Auguszta, Bertold2024. március 29., péntek
Föld

Több lehetett a nagyobb méretű becsapódás?

National Geographic Magyarország

Egy új módszerrel végzett kutatásban arra jutottak, hogy gyakoribbak lehetnek a bolygónkat elérő nagy aszteroida-becsapódások, azonban az eredményeket még több módon is bizonyítani kellene.

A Tenoumer-kráter a Szaharában (Mauritániában)
Forrás: Earth Observatory

A 2023-as Hold- és bolygótudományi konferencián mutatta be új elméletét James Garvin és kutatócsoportja, a kutatási eredményeik szerint a Földet az elmúlt egymillió évben ért becsapódások nagyobbak voltak, mint eddig véltük. Ez azt is jelenti, hogy eleve több nagy méretű égitest éri el bolygónk felszínét, így nagyobb az esélye egy végzetes becsapódásnak.

A kutatásban új magasságmérési adatokat használtak fel ahhoz, hogy felmérjék az egyes becsapódási kráterek méretét. Mivel bolygónkon az erózió és a biológiai folyamatok gyorsan átalakítják a felszínt, ezért a legtöbb esetben igen nehéz meghatározni, hol is húzódik egy-egy kráter határvonala. Ehhez vették igénybe a kutatók az új magasságmérési adatokat, amelyek néhány függőleges pontossággal képesek megállapítani a felszín domborzatát. A lézeres magasságmérők „belátnak” akár az esőerdők talajáig is, így ilyen módon készült felmérések adataival, és sztereó fotókkal dolgoztak a kutatók, végeredményül 4 méteres pontosságú adatokat kaptak.

Három olyan kráter esetében, amely az elmúlt 1 millió évben keletkezett, a már ismert kráteren kívül egy-egy nagyobb gyűrűt fedeztek fel. Ezek a plusz gyűrűk gyakorlatilag azt jelentik, hogy az eddig egyszerű kráternek vélt alakzatok összetett kráterek, ilyeneket pedig csak a nagyobb méretű becsapódó égitestek tudnak létrehozni.

A három közül a legnagyobb a mintegy 800 ezer éves nicaraguai Pantasma-kráter, amely, ha egyszerű kráterként tekintünk rá (ezt látjuk a térképen), akkor kb. 14 kilométer átmérőjű, ám Garvinék módszere alapján 35 kilométeres lehet. Egy ekkora becsapódás már 660-727 megatonna TNT energiájának megfelelő robbanással jár, vagyis a Cár-bombánál is több mint tízszer nagyobb erejű volt a becsapódás. A másik két, ezen időszakból azonosított nagy becsapódást is hasonló nagyságrendűnek találta a kutatócsoport. Egy ekkora becsapódás bizonyosan globális hatással jár (ha nem is hosszú távon), és helyi katasztrófával is, természetesen. A régi módszerrel, vagyis a holdi kráterek száma alapján becsült adatok szerint kb. 600-700 ezer évente érkezhet egy-egy 1 kilométeres átmérőjű égitest, azonban az új módszer szerint csak az elmúlt 1 millió év során 3 ilyen volt. Ráadásul, ha a szárazföldeket 3 ilyen nagy becsapódás érte az utolsó évmillió során, akkor a tengereket is beleszámítva összesen tucatnyi is lehetett, ez pedig igen nagy szám!

Elég ijesztő eredmények ezek, és egyelőre tényleg csak elméletről van szó, amelyet terepi munkával és tárgyi kutatással is bizonyítani kell, ezt maguk a kutatók is hangsúlyozták. Emellett több olyan, ma elfogadott elméletnek is ellentmond, amiben a különböző nagyságú becsapódások gyakoriságát számolták ki, így sok szakember kételkedik benne.

Egyelőre a magassági adatokból is csak „erős jóindulattal” lehet kimazsolázni a krátereket megnövelőket, amíg egyéb (geológiai, geofizikai, kőzettani) mérésekkel nem bizonyítják az elméletet, nem érdemes túlzottan megijedni. Ahhoz, hogy a világ becsapódásokkal foglalkozó kutatói elfogadják ezt az új elméletet, még elképesztően sok bizonyításra lesz szükség, így egyelőre csak egy érdekes elképzelés arra vonatkozóan, hogy miként „láthatunk át” bolygónk eróziós és geológiai folyamatainak múlt-eltüntető tevékenységén.

Azonban, ha mégis van igazság az elméletben, és ezt sikerül bizonyítani további (terepi) mérésekkel, akkor alaposan átalakíthatja a becsapódásokról vallott nézeteinket.

Olvadó sarki jég

Olvadó sarki jég

Az elmúlt években a tudósok tanúi voltak, milyen elképesztő mértékben változik a tengeri jég kiterjedése. A 2016-os rekord alacsony értéket egy másik követte 2022-ben, majd egy harmadik 2023-ban.

Véget ért egy klímamérnöki kísérlet

Véget ért egy klímamérnöki kísérlet

Úgy döntöttek, befejezik a Harvard Egyetem kis léptékű klímamérnöki kísérleteinek sorozatát, a SCoPEx-et.

Hogyan nőhetett ekkorára a Denali?

Hogyan nőhetett ekkorára a Denali?

Észak-Amerika legmagasabb hegycsúcsa 6190 méteres tengerszint feletti magasságú, és több mint 2700 méterrel nyúlik a környezete fölé.

A világ legdélebbi postahivatala

A világ legdélebbi postahivatala

A postát egy alapítvány üzemelteti, a közvetlen szomszédok pedig elegáns frakkot hordva csúszkálnak a hóban.

Kína nem beszél, csak halad

Kína nem beszél, csak halad

A kínai űripar hatalmas lépésekkel halad előre, nemrégiben indították el a Hold körül kiépülő kommunikációs átjátszó műholdrendszer új tagját.

National Geographic 2024. márciusi címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

18 780 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket