Lívia, Lídia, Eulália2025. február 12., szerda
Föld

Az ember is része a víz körforgásának

National Geographic Magyarország

Miközben a világ ivóvízkészletei vészesen csökkennek, a víz körforgását bemutató oktató ábráknak csak elenyésző részén szerepelt eddig az ember hatása e ciklusra.

Bolygónk vízkészletének 96 százaléka az óceánokban van.
Forrás: NASA

A tankönyvekben is szereplő ábrák alapvetően leegyszerűsítve mutatták be a körforgást (mint a párolgás és a csapadék kétirányú mozgásának összhatását), mintha az csupán egyetlen nagy rendszerből állna, holott a valóságban rengeteg kisebb rendszer együttműködése szükséges hozzá. Egy 2019-es felmérésből az derült ki, hogy az ábrák 95 százaléka ebbe, az erősen hiányos típusba tartozik. Ahhoz viszont, hogy az egész rendszeren kialakuló hibákat megértsük és tehessünk ellenük, a részletekre sem árt rálátni, ezért az USGS, az USA geológiai szolgálata új, immáron az emberi közreműködést is magában foglaló ábrát készített.

95 százalékban olyan ábrákat használnak az oktatásban világszerte, amelyből hiányzik az emberi hatás.
Forrás: USGS

A víz jelen van a légkörben, a felszínen és a felszín alatt is, páraként, folyadékként és szilárdan is körülvesz minket, ám a vizünk 96 százaléka az óceánokban található. A víz mozog nagy és kis léptékben is a különböző helyek közt, mint a vízgyűjtők és az óceán, vagy a talaj, a növények és a légkör közt. Jelen van minden élőlényben, így bennünk is, ám nem ebben merül ki a vízre kifejtett hatásunk.

Az új ábra (a régi 80 nyelven elérhető, ez egyelőre csak angol és spanyol nyelven jelent meg), amelyben az emberi tevékenység is helyet kapott.
Forrás: USGS

A víz körforgásának természetes részét a Nap és a gravitáció irányítják: a napfény hatására elpárolog a felszínről és az élőlényekből a víz, míg a gravitáció miatt mozognak a gleccserek, folynak a folyók, vagy hullik a csapadék. Az ember hatása mind a víz tárolásában, mind a víz mozgásában megnyilvánul. Lecsapoljuk a mocsarakat, vízvezetéket építünk az otthonainkig, felhasználjuk kertjeink és termőföldjeink locsolására, ipari tevékenységünk hatalmas mennyiséget igényel, halastavakat, víztározókat, vízerőműveket, csatornákat létesítünk, és még a bányászatban is szerep jut a víznek.

Duzzasztógát
Forrás: USGS

Ezeken túl a víz minőségére is befolyással vagyunk, az ipar, a szennyvíz vagy a mezőgazdaság rengeteg olyan vegyületet juttat a vízbe, amely eredetileg nem volt benne, mint a különféle méreganyagok, rovarirtók, a talajból kimosódó műtrágyák, amelyek azután a vizek élővilágára hatnak valamilyen formában. Az emberi okhoz köthető klímaváltozás legalább ennyire fontos része a ciklusnak a jég és a permafroszt olvadása miatt, vagy épp azzal, hogy átalakítja az időjárási rendszereket és ezzel azt, hogy hol, mikor, milyen mennyiségű víz milyen irányba mozog.

Zivatar, záporesővel
Forrás: USGS

Ahhoz, hogy a vizeinket továbbra is úgy használhassuk, ahogy szeretnénk, s úgy, hogy az képes legyen az élet fenntartására, ezeket meg kell értenünk, és okosan kell dönteni arról, hol és miként nyúlunk bele a természetes folyamatokba. Meg kell értenünk azt, hogy mi is részei vagyunk a ciklusnak, s felelősek vagyunk a fenntartásáért is. Habár a víz 96 százaléka az óceánokban van és sós, az a kevéske maradék, az édesvíz jelenti az egész bioszféra számára az élet lehetőségét.

Hozzászólások

Nem a Laacher See kitörése okozta a fiatalabb dryas lehűlését

Nem a Laacher See kitörése okozta a fiatalabb dryas lehűlését

A mintegy 12900-11700 évvel ezelőtti időszak a jégkor végi felmelegedést megszakító hőmérsékleti visszaesés volt, amelynek eredete mindmáig rejtély.

Tényleg kivételes bolygóegyüttállást láthatunk hamarosan?

Tényleg kivételes bolygóegyüttállást láthatunk hamarosan?

Sok hírportálon találkozni azzal, hogy február végén az összes bolygót megnézhetjük egyszerre az esti égen.

Újabb bizonyíték: tényleg egy óriás áradat töltötte fel a Földközi-tengert

Újabb bizonyíték: tényleg egy óriás áradat töltötte fel a Földközi-tengert

Közel 6 millió évvel ezelőtt a messinai sókrízisnek nevezett időszak során a Földközi-tenger szinte teljesen kiszáradt, majd az időszak végén az Atlanti-óceán felől újra feltöltődött.

Rejtőzködő fekete lyukakat kerestek

Rejtőzködő fekete lyukakat kerestek

Olyan fekete lyukak után kutattak, amelyeket sűrű por- és gázfelhő rejt, így nem látható a beléjük zuhanó anyag által kibocsátott fény.

1,2 millió éves jégréteget értek el az antarktikai fúrókampány során

1,2 millió éves jégréteget értek el az antarktikai fúrókampány során

A déli sarkvidéki jég évmilliók alatt halmozódott fel és őrzi a régi klímánk nyomát, valamint környezetünk számos tulajdonságát.

National Geographic 2025. januári címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

22 200 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlapNational Geographic 2024. áprilisi címlapNational Geographic 2024. májusi címlapNational Geographic 2024. júniusi címlapNational Geographic 2024. júliusi címlapNational Geographic 2024. augusztusi címlapNational Geographic 2024. szeptemberi címlapNational Geographic 2024. októberi címlapNational Geographic 2024. novemberi címlapNational Geographic 2024. decemberi címlapNational Geographic 2025. januári címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket