Bernadett, Simon, Zenkő2025. február 18., kedd
Föld

Hidrotermális robbanás volt a Yellowstone Nemzeti Parkban

National Geographic Magyarország

A gőzrobbanás, ami nem vulkáni esemény, egy forró vizes forrásnál következett be, szerencsére senki sem sérült meg.

Hidrotermális robbanás 2009-ben
Forrás: National Park Service

A Yellowstone Nemzeti Park kapcsán a legtöbben rögtön szupervulkáni kitöréseket vizionálnak, azonban a legfőbb veszélyforrást a park egyik fő látványossága, a forró víz rejti. Szinte nincs olyan év, amikor valaki ne térne le a kijelölt (és nem véletlenül kijelölt) útvonalakról, és ne sérülne meg. Ez gyakran annak köszönhető, hogy beszakad az illető lába alatt a biztos, szilárd felszín, ami néha csak pár centis vastagságú, s az alatta lévő forró vízben megég.

A tavacska maradványai a robbanás után. Jól láthatóak a szétszaggatott vékony kőzetréteg darabjai.
Forrás: National Park Service

Vannak előre nem kiszámítható események, amelyekre gyakorlati értelemben nem lehet felkészülni sem, vagy csak azzal, hogy sehova senkit nem engednek be. Egy ilyen esemény a hidrotermális robbanás, amihez pusztán az szükséges, hogy a felszín alatti víz hirtelen gőzzé váljon.

A gőz azután képes arra, hogy a nemzeti park forró vizes területein meglehetősen vékony talajkéreg rétegét felrepítse a levegőbe. Ez történt a parkban 2024. július 23-án, helyi időben délelőtt 10 óra előtt nem sokkal. A helyszín a Black Diamond Pool nevű forró vizes tavacska volt, amely mellett kiépített úton lehet elsétálni, és megcsodálni. Jó néhány látogató is készített videót az esetről (egyiket lásd alant).

Mi is zajlik ilyenkor?


Képzeljük el úgy ezt a forró vizes területet, mint egy nagy sajtot, teli lyukakkal. A lyukak egy részét forró víz tölti ki, más részükben korábban járt, vagy épp ideiglenesen folyik át rajtuk. Az egymással összekapcsolódó felszín alatti üregekben a talaj forróságának köszönhetően a víz hőmérséklete nagyon közel van a forrásponthoz, s el is érheti azt.

Ez azt is jelenti, hogy elegendő egy kis nyomáscsökkenés, és hirtelen nagy mennyiségű forró víz válik gőzzé. Ha nincs akadály az útjában, akkor a gőz szépen és látványosan kitör – ez jellemzi a gejzíreket. Azonban időnként előfordul, hogy eldugulnak a felszínre vezető járatok (ezek a forró vizes oldatok sok ásványi anyagot tartalmaznak, ami ki is válik belőlük). Ha ez történik, akkor a forró vízből kialakult gőz megemeli a legfelső talajréteget, ami sokszor csak egy egészen vékony, törékeny kőzetréteg, és szétrobbantja. A robbanáskor a forró vizes medencékben felhalmozódott iszap is a levegőbe röppen, ezért látszik sötétnek a robbanás során feltörő anyag.

2900 évvel ezelőtti igen nagy hidrotermélis robbanás hozta létre az Indian Lake nevű tavat is, amely kb. 400 méter átmérőjű
Forrás: nps jim peaco

Egy-egy ilyen robbanás során a pár méterestől az akár pár kilométeresig terjedő gödör születhet, amelyekből aztán hamar tavak válnak, persze. A nagyobb robbanások átlag 700 évente következnek be a Yellowstone területén, nagy alatt azt kell érteni, amelynek a krátere 100 méternél nagyobb átmérőjű. Ilyesmire nemcsak a Yellowstone területén, hanem a világ más hidrotermális területein is sor kerül rendszeresen.

Az efféle robbanásoknak nincs kapcsolatuk vulkáni tevékenységgel vagy magmával. A jelenleg szunnyadó vulkán alatti kiterjedt magmatározó miatt forróbb a földkéreg, és a felszín alatti vizek forráspont körüli állapotban vannak. A hidrotermális robbanás nem jelzi azt, hogy a Yellowstone vulkánkitörésre készülne, csupán azt, hogy forró az altalaj, rengeteg csapadékot kap a terület így van bőven víz is, ami felforrósodik.

A Black Diamond Pool még a robbanás előtt.
Forrás: Wikimedia Commons

A mostanihoz hasonló robbanásokra néhány évente kerül sor, és például pont ugyanezen a területen is volt egy ilyen robbanás 2009-ben (ennek fotója a nyitóképünk), de hasonlót tapasztaltak 1989-ben is, sőt, 2024 áprilisában is a Yellowstone egy másik hidrotermális területén. Ez azt is jelenti, hogy bármikor, előjelek nélkül bekövetkezhet hasonló. Ezekre a veszélyekre a park látogatóinak figyelmét is rendszeresen felhívják.

A nemzeti park lezárta a látogatók elől az érintett területet, mivel a kiépített sétaút is megsérült, és természetesen ilyenkor teljes biztonsági felmérést is kell végezni itt. A nemzeti park közleménye szerint a területet a nyári turistaszezon további részében már nem fogják megnyitni a látogatók előtt, mivel egyelőre még nem stabilizálódott a helyszín állapota.

Latin-Amerikára mutatnak Norvégia kék évgyűrűi

Latin-Amerikára mutatnak Norvégia kék évgyűrűi

A skandináv fák és cserjék bizonyos években igen rosszul fejlődtek, amelynek nyomát az évgyűrűk jelzik.

Sosem mértek ilyen meleg januárt

Sosem mértek ilyen meleg januárt

Folytatódott az elmúlt hónapok extrém meleg trendje.

Égi jelenségek 2025. február második felében

Égi jelenségek 2025. február második felében

Holdmentes kora esték, ragyogó téli csillagképek, együttállások, bolygók várnak az églesőkre február második felében.

Kis piros pontok rejtélyét oldották meg

Kis piros pontok rejtélyét oldották meg

A James Webb-űrteleszkóp eddig nem ismert galaxistípust fedezett fel, a kis piros pontnak (LRD) nevezett objektumok a korai univerzum képviselői.

Nem a Laacher See kitörése okozta a fiatalabb dryas lehűlését

Nem a Laacher See kitörése okozta a fiatalabb dryas lehűlését

A mintegy 12900-11700 évvel ezelőtti időszak a jégkor végi felmelegedést megszakító hőmérsékleti visszaesés volt, amelynek eredete mindmáig rejtély.

National Geographic 2025. januári címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

22 200 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlapNational Geographic 2024. áprilisi címlapNational Geographic 2024. májusi címlapNational Geographic 2024. júniusi címlapNational Geographic 2024. júliusi címlapNational Geographic 2024. augusztusi címlapNational Geographic 2024. szeptemberi címlapNational Geographic 2024. októberi címlapNational Geographic 2024. novemberi címlapNational Geographic 2024. decemberi címlapNational Geographic 2025. januári címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket