műszeresen mért földrengése egy 6,4-es erősségű marokkói, tenger alatti rengés volt 2016-ban, amelynek ugyan viszonylag mérsékelt károk voltak az eredményei, ám a vizsgálatok szerint ennél súlyosabb következményűre is sor kerülhet. Ilyenek a történelmi időkben is előfordultak, ám utólag igencsak nehéz volna ezeket geológiailag tanulmányozni.

A kutatás során pontosították a szakemberek az afrikai-eurázsiai kontinensek közti lemezhatár elhelyezkedését, az itt lévő összetett törésrendszereket, és elemezték, milyen elmozdulásokra lehet képes e régió. Az Alborán-tenger területének geológiai felépítését ugyan már évtizedekkel ezelőtt vizsgálták, ám eddig nem voltak túl részletesek a felmérések adatai, most viszont modern technológia és újabb mérések segítségével pontosítottak azokon.

Afrika évente 4,5 mm sebességgel mozdul el, ez az elmozdulás a rengések egyik oka.
Forrás: Nature Communications

Kiderült, hogy az Alborán-tenger alatt jelentős aktív törésvonalak húzódnak, s az is, hogy pontosan hol. A törésekről 3D modelleket készítettek a kutatók, amellyel a törés menti elmozdulásokat lehet vizsgálni.

Egy másik tanulmányban, amelyet a Marine Geology szakfolyóiratban publikáltak, a kutatók azt is kiszámították, hogy pontosan miféle cunamiveszély leselkedik a régióra. Ebben a kutatók a friss felmérésekből megismert törések menti lehetséges elmozdulásokat modellezték. Mivel nem minden földrengés képes cunamit generálni, fontos volt azonosítani azokat a helyszíneket, ahol olyan jellegű elmozdulással jár egy földrengés, amely már kellően kilendítheti a tengervizet.
Feltárult például az, hogy nem azok a helyszínek lehetnek a legnagyobb, cunamit létrehozó rengések kipattanásának pontjai, amelyre a korábbi, kevésbé pontos adatok alapján számítottak. Ez alapján pedig az esetleges cunamik is másutt csaphatnak le, eltérő nagysággal a korábbi számításokhoz képest.

Hol is van a lemezhatár? Merre találhatóak a fő törésvonalak? Az új felmérések mindezt megválaszolták.
Forrás: Nature Communications

Egy példaként 7,7-es erősséggel modellezett földrengés alapján elsősorban Marokkó északi és Spanyolország déli partvidékén áll fenn a cunamiveszély. Míg Marokkóban legalább 2,5 méter magas hullámmal járhat, addig Almería vagy épp Malaga partjain 3 méteres hullám is pusztíthat. A rengés kipattanásától számítva 10-20 perc lehet a hullám beérkezéséig, ami meglehetősen rövid idő. (A 7,7-es erősségű rengés ugyan soknak tűnhet, ám a történelmi adatok szerint volt itt már hasonló erősségű is az elmúlt évszázadokban, így egyáltalán nem túlzóak ezek a számok.)

Bár kevésbé ismert, de a régióban több történelmi cunamit is feljegyeztek, amelyekről ugyan utólag nem lehet kideríteni, hogy milyen rengéshez köthetőek, ám például egyes források alapján 1680-ban egy nagy erejű földrengés kapcsán volt egy 5 méteres hullámmal járó, amely a spanyolországi Malagában és Marokkó északi részén is a partokra csapott. E történelmi esemény óta azonban a régió népessége igencsak megnövekedett.

Korábban a kevés és pontatlan adat miatt nem nagyon voltak elképzeléseink arról, hogy ez a régió ilyen nagy és pusztító hatásokkal járó rengésekre is képes.

Az ausztrál tüzek 11 évezrede

Az ausztrál tüzek 11 évezrede

Ausztráliában az őslakosok sok évezredes tapasztalatát ma már a tudomány is felhasználja a nagy tüzek megelőzésében.

Hatalmas elsüllyedt szigetet találtak Brazília közelében

Hatalmas elsüllyedt szigetet találtak Brazília közelében

Az Atlanti-óceán délnyugati medencéjében, a brazil partoktól 1200 kilométerre ma már csak a tengerfenék kiemelkedése maradt az egykori trópusi szigetből.

Ismeretlen óriásvulkán a Marson

Ismeretlen óriásvulkán a Marson

Az erősen lekopott vulkán eddig is a szemünk előtt volt, de úgy tűnik, nem láttuk a fától az erdőt.

Alig van már valami az Aral-tóból

Alig van már valami az Aral-tóból

Az egykor hatalmas közép-ázsiai tó, amely valaha a világ negyedik legnagyobb tava volt, mára a felismerhetetlenségig összezsugorodott.

Hópehelymatek

Hópehelymatek

Bár minden hópehely más, ám egy kutatás feltárta, hogy mégis mind ugyanolyan, ráadásul kiszámítható módon hull alá.

National Geographic 2024. márciusi címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

18 780 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket