Móric, Tamás2023. szeptember 22., péntek
Föld

A bozóttüzek is hozzájárulhattak a hosszú La Niñához

National Geographic Magyarország

A szokatlan, 3 évig tartó La Niña hatását leginkább Ausztrália szenvedte meg, s úgy tűnik, hozzá is járult e jelenséghez.

Forrás: NOAA

2019 és 2020 nyarát az elképesztő méreteket öltött, katasztrofális bozóttüzek örökre emlékezetessé teszik Ausztráliában. Számos kutatás foglalkozott már a légkörbe jutott szennyező anyagok (korom, szerves illó anyagok, stb.) hatásaival, egy újonnan, a Science Advances folyóiratban közzé tett tanulmány arra jutott, hogy a tüzeket követő évek La Niña jelenségében is szerepe lehetett. A Nemzeti Légkörkutató Központ (NCAR) szakemberei szerint a légkörbe került anyagok csak a közelmúltban ülepedtek ki.

„Az emberek hamar elfeledkeztek az ausztrál bozóttüzekről, különösen a covid világjárványa miatt, azonban Földünk rendszereinek memóriája sokkal jobb, így a tüzek hatásai is évekig kitartottak” – mondta John Fasullo, a kutatás vezetője.

Az egymás utáni években kialakuló La Niña ritka, az 1950-es évektől kezdődően most harmadszor került sor ilyen több éves eseményre, ám ez más szempontok miatt is különös volt. Korábbi számítások utaltak már arra, hogy a különösen nagy vulkánkitörések (ez esetben a déli féltekén) hatására is nő a La Niña esélye a magasabb légköri rétegekbe jutó aeroszol fényvisszaverő hatása miatt. A kutatók most egy igen részletes modell segítségével szuperszámítógépen vizsgálták meg, miféle hatások érték a légkört, 2019 augusztusától fogva, s ezeknek milyen eredményük lehetett az időjárásra, klímára. A modellszámításokba a tűzvészeket is beleszámították, műholdas megfigyelések, mérések adatain keresztül. A modell, a közelmúltban elvégzett javításának köszönhetően részletesen tudta a füst, az aeroszolok és a felhőzet közti kapcsolatokat elemezni.

A Calipso műhold mérése a légköri aeroszolokról, a mérés kimutatta, mekkora magasságba és milyen mennyiségben jutott fel a bozóttüzek füstje: az ábrán 20-25 km között látható narancssárga színezés jelzi. Az inzertben a műhold útvonalát látjuk Dél-Amerika partja mentén, vagyis itt végezte a méréseit, 2020. január végén.
Forrás: Earth Observatory

 

Arra jutottak, hogy bár a füst nem ért olyan magasságba, mintha azt egy nagy vulkánkitörés anyaga tette volna, ám ennek ellenére elősegítette a felhőképződést Peru s Chile közelében, ezzel pedig hűtötte az óceánt abban a régióban. Az így bekövetkező változás hatására általánosságban hűlt a Csendes-óceán trópusi régiója, s beindult a La Niña.

Az azonosított kapcsolatokat, összefüggéseket és a tűzvészekkel kapcsolatos információkat is be kell építeni azokba a számításokba, amelyekkel a La Niña vagy az El Niño jelenségére vonatkozó szezonális előrejelzéseket készítik.

Tenger alatt is pusztított a tongai vulkán

Tenger alatt is pusztított a tongai vulkán

2022 januárjában a Hunga Tonga–Hunga Ha’apai (HTHH) kolosszális kitörése számos leget produkált.

Kisöpri a bolygóközi port a napkitörés

Kisöpri a bolygóközi port a napkitörés

A Parker-napszonda mérései alapján kiderült, milyen hatékonyan tudja eltüntetni a bolygóközi port a Napból kilökődő részecskeáramlat.

A Daniel ciklon líbiai áldozatai

A Daniel ciklon líbiai áldozatai

A klímaváltozás, valamint a polgárháború és következményei egyaránt hozzájárultak Líbia példátlan, katasztrofális árvizeihez.

Előbb érkezhet a naptevékenység maximuma

Előbb érkezhet a naptevékenység maximuma

A Nap tevékenysége, aktivitása 11 éves ciklust mutat, a maximumát 2025 nyarára várták, ám úgy tűnik, már előbb ráerősít csillagunk.

Lehet, hogy eddig te is rosszul szellőztettél – és nem is tudsz róla!

Lehet, hogy eddig te is rosszul szellőztettél – és nem is tudsz róla!

Szellőztetni elvileg mindenki tud, a jó, azaz energiatakarékos, mégis hatékony szellőztetés tudományában viszont csak kevesen jártasak. Pedig ez olyan tudás, ami az évek múltával egyre fontosabbá válik.

National Geographic 2023. augusztusi címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

18 780 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket