Gedeon, Johanna2024. március 28., csütörtök
Föld

A csökkenés ellenére is nagy az antarktiszi ózonlyuk

National Geographic Magyarország

A 2022-es maximumát már október elején elérte a déli sarkvidék feletti ózonlyuk, és bár csökkenő tendenciát mutat, még mindig nagy a kiterjedése.

Az ózonlyuk idei legnagyobb kiterjedését október 6-án érte el.
Forrás: NASA

Az ózonlyuk méretébe a természetes folyamatok is beleszólnak, így az időjárási tendenciák, vagy épp a jelentős vulkánkitörések befolyásolják, mekkora is egy adott évben a legnagyobb kiterjedése. Idén januárban a déli féltekén, vagyis az ózonlyuk szempontjából fontos helyen hatalmas vulkánkitörés volt, amelynek anyaga a sztratoszférába jutott, és ma már tudjuk, hogy e kitörések is csökkentik az ózon mennyiségét. (Azért továbbra sem a vulkánokra kell ujjal mutogatni, az ózonlyuk emberi felelősségbe tartozó jelenség.)

Az idei legnagyobb kiterjedését október 5-én érte el az ózonlyuk, a szakemberek szerint a szokásosnál alacsonyabb sztratoszféra-hőmérséklet hatására, számolt be a Phys.org. „A hosszú távú trend javulást mutat, az idei év azonban rosszabb, mivel hidegebb volt az átlagnál. Azonban minden adat azt jelzi, hogy gyógyul az ózonlyuk” – mondta Paul Newman, a NASA Goddard Űrközpontja vezető munkatársa, aki az ózonszint változását vizsgálja.

Emellett, amint azt Susan Solomon, az MIT szakembere elmondta, felesleges és hibás csak az októberi maximum kiterjedést figyelni. Később kezd csökkenni, és hosszasabb időszakban csökken az ózonréteg, míg eléri a maximális méretét, ám a lyukak sekélyebbek szeptemberben, és az ózonréteg gyógyulása szempontjából ez a hónap a lényeges, nem pedig az október, magyarázta a kutató.

A légkörben lévő, a 25 éve aláírt Montreali Egyezmény előtt kibocsátott ózonromboló vegyületek csak lassan ürülnek ki, és amikor elég hideggé válik a sztratoszféra, olyan körülmények jönnek létre, amelyek kedveznek e vegyületek aktivitásának. A nagy hidegben kialakuló sarki sztratoszférikus felhők (PSC) speciális típusa hozható összefüggésbe ezzel az aktivitással, és minél hidegebb van, annál nagyobb, több ilyen felhő jön létre. A szakemberek véleménye szerint a klímaváltozás is hatással van e légköri régióra, míg idelenn melegedik a légkör, a nagy magasságban kissé hűl. Számos szakember aggódik amiatt, hogy a klímaváltozás túlzottan is lelassíthatja az ózonlyuk gyógyulását.

A helyzet csak lassan képes javulni, mivel a legfőbb ózonromboló vegyület, a CFC11 évtizedeken át a légkörben marad. A klórvegyületek összességükben már mintegy 30 százalékkal csökkentek a 20 évvel ezelőtti csúcshoz képest. Ha a mostani hőmérsékletek a 2000-es években alakultak volna ki, sokkalta nagyobb ózonlyuk jött volna létre a hatásukra, mint a mostani. Az idei azonban már a harmadik év egyhuzamban, amikor 24,8 millió négyzetkilométeresnél nagyobb az ózonlyuk kiterjedése, ez a különös sorozat pedig külön figyelmet és vizsgálatot is érdemel. Azonban Ben Toon, a Coloradói Egyetem szakembere szerint valószínű, hogy a 2020-as hatalmas ausztrál erdőtüzek, illetve az idei tongai vulkánkitörés lehetnek a háttérben, legalább részben.

Emellett, amint azt a Copernicus Légkörmegfigyelő Szolgálata (CAMS) szakemberei megjegyezték, ehhez a sztratoszféra légköri áramlása is hozzájárult, az antarktiszi poláris örvény különösen erős volt az elmúlt két évben, és úgy tűnik, idén is az. Ez az örvény a sztratoszféra „ciklonja”, amely, főként ha erős, igencsak jól konzerválja a benne lévő hideg levegőt, az pedig kedvez az ózon lebomlásának. Az ózon idei alakulásáról készült, s a fentebb látható 3D animáción magunk is megfigyelhetjük ezt az örvénylést.

Véget ért egy klímamérnöki kísérlet

Véget ért egy klímamérnöki kísérlet

Úgy döntöttek, befejezik a Harvard Egyetem kis léptékű klímamérnöki kísérleteinek sorozatát, a SCoPEx-et.

Hogyan nőhetett ekkorára a Denali?

Hogyan nőhetett ekkorára a Denali?

Észak-Amerika legmagasabb hegycsúcsa 6190 méteres tengerszint feletti magasságú, és több mint 2700 méterrel nyúlik a környezete fölé.

A világ legdélebbi postahivatala

A világ legdélebbi postahivatala

A postát egy alapítvány üzemelteti, a közvetlen szomszédok pedig elegáns frakkot hordva csúszkálnak a hóban.

Kína nem beszél, csak halad

Kína nem beszél, csak halad

A kínai űripar hatalmas lépésekkel halad előre, nemrégiben indították el a Hold körül kiépülő kommunikációs átjátszó műholdrendszer új tagját.

Még több holdrengés

Még több holdrengés

1969-1977 között mintegy 13 ezer holdrengésről készítettek méréseket a Holdon elhelyezett szeizmométerek, legalábbis eddig így tudtuk.

National Geographic 2024. márciusi címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

18 780 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket