Auguszta, Bertold2024. március 29., péntek
Kultúra

Az indián építmények gerendái

National Geographic Magyarország

A Chaco-kanyon neve az indiánregényekből lehet ismerős, ősi indián építményeit hatalmas fagerendák százezrei erősítették.

Forrás: Pixabay

Fejlett kézműves ipar, fejlett építészet jellemezte azokat az ősi indián településeket, amelyeket a spanyolok a pueblo, vagyis falu névvel illettek, e szó aztán a több népből álló csoport összefoglaló neve is lett. A pueblo indiánok mintegy ezer évvel ezelőtt élt elődeinek épületeit ma is megcsodálhatjuk, többek közt a Chaco-kanyonban, Új-Mexikó állam területén, ami ma UNESCO világörökségi helyszín is.

Az épületeik mennyezetébe beépített gerendák 20-25 centi átmérőjűek és 4-5 méter hosszúak voltak, azonban a Chaco-kanyon környékén már évezredek óta nem voltak olyan erdők, ahol hasonló méretű fákhoz lehetett volna jutni. Honnan kerülhettek akkor ide, és igásállat, kerekes jármű, illetve hajózható folyók híján miként hozták a helyszínre őket nagy távolságból? A legújabb kutatási eredményekről a Sapiens antropológiai hírportál számolt be.

Pueblo Bonito épületegyüttese
Forrás: Wikimedia Commons

Időszámításunk szerint 850-1050 közti három évszázadban igen komplex társadalom uralta e régiót, ekkor épültek a régészek által csak nagy házaknak hívott épületeikhez három dologra volt szükség: a helyben bőven található homokkőre és agyagra, valamint építőfára. A régió fái a félsivatagi klímán göcsörtös, összevissza ágazó kis méretű fák voltak, amelyek nem adtak megfelelő minőségű épületfát. A legközelebbi hegyek, ahol már megfelelő fákat lehetett találni, 85 kilométerre voltak, de a régészeknek csak tippjeik lehettek, hogy pontosan honnan kerültek ide a gerendák.

A Chaco-kanyon épületeibe beépített gerendák maradványai
Forrás: Pixabay

1986-tól kezdődtek olyan vizsgálatok az épületek fáin, amelyekből feltárult azok mikroszkóp alatt látható szerkezet, s kiderült, hogy amerikai sárgafenyő (Pinus ponderosa) és duglászfenyő (Pseudotsuga menziesii) szolgált az ősi építmények támasztékaként, néhány esetben más fenyőfajokat is azonosítottak. Azonban mindezeket igen nehéz lehetett hazavonszolni a nagy távolságban lévő hegyekből.

Amerikai sárgafenyő
Forrás: inaturalist

2001-ben még pontosabb adatok születtek a faanyagba beépült stroncium-izotópok révén: a gerendák és a környező hegyek fenyveseinek összehasonlítása feltárta, hogy kétharmad részben a nyugatra lévő Chuska-hegységből, egyharmadban pedig a délre lévő San Mateo-hegységből, valamint a Taylor-hegyről érkeztek e fák. Néhány évvel később egy még több gerendán elvégzett izotópelemzés tovább bővítette a helyszíneket.

Duglászfenyő
Forrás: inaturalist

2015-ben évgyűrűk elemzését is bevetették, ebből arra derült fény, hogy a fák 70 százalékát 1020 után a Chuska-hegységből hozták ide. Mindez azt jelenti, hogy a Chaco-kanyon épületfáit igen nagy, közel 20 ezer négyzetkilométeres területről hordták a helyszínre! A mért adatok pedig összhangban vannak az indián szájhagyományokban fennmaradt történetekkel is.

A Chaco indiánjainak kiterjedt úthálózatuk és hatalmas, több ezer kilométerre nyúló kereskedelmi kapcsolataik voltak. Mivel a gerendákon nem látszott a vonszolásból eredő károsodás, könnyen lehet, hogy azokat a fejükre erősített szíjak segítségével vitték haza, ahogy erre a Coloradói Egyetem kutatói nemrégiben kiötlötték és kísérletekkel igazolták. Nem kis feladat lehetett azonban mintegy 80-100 kilométerről így elcipelni a negyedmillió gerendát, amelyre az építményekben szükség volt.

7000 éves kenukat találtak Olaszországban

7000 éves kenukat találtak Olaszországban

A leletek sokat elárulnak az újkőkori emberek tudásáról.

Ne legyen ajándék húsvétra élő állat!

Ne legyen ajándék húsvétra élő állat!

Óva int az élő állat húsvéti ajándékozásától az Orpheus Országos Állatvédő és Természetbarát Közhasznú Egyesület.

Több ezer éves szekeret rejtett egy sír

Több ezer éves szekeret rejtett egy sír

A 35-40 éves korában elhunyt férfit szarvasmarháival és szekerével együtt temették el.

Rejtett, ősi alagútrendszert találtak Izraelben

Rejtett, ősi alagútrendszert találtak Izraelben

A felszín alatti folyosókat rejtőzködésre használhatták a Bar Kohba-felkelés idején.

Ezeréves korcsolyát találtak

Ezeréves korcsolyát találtak

A Csehországban feltárt lelet ritka bepillantást nyújt a középkori emberek találékonyságába és mindennapjaiba.

National Geographic 2024. márciusi címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

18 780 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket