Konstantin, András2025. május 21., szerda
Föld

Erózió formálhatta a gízai szfinx eredeti alakját

2023.11.01.NG
National Geographic Magyarország

A nagy szfinx kapcsán számtalan kulturális kérdést vizsgáltak már, de azt nem, hogy milyen természeti környezet fogadta az egyiptomiakat a szfinx elkészítését megelőzően.

Forrás: Pixabay

A sivatagok rendkívüli sziklaformákkal ejtik ámulatba az embert, különféle alakzatokat váj ki a szél és a hőingás az egyes, eltérő keménységű kőzetrétegekből. Ezekbe, ahogy a felhőformákba is, az ember könnyedén beleképzel valami ismert alakot, erről világszerte megszámlálhatatlan mennyiségű elnevezés is tanúskodik. A New Yorki Egyetem kutatói azon gondolkodtak el, hogy vajon miféle kőzetek várták azokat az ókori egyiptomiakat, akik Gízában a szfinxet megalkották. Könnyen elképzelhető, hogy a természetes folyamatok már egy, a szfinxhez hasonló alakzatot kínáltak fel, amelybe könnyű volt beleképzelni a mitikus lényt.

Jardangok az egyiptomi sivatagban.
Forrás: Wikimedia Commons

A kutatók azokat a körülményeket rekonstruálták, amelyek 4500 éve fennállhattak a régióban, kiderítették, milyenek lehettek a szélviszonyok, majd számításokkal modellezték, hogy ezek egy sziklatömböt mi módon faraghatták a légáramlatok.

A kutatók folyadékdinamikai kísérletekkel igazolták, hogy a gyorsan áramló közeg egyszerűen kialakíthat a szfinxhez hasonló alakzatot. E sziklatömb könnyen lehet, hogy eredetileg egy volt a térség jardangjai – szél formálta szirtjei – közül, amelyet azután az emberi kéz munkája alakított a mai, jól ismert formájú szoborrá.

Az amorf sziklatömb az áramlatok hatására szfinx-szerű alakot öltött.
Forrás: NYU’s Applied Mathematics Laboratory

A kísérletek során az egyiptomi sivatag kőzeteit utánozva egy agyagtömbbe foglalt keményebb kőzetet tettek egy kamrába, és vizet áramoltattak rajta keresztül. Itt a víz ugyanazt az eróziós munkát végzi el, mint az egyébként is folyadékként viselkedő levegő – csak épp sokkalta gyorsabban.

Az áramlatok ügyes szobrászok voltak, elősegítették, hogy a jellegzetes fekvő oroszlán alakzat alapja létrejöjjön.
Forrás: NYU’s Applied Mathematics Laboratory

A szfinx fejének helyén elhelyezett kemény kőzetet szépen körbefaragták az áramlatok, kialakult a szoborra jellemző nyak, kialakult az előrenyújtott mancsok szintje, a hát pedig ívelt alakot öltött.

„Az eredményeink egyszerű magyarázattal szolgálnak a szfinx-szerű sziklaformák eróziós eredetére. Az elképzeléseinket alátámasztják azok a ma is létező jardangok, amelyek ülő vagy fekvő állatra hasonlítanak.” – magyarázta Leif Ristroph, a kutatásról készült, és hamarosan a Physical Review Fluids szakfolyóiratban publikálandó tanulmány egyik szerzője. A kutatók szerint az eredmények a geológusok számára is fontosak lehetnek, megmutatva azt, hogy miként terelik el a nem egyforma keménységű sziklák egyes részei az áramló levegőt.

Magyarország sincs védve a fokozódó tűzveszélytől

Magyarország sincs védve a fokozódó tűzveszélytől

Az emberi tevékenység hatására számos régióban nő a vegetációtűz kockázata.

90 éve nem voltak ilyen porviharok az USA déli részén

90 éve nem voltak ilyen porviharok az USA déli részén

Az 1930-as években az USA középnyugati államaiban óriási porviharok lehetetlenítették el a megélhetést, az utóbbi hetekben hasonló helyzet kezdett kialakulni Texas déli részén és a szomszédos Mexikóban.

Égi jelenségek 2025. május második felében

Égi jelenségek 2025. május második felében

Számos együttállásra és látványos szépségű holdsarlókra pillanthatunk rá az egyre rövidülő éjszakákon, a Tejút pedig egyre szebben figyelhető meg.

Lehet, hogy mégsem becsapódásokkal érkezett a vizünk?

Lehet, hogy mégsem becsapódásokkal érkezett a vizünk?

A földi víz eredetének kérdése régóta foglalkoztat sok kutatót, a leginkább elfogadott nézet szerint a világűrből jött, kisbolygók, meteoritok becsapódásaival.

Eső vagy hó is esett az ősi Marson

Eső vagy hó is esett az ősi Marson

A vízfolyások megléte már jó ideje ismert, azonban azt nem könnyű kideríteni, hogy volt-e csapadék.

National Geographic 2025. májusi címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

22 200 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlapNational Geographic 2024. áprilisi címlapNational Geographic 2024. májusi címlapNational Geographic 2024. júniusi címlapNational Geographic 2024. júliusi címlapNational Geographic 2024. augusztusi címlapNational Geographic 2024. szeptemberi címlapNational Geographic 2024. októberi címlapNational Geographic 2024. novemberi címlapNational Geographic 2024. decemberi címlapNational Geographic 2025. januári címlapNational Geographic 2025. februári címlapNational Geographic 2025. márciusi címlapNational Geographic 2025. áprilisi címlapNational Geographic 2025. májusi címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket