Valéria, Péter2025. április 28., hétfő
Kultúra

A világ legrégebbi polipcsalija

National Geographic Magyarország

A Csendes-óceán szigetvilágának népei a közelmúltig használtak speciális, kagylóból készült csalit a polipfogáshoz.

Octopus ornata, az egyik faj, amelyet hagyományosan a polipcsali segítségvel halászták.
Forrás: inaturalist

A polipfogás trükkös dolog, speciális csali kell hozzá, ezt a csendes-óceáni népek kifúrt, és egymáshoz erősített kagylók formájában használták, használják. A világ számos múzeumának etnográfiai gyűjteményében találkozhat a kíváncsi utazó efféle eszközökkel.

Nemrégiben a Mariana-szigeteken folytatott régészeti ásatások során rábukkantak az eddig talált legrégebbi, 3500 éves polipcsalira. Az amerikai-ausztrál kutatópáros a World Archeology szakfolyóiratban számolt be a felfedezésről.

A kép felső részén egy közelmúltból származó polipcsali, lent pedig a 3500 éves, polipcsalihoz használt kagylóhéjak.
Forrás: World Archeology

A kaurikagylókat kifúrták, majd valamilyen zsineggel (a közelmúltban kókuszrostból fonták ezt) egy kőnehezékhez erősítették, majd egy hosszabb zsineg segítségével „báboztak” a víz alatt megbújó polipnak. A polip kedvenc eledele közé tartozó kaurikagyló nyíló és csukódó héjainak mozgását utánozta így a poliphalász, még a kagylóhéjak közül kikandikáló húst is utánozták egy-egy bottal. Az éhes fejlábú pedig rávetette magát a csalira, s alaposan megölelgette – ám közben a halász vagy megszigonyozta, vagy a csaliba épített hegy segítségével, esetleg hálóval kiemelte őt a vízből.

A modernebb polipcsaliknak beépített horguk is volt. A példányt Hawaiin gyűjtötték a 19. században.
Forrás: World Archeology

A polipok fogyasztása után nem marad a lelőhelyeken semmiféle szilárd nyom, amiből kiderülhetne, hogy egy embercsoport ette ezeket az állatokat. Az egyetlen bizonyíték az, ha találnak polipcsalit – ez pedig az étrenden kívül a halászati stratégiákról is vall. A Mariana-szigeteken eddig 7 lelőhelyen kerültek elő ilyen polipcsalik, a most bemutatott 3500 évestől kezdve a néhány száz évesig. Egyes helyeken olyan köveket is találtak, amelyek megfelelhettek a nehezéknek, a rajtuk látható vájatokban futhatott a zsineg, ami tartotta a csalit. Azon kívül, hogy kifúrva, vájatokkal ellátva találták meg a kaurikagylókat, a belsejükön látható kis karcolások is arra utalnak, hogy polipcsalikhoz tartozhattak, a nehezékként használt kő okozhatott karcolásokat bennük.

3500 éves kőnehezékek, amelyekre a kaurikagylót kötözték. A vájatok a zsinegek helyét jelzik.
Forrás: World Archeology

A kagylóból készült polipcsalihoz, amelyet Polinéziában „patkány” néven emlegetnek, egy polinéz legenda is fűződik, a patkány és a polip meséje. A patkány a tengeren hajózott, amikor egy viharban a hajó elsüllyedt, ám egy arra járó polip megmentette a fulladástól. A patkány rávette a polipot, hogy ússzon ki vele a szárazföldre, ahol majd megjutalmazza őt. A polip így is tett, ám a patkány, amint szilárd talaj volt a lába alatt, elszaladt, a csalódott polip hiába várta az ígért jutalmat. Bosszúból megfogadta, hogy mindaddig vadászni fog a patkányra, míg világ a világ.
Azonban a polinézek a történetet máig őrzik, s a polipcsalijukat, amely a patkány testére és farkára emlékeztető alakú, patkánynak hívják. Mikronézia egyes részein is ismert ez a történet, de nem kapcsolódik a polipcsali használatához.

A Mariana-szigeteken talált csalik kora alapján ez a legrégebbi ismert polipcsali, s ha később nem találnak rá ennél is ősibbre, akkor kijelenthető, hogy e szigeteken találhatták fel, s innen terjedhetett el a poliphalászat e formája a Csendes-óceánon. A hatalmas távolságokba eljutott módszernek az 1900-as évek elején még voltak aktív művelői, csak később szakadt meg e hagyomány.

Hozzászólások

Eltemették Ferenc pápát

Eltemették Ferenc pápát

2025. április 26-án, öt nappal halála után temették el Ferenc pápát, a szertartásra a világ minden tájáról érkeztek gyászolók – vezető politikusok, hírességek és egyszerű hívek.

Több ezer éve elhunyt előkelő nő sírjára bukkantak

Több ezer éve elhunyt előkelő nő sírjára bukkantak

Az elhunyt maradványai kiváló állapotban konzerválódtak, a nyughelyből pedig számos lelet került elő.

Hobbitfaluhoz hasonló pincesor rejlik a Tokaji borvidéken

Hobbitfaluhoz hasonló pincesor rejlik a Tokaji borvidéken

A Borsod-Abaúj-Zemplén vármegyei Hercegkút fő nevezetességei a gyönyörű pincéi.

Mikor kezdődik, miként zajlik a pápaválasztás?

Mikor kezdődik, miként zajlik a pápaválasztás?

A bíborosok hamarosan dönthetnek arról, hogy ki követi Ferenc pápát a katolikus egyház élén.

Szárazság is hozzájárulhatott a barbárok inváziójához

Szárazság is hozzájárulhatott a barbárok inváziójához

367-ben súlyos helyzetben találta magát a Nyugatrómai Birodalom.

National Geographic 2025. áprilisi címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

22 200 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlapNational Geographic 2024. áprilisi címlapNational Geographic 2024. májusi címlapNational Geographic 2024. júniusi címlapNational Geographic 2024. júliusi címlapNational Geographic 2024. augusztusi címlapNational Geographic 2024. szeptemberi címlapNational Geographic 2024. októberi címlapNational Geographic 2024. novemberi címlapNational Geographic 2024. decemberi címlapNational Geographic 2025. januári címlapNational Geographic 2025. februári címlapNational Geographic 2025. márciusi címlapNational Geographic 2025. áprilisi címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket