Gedeon, Johanna2024. március 28., csütörtök
Kultúra

A jókai malom

National Geographic Magyarország

Dunaszerdahelytől északnyugati irányba indulva, az 572-es úton, szűk 30 km után érhető el a közel négyezer lelket számláló Jóka község, legismertebb nevezetessége egy malom.

A jókai malom
Forrás: Csibrányi Zoltán

Amennyire tudható, Jókát először 1197-ben említik írásban, Ilka formában. A község elnevezéséről egy ősi monda is árulkodik, mely Jóka internetes oldalán is olvasható. „A falu legősibb mondája  IV. Béla korát idézi meg. Állítólag a tatárjárás idején a parasztgúnyában a menekülő királyt itt menekítette át ladikján egy Ilka nevű révész. Az ajándékba kapott pénzen építette a mesés Ilka várat, amelyet később gonosz urával együtt maga alá temette a föld.”

Jókai malom
Forrás: Csibrányi Zoltán

Valaha nagy jelentősége volt a környéken a vadászatnak és érthető módon a halászatnak. A többségében napjainkban is magyar anyalevűek lakta község 1960-ban keletkezett két falu, Jóka és Újhelyjóka összevonásával, és hozzájuk tartozik hat puszta és zátony. A települést a 19. században kétszer is megtizedelte a kolera. Római katolikus, református és evangélikus temploma is van. Található itt továbbá két kisebb kastély. És persze az 1906-os építésű malom, amit ha egyszer megtekint az ideutazó, sosem felejti el. Volt idő, amikor hét malom is volt Jókán, mára ez az egy maradt meg.

Nem sokkal azelőtt, hogy elérnénk a község lakott-beépített területét, egy jobbra tartó letérőt kell keresni, ahonnan az ott kihelyezett tábla szerint 1 kilométerre (a valóságban még plusz pár száz méterrel messzebb) található meg, a környéken több mint húsz kilométeren át kanyargó, festői Kis-Duna partján álló malom. Pár lépésre tőle ingyenesen lehet parkolni.

A malom alulcsapós lapátos vízikereke.
Forrás: Csibrányi Zoltán
Az 1983-tól technikatörténeti műemléknek minősülő malom eredetileg hajómalom volt. Ám miután az ilyen építmények a gondmentes hajózás kárára voltak, a 19–20. század fordulóján átalakították oszlopossá, azóta áll ötvennégy cölöpön.
Eredetileg egyszintes volt, ma van egy második szint és egy további, amelyik igazából csak fél szintnek mondható. Jóka honlapján olvasható, hogy a rossz állapota miatt korábban szétszedett malomnak az 1992 telétől másfél éven át tartó felújítása a Jóka Községi Önkormányzat érdeme. A malomépület külső falán levő fémtábla szerint fenntartója a Nagyszombati Kerületi Önkormányzat. Belül a falakon aprólékos részletességgel olvasható a malom története szlovákul, magyarul és angolul. Ezen túlmenően ki van állítva a malom kézzel írott műszaki leírása. A korábbi évekről több fekete-fehér fénykép tanúskodik, így például az 1974-es, Ján Hanušin készítette fényképen még látható egymás mellett a molnárház és a malom épülete. A belső berendezések, gépek (mindegyiken rajta a megnevezése három nyelven) az aprólékos gondossággal kidolgozott mivoltukban ámulatba ejtenek mindenkit, azokat a fiatalokat meg aztán különösen, akik ma jobbára csak annyit tudnak a lisztekről, hogy azok a boltok polcairól megvásárolhatók. A látogatók kedvéért be is indítják a malomkereket.

A malomban kiállított szerszámok egy része.
Forrás: Csibrányi Zoltán

Fával megrakott szán
Forrás: Csibrányi Zoltán

Közvetlenül a malom mellett, kifogástalan elrendezésű környezetben, egy szabadtéri múzeum is megtekinthető (a kettő együtt csekély belépő áráért; és néhány euróért különféle emléktárgyak is vásárolhatók). Itt olyan tárgyakat, eszközöket lehet látni, amelyeket valaha a községben használtak a mezőgazdasági munkák során. Példák a kiállítottak közül: eketaliga, méhkas, morzsoló (a mezőgazdasági gépek gyártásával foglalkozó Hofher-Schrantz-Clayton-Shuttleworth Budapest-Kispest gyártmánya), szénahúzó, répavágó, nádvágó, lenprés, szán, szekér, teknő, tiló (kender és len törésére használt eszköz), cséza (4 kerekű lovaskocsi).

El kell mondani, hogy a malom és a szabadtéri múzeum, a legutóbbi felújítási munkák után, 2019 tavasza óta látogatható újra.

Nem mintha a malom és a szabadtéri múzeum kínálta látvány nem nyújtana eleget, de ezek mellett megéri a környéken is sétálgatni. A természeti táj szépsége magával ragadó. Végül pedig, ráadásként, közvetlenül a malom és a szabadtéri skanzen mellett csobbanhatunk is egyet a Kis-Dunában, már persze ha jó időben érkezünk (mi történetesen nyáron jártunk a helyszínen), ha pedig megéhezünk, meleg ételek is várnak az ugyanitt álló étteremben.

Több ezer éves szekeret rejtett egy sír

Több ezer éves szekeret rejtett egy sír

A 35-40 éves korában elhunyt férfit szarvasmarháival és szekerével együtt temették el.

Rejtett, ősi alagútrendszert találtak Izraelben

Rejtett, ősi alagútrendszert találtak Izraelben

A felszín alatti folyosókat rejtőzködésre használhatták a Bar Kohba-felkelés idején.

Ezeréves korcsolyát találtak

Ezeréves korcsolyát találtak

A Csehországban feltárt lelet ritka bepillantást nyújt a középkori emberek találékonyságába és mindennapjaiba.

Bronzkincsekkel teli ősi sírokat találtak Kínában

Bronzkincsekkel teli ősi sírokat találtak Kínában

Egy tükör, egy tányér, egy harang és más leletek kerültek elő.

Megtalálták Nagy-Britannia Pompejiét

Megtalálták Nagy-Britannia Pompejiét

A több ezer éves település ritka betekintést nyújt a bronzkori mindennapokba.

National Geographic 2024. márciusi címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

18 780 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket