Csilla, Noémi, Kájusz2025. április 23., szerda
Kultúra

Minden idők egyik legnagyobb kísérleti fizikusa

2022.09.22.Jeki Gabriella
National Geographic Magyarország

1791. szeptember 22-én született Michael Faraday angol kémikus és kísérleti fizikus, az elektromos mező fogalmának megalkotója.

Faraday a laboratóriumában: néhány tudománytörténész szerint a természettudomány legnagyobb kísérletezője volt.
Forrás: Wikimedia Commons/Harriet Jane Moore

 

Michael Faraday nagyon szegény családból származott, de mégis a történelem egyik legnagyobb tudósa lett. Eredményei figyelemre méltónak számítottak abban az időben, amikor a tudomány általában a gazdag családokba született emberek kiváltsága volt.

Michael Faraday 1791. szeptember 22-én született Dél-Londonban. Mivel családja nem volt jómódú, ezért csak alapfokú formális oktatásban részesült. A 14 éves Faraday már egy helyi könyvkötőnél tanult, ahol érdeklődését felkeltették a tudományos témájú könyvek. Munkájának hála a következő hét évben már ezekből tanulhatott. Olyan könyveket olvasott, mint az Encyclopedia Britannica és Jane Marcet: Beszélgetés a kémiáról (Conversations on Chemistry) című munkáját. Hamarosan ő is azon fiatal londoniak közé tartozott, akik érdeklődtek a tudomány iránt és időről időre összegyűltek, hogy előadásokat hallgathassanak meg a témával kapcsolatban. Faraday élete hamarosan gyökeres változást vett, amikor a könyvkötő egyik ügyfele ingyenes jegyeket ajándékozott neki Sir Humphry Davy, angol kémikus, fizikus, számos kémiai elem felfedezőjének előadásaira a Királyi Intézetben. Miután meghallgatta a feltalálót, Faraday már tudta, hogy a tudósnak szeretne dolgozni, ezért levelet írt neki és állást kért asszisztenseként. Bár Davy elsőre visszautasította, ám a törekvő fiatalember gondos jegyzeteket készített az előadásairól, ami 1813-ban meggyőzte őt, hogy alkalmazza. A kémikus kinevezte vegyi asszisztensnek a Királyi Intézetben – írja a Science History online tudományos portál.

Első megbízása során, egy évvel később meghívták, hogy kísérje el Davyt és feleségét egy 18 hónapos európai körútra, amely során Franciaországban, Svájcban, Olaszországban és Belgiumban is járt, miközben számos befolyásos tudóssal találkozhatott. 1815-ben tértek vissza Londonba, ahol Faraday továbbra is a Királyi Intézetben dolgozott és segédkezett Davy és más tudósok kísérleteiben. Első munkáját 1821-ben publikálta az elektromágneses forgásról, ami máig az elektromos motor alapelvét jelenti. Ezekben az években kevés további kutatást tudott végezni, ám 1826-ban megalapította a Royal Institution’s Friday Evening Discourses (magyarul a Királyi Intézet Péntek Esti Beszélgetései) és ugyanebben az évben a Christmas Lectures (magyarul Karácsonyi Előadások) névre hallgató tudományos előadásokat, amelyek mind a mai napig tartanak. Ő maga is számos előadást tartott, megalapozva korának kiemelkedő tudományos előadói hírnevét.

Kísérletei lehetővé tették az elektromosság műszaki felhasználását.
Forrás: Wikimedia Commons/ John Watkins

 

Faraday 1831-ben fedezte fel az elektromágneses indukciót, az elektromos transzformátor és generátor mögött meghúzódó elvet. Ez döntő fontosságúnak bizonyult abban a törekvésben, hogy az elektromosságot a kíváncsiságból egy erőteljes, új technológiává alakítsák át. Az évtized hátralévő részében az elektromosságról alkotott elképzelésein dolgozott. Részben hozzá köthető számos, ismerős szó megalkotása, köztük az „elektród”, a „katód” és az „ion”. Faraday tudományos ismereteit különféle hivatalos kinevezések révén hasznosította gyakorlati felhasználásra, köztük a Trinity House tudományos tanácsadójaként (1836-1865) és a woolwichi Királyi Katonai Akadémia kémiaprofesszoraként (1830-1851).

Faraday egészségi állapota az 1840-es évek elején azonban romlani kezdett, ezért egyre kevesebb kutatást végzett. 1867. augusztus 25-én halt meg Hampton Court-ban, ahol a tudományhoz való hozzájárulása elismeréseként kapott egy lakosztályt. Máig a történelem egyik legnagyszerűbb tudósának tartják, akinek nevéhez köthető többek között a Bunsen-égő néven ismertté vált hőforrás első változata, az árnyékolástechnikai Faraday-kalitka, a kapacitás SI egysége, a farad; valamint a Faraday-állandó, ami egy mól elektron töltése.

Hozzászólások

Elveszett, ókori várost találtak Egyiptomban

Elveszett, ókori várost találtak Egyiptomban

Elképzelhető, hogy a települést Tutanhamon apja, Ehnaton fáraó építtette.

Elveszett civilizáció emlékeire bukkantak egy barlangban

Elveszett civilizáció emlékeire bukkantak egy barlangban

A kutatók szerint a mexikói lelőhelyen feltárt tárgyak ősi rítusokról árulkodnak.

Több száz éves romokat hozott felszínre a mianmari földrengés

Több száz éves romokat hozott felszínre a mianmari földrengés

A súlyos katasztrófa miatt több helyen korábban rejtett maradványok váltak láthatóvá.

Ősi ezüstkincseket találtak Romániában

Ősi ezüstkincseket találtak Romániában

A fémdetektorosok által felfedezett tárgyak a dákokhoz köthetőek.

Gyönyörű, több ezer éves kardot találtak

Gyönyörű, több ezer éves kardot találtak

Egy vaskori temetőt tártak fel Franciaország középső részén.

National Geographic 2025. áprilisi címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

22 200 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlapNational Geographic 2024. áprilisi címlapNational Geographic 2024. májusi címlapNational Geographic 2024. júniusi címlapNational Geographic 2024. júliusi címlapNational Geographic 2024. augusztusi címlapNational Geographic 2024. szeptemberi címlapNational Geographic 2024. októberi címlapNational Geographic 2024. novemberi címlapNational Geographic 2024. decemberi címlapNational Geographic 2025. januári címlapNational Geographic 2025. februári címlapNational Geographic 2025. márciusi címlapNational Geographic 2025. áprilisi címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket