Bernadett, Simon, Zenkő2025. február 18., kedd
Kultúra

Tudósok, titkok, terroristák városa: Timbuktu

National Geographic Magyarország

Timbuktuban, karavánok régi pihenőhelyén nyomozok. Nemsokára egy sókereskedővel lesz majd találkozóm. Úgy hírlik, tud valamit a franciáról, akit emberrablók tartanak fogva fönn északon, Mali sivatagában.

Írta: Peter Gwin
Fényképezte: Brent Stirton

 A sókereskedő teherautói rendszeresen járják azt a sivár vidéket. Utánpótlást szállítanak az algériai határhoz a bányákba, és bitangnehéz sótömbökkel térnek meg Timbuktuba. Nagyon bíztam benne, hogy a sókereskedőnek lesz mit mesélnie az emberrablókról, akik mostanára jószerével tönkretették a legendás Timbuktu idegenforgalmát.

 

Kevéssel azután érkeztem az arab negyedbe, hogy a müezzin utoljára szólította imára a híveket. Mezítlábas fiú lépett ki a házból. Átvezetett a sötét udvaron, majd egy kőlépcsőn fölhágtunk a tetőteraszra. A párnáján elheverő sókereskedő maga is testes ember volt, de szinte elveszett a mellette ülő behemót mellett. Két méter magasra taksáltam a másik pasast, amikor köszöntésemre fölállt, és fölém tornyosult. Csak két szeme látszott ki a vászonturbánból, forró lapátkezében szinte elveszett a tenyerem. Ráérősen köszöntöttük egymást, szép sorban fölvonultattuk a szokásos, nyájaskodó fordulatokat.

 

Örök becsű szövegek, varázsokkal teli kéziratok rejtekhelye, gonosz cselszövények melegágya az ódon karavánváros

 

Évszázadok óta így indul a társalgás errefelé. „Béke legyen veled. Veled úgyszintén. Jó egészségnek örvend a családod? Kövérek a jószágaid? És te magad jó erőben vagy? Igen? Hála legyen Allahnak!” A bevezető diskurzus végeztével a sókereskedő elhallgatott, az óriás pedig pergamenköteget húzott elő. Bársonyosan meleg baritonján magyarázni kezdett. Ez egy Korán-töredék, mutatta, Medinából származik. Több száz éve hozta onnan egy karaván.

 

„Réges-rég az aranynál, a rabszolgánál is becsesebbek voltak a könyvek Timbuktuban” – jelentette ki, vaskos mutatóujjával is nyomatékot adva mondandójának. Azzal fölkattintott egy elemlámpát, orrára biggyesztette görbült szárú ókuláját, és fennhangon olvasni kezdett. Vigyázva, óvatosan forgatta a töredezett lapokat, lassan sorjázó szavait a sókereskedő tolmácsolta: „Vajon azt gondolják az emberek, hogy hagyják őket, hadd mondják: hiszünk, anélkül, hogy próbára lennének téve? Mi már megpróbáltuk azokat, akik előttünk éltek. Allah tudván tudja majd, kik azok, akik az igazat mondják, és kik azok, akik hazudnak.” (29. szúra, részlet; Falus Róbert fordítása)

 

Tanóra a tetőn: Bubakar Szadek (fehérben) sivatagi cserjéről nyesett vesszővel oktatja a kalligráfiát. Egykor jövedelmező üzletág volt itt a könyvmásolás; kereskedők, tudósok hordták a városba, és írnokhad másolta a kéziratokat.

 

Ugyan mi köze lehet ennek az elrabolt franciához, tűnődtem magamban. „Nézd, milyen gyönyörű az írás! – mutatta a férfi a vörös és fekete tintával rajzolt, rég megfakult indákat a sárguló pergamenen. Elhallgatott, aztán kibökte: – Neked adom, ha jó árat kínálsz érte.” Azzal az ürüggyel válaszoltam, amely mindig jól beválik, ha ezüst ékszert tukmáló árust, suhancot kell lerázni a mecsetnél. Megköszöntem illőn, hogy megmutatta nekem ezt a könyvet, majd kijelentettem: túl szép ez az írás ahhoz, hogy megfosszam tőle Timbuktut. A behemót udvariasan bólintott, fogta a pergament, föltápászkodott, és lement a kőlépcsőn.

 

A sókereskedő cigarettára gyújtott, és beszélni kezdett. Szavait apró füstpamatok kísérték. Ennek az ismerősének nagyon nincs ínyére, hogy el kell adnia a könyvet, hiszen anyai öröksége, de hát a családjának szüksége van a pénzre. „Idegenvezetőknek szokott dolgozni, ám mostanában nincsenek turisták. Mindannyian megszenvedjük, ami a sivatagban történt.” És akkor, végre-valahára, rátért a szerencsétlen francia ügyére: „Úgy tudom, a Félszemű már megszabta a határidőt.”

 

Timbuktu legnagyobb kézirat-magángyűjteményében, a Mamma Haidara Könyvtárban e célra gyártott, a régihez hasonló papírral dolgoznak a restaurátorok. Digitális hordozóra is másolják a szövegeket.

 

A teljes cikket elolvashatja a magazin 2011. januári lapszámában.

Hozzászólások

Ez a legősibb emberi portré, amelyet valaha találtak

Ez a legősibb emberi portré, amelyet valaha találtak

A Csehországban feltárt lelet nagyjából 26 ezer éves.

Gyönyörűen festett etruszk sírkamrát találtak

Gyönyörűen festett etruszk sírkamrát találtak

A nyughelyet ugyan kifosztották, de a festmények többnyire épek maradtak.

1,5 millió éves kőeszközöket találtak

1,5 millió éves kőeszközöket találtak

A kutatók egy iraki sivatagban végeztek feltárást.

Különleges módszerrel határozták meg 3,5 millió éves rokonunk nemét

Különleges módszerrel határozták meg 3,5 millió éves rokonunk nemét

A szakértők egy Australopithecus africanus fogzománcát vizsgálták meg.

Pogány kincsekre bukkantak

Pogány kincsekre bukkantak

A pénzeket és egyéb tárgyakat áldozatként mutatták be.

National Geographic 2025. januári címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

22 200 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlapNational Geographic 2024. áprilisi címlapNational Geographic 2024. májusi címlapNational Geographic 2024. júniusi címlapNational Geographic 2024. júliusi címlapNational Geographic 2024. augusztusi címlapNational Geographic 2024. szeptemberi címlapNational Geographic 2024. októberi címlapNational Geographic 2024. novemberi címlapNational Geographic 2024. decemberi címlapNational Geographic 2025. januári címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket