Bernadett, Simon, Zenkő2025. február 18., kedd
Kultúra

Jégkorszakban élünk!

National Geographic Magyarország

A fenti cím nem elírás, hanem tény. De akkor miért nem élnek ma mamutok, miért aggódunk a felmelegedés miatt, és mi köze mindennek az emberhez? Ilyen és ehhez hasonló kérdésekre ad választ a Magyar Természettudományi Múzeum április 2-ától látható interaktív kiállítása.

Megdöbbentő. Talán ez jut eszünkbe elsőként, ha megtekintjük a Magyar Természettudományi Múzeum Jégkorszak című kiállítását. Az emberiség története Földünk történetében még egy rövidke fejezetet sem töltene ki. Mármint ami időtartamát illeti. A kiállításon látható egy film, amely a Föld 4, 6 milliárd éves történetét egy naptári évre sűríti: a modern ember megjelenése mindössze december 31-én délutánra esik. Ez alatt a fél nap alatt viszont igen drasztikus változásokat eredményezett az emberiség.

A földtörténet során a melegebb és hidegebb időszakok gyakran váltakoztak. A jégkorszakok kialakulásának számos földi és csillagászati feltétele van. Amennyiben ezek „megfelelően” egybeesnek, és tartósan hideg telek és hűvös nyarak alakulnak ki, a hó formájában hulló csapadék nyáron nem tud teljes egészében elolvadni. Az így felhalmozódó hó idővel jéggé tömörül, és egyre nagyobb területekre terjed ki. A melegebb időszakokban a jégtakaró visszahúzódik. Ezek a változások évezredek alatt játszódnak le.

Az utolsó eljegesedés 2, 6 millió (egyes kutatók szerint 1, 8 millió) évvel ezelőtt kezdődött. Ezt az időszakot nevezzük pleisztocénnek (jégkorszaknak). Viszont a jégkorszakokat sem jellemzi egységes éghajlat. A jégkorszakon belüli hidegebb időszakokat (glaciális) enyhébb klímájú ún. interglaciálisok követik, melyeket magasabb átlaghőmérséklet és kisebb kiterjedésű jégtakaró jellemez. A tudósok az utolsó jégkorszakon belül négy ilyen hidegebb szakaszt, vagyis glaciálist különítettek el. Ezek mindegyike egy-egy alpesi vízfolyás nevét viseli: Günz, Mindel, Riss, Würm. Jelenleg a Würm nevű glaciális utáni felmelegedési szakaszban, azaz interglaciálisban (de még mindig a jégkorszakban) vagyunk.

Akkor mégis, miért hallunk mindenütt a globális klímaváltozásról – hiszen láthatjuk, volt már ilyen a földtörténet során. A kiállításon látható időskálák és interaktív térképek jól szemléltetik, hogy míg a földtörténet korábbi éghajlatváltozásaihoz több ezer évre volt szükség, ehhez képest a jelenlegi globális klímaváltozáshoz két és fél évszázad is elegendő volt. A globális klímaváltozásért felelős légköri széndioxid-koncentráció jelentős növekedése ugyanis az ipari forradalommal (18. század közepe) kezdődött.

De honnan tudhatjuk, hogy milyen éghajlat volt több ezer vagy akár több tízezer évvel ezelőtt? Vagy hogy milyen kiterjedésű volt a jégtakaró a jégkorszak korábbi szakaszaiban? A tárlaton számos fotó, ábra, makett mutatja be a jelentősebb kutatási módszereket, a tudósok számára „árulkodó nyomokat”. Ez utóbbiak gyakran igen látványos jelenségek, amelyekkel turistaként magunk is találkozhatunk. Ezután már másképp nézhetünk például a paksi hatalmas löszfalra, vagy a tátrai tengerszemekre. Hogy miért, az kiderül a kiállításon. Egy kisfilm keretében bepillantást nyerhetünk a jelenleg is eljegesedett területeken, egészen pontosan az Antarktiszon zajló kutatások mindennapjaiba is. A Fagyos Oázis expedíció keretében 2005-ben magyar kutatók is vizsgálták a jég mozgását, változását a déli kontinensen.

A kiállítás talán leglátványosabb elemei a jégkorszaki állatvilág ősmaradványai. Megtudhatjuk, hogy miért nőttek olyan nagyra ezek az állatok, hol találtak gyapjas mamut csontvázat Magyarországon, milyen rokonságban állnak az elefántok a mamutokkal, hogy őrződhetett meg Gyima, az Oroszországban talált mamutbébi „szőröstül-bőröstül”.

Mielőtt bárki megijedne, hogy tömény, száraz szöveggel teleírt táblaerdő várja néhány mamut lábszárcsont között, megnyugtathatjuk, erről szó sincs. A számos fotó, szemléltető ábra, interaktív térkép között hamar elröpül az idő. A gyerekeket, de a játékos kedvű felnőtteket hatalmas puzzlek várják, de megtekinthetjük rejtett fiókok titkos tartalmát, az erősebb idegzetűek pedig kézbe vehetnek több ezer éves csontokat is.

Kapcsolódó cikkeink:

  • Újabb mamutlelet Balatonakarattyán
  • A baranyai mamutfeltárás képekben
  • Mamut – A jégmezők óriása
  • IPCC: Az energiahatékonyság a megoldás a klímaváltozásra

  • Hozzászólások

    Ez a legősibb emberi portré, amelyet valaha találtak

    Ez a legősibb emberi portré, amelyet valaha találtak

    A Csehországban feltárt lelet nagyjából 26 ezer éves.

    Gyönyörűen festett etruszk sírkamrát találtak

    Gyönyörűen festett etruszk sírkamrát találtak

    A nyughelyet ugyan kifosztották, de a festmények többnyire épek maradtak.

    1,5 millió éves kőeszközöket találtak

    1,5 millió éves kőeszközöket találtak

    A kutatók egy iraki sivatagban végeztek feltárást.

    Különleges módszerrel határozták meg 3,5 millió éves rokonunk nemét

    Különleges módszerrel határozták meg 3,5 millió éves rokonunk nemét

    A szakértők egy Australopithecus africanus fogzománcát vizsgálták meg.

    Pogány kincsekre bukkantak

    Pogány kincsekre bukkantak

    A pénzeket és egyéb tárgyakat áldozatként mutatták be.

    National Geographic 2025. januári címlap

    Előfizetés

    A nyomtatott magazinra,
    12 hónapra

    22 200 Ft

    Korábbi számok

    National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlapNational Geographic 2024. áprilisi címlapNational Geographic 2024. májusi címlapNational Geographic 2024. júniusi címlapNational Geographic 2024. júliusi címlapNational Geographic 2024. augusztusi címlapNational Geographic 2024. szeptemberi címlapNational Geographic 2024. októberi címlapNational Geographic 2024. novemberi címlapNational Geographic 2024. decemberi címlapNational Geographic 2025. januári címlap

    Hírlevél feliratkozás

    Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

    Kövess minket