Andrea, Ilma, Apolló, Aladár2025. április 18., péntek
Kultúra

Milyen illatuk volt a rómaiaknak?

National Geographic Magyarország

2000 éves parfümös edény tartalmát elemezték spanyol szakemberek.

A kis edényke, amelynek a tartalmát elemezni tudták.
Forrás: Heritage

Néhány éve egy építkezés közben került elő a dél-spanyol Carmona városában egy római sírbolt, amelyben egy unguentarium nevű aprócska, kvarcból készült edénykét is találtak. Az efféle edénykék viszonylag gyakori leletek, és feltételezhetően illatszerek egykori tárolására szolgálhattak. A carmonai edénykét azonban 2000 éve ledugózták, s a dugó kiemelése után most egy kis anyagcsomócskát találtak a belsejében. E lelet kiváló lehetőséget kínált arra, hogy megvizsgálják, miféle illatszert tarthattak az edénykében, amelynek eredményét a Heritage folyóiratban publikálták a spanyol kutatók.

Az edényke dugója (felső 3 képen), illetve az edényke belseje (alső két kép)
Forrás: Heritage

 

Az edényke tartalmát és dugóját öt különböző módszerű összetétel-elemzésnek vetették alá. Elsőként a 7 milliméter vastag dugót vizsgálták meg, hogy biztosak lehessenek abban, az edényke mélyén lévő anyag vajon ennek a töredéke vagy eredeti illatszer lehet-e. Ehhez olyan eljárásokat alkalmaztak, amelyekhez nem kellett roncsolni a leletet. Kiderítették, hogy maga a dugó dolomitból készült, és bitumenszerű anyaggal (valószínűleg konkrétan bitumennel) ragasztották az edényke nyílásába.

A sírbolt belseje, s az egyik, hamvakat tároló urna, amelyben a parfümös edényke előkerült.
Forrás: Heritage

 

Az edényke eredeti tartalmának maradéka színes (fehéres okkertől feketéig terjedő árnyalatú) darabkákból állt össze, amelyekből a fehéresről kiderült, a dugóból kihullott dolomit, a fekete a záráshoz is használt bitumen lehetett. No de mi volt a többi?

Különféle tisztítási eljárásokat követően a maradék elemzése elárulta, hogy növényi eredetű lipidek, szeszkviterpének, és számos további összetett molekula keveréke, gyakorlatilag növényi esszenciális olaj lehetett. Ennek egyes összetevőiből arra következtettek, hogy a pacsuli nevű indiai növény kivonatát tartalmazhatta a kis edényke! Ezt modern kori pacsulikivonat elemzési eredményével is összehasonlították. A pacsuli kivonaton túl olyan növényi olaj is volt a keverékben, ami nem illatával, hanem az illatanyagot megtartó, antioxidáns tulajdonságával szolgált. (Korabeli leírások alapján ez feltehetően éretlenül szedett olajbogyóból sajtolt olaj lehetett, a kutatók szerint.)

A pacsuli nevű növény virágzata. Az illatszergyártásban a leveleit használják.
Forrás: Wikimedia Commons

 

A pacsuli növény (Pogostemon cabli) erőteljesen pézsmás, édes, nehéz és fűszeres, kissé földszagú, kimondottan keleties illatanyag – bár a neve nem épp pozitív csengésű – számos neves és divatos parfüm összetevője ma is. Ehhez a növény friss hajtásain lévő legfelső leveleket használják fel.

A feltárt parfüm valószínűleg igen távolról érkezhetett a tehetős római családhoz, mivel ekkoriban csak Indiában termeltek pacsulit. A kutatók szerint ez lehet az első alkalom, amikor sikerült egy római parfüm maradványát elemezni, s kideríteni, miféle illatszert használhattak az ókoriak. A különös, bitumennel beragasztott dolomit dugó önmagában is különleges, és az, hogy kvarcból (hegyikristályból) faragták az edénykét, szintén a család gazdagságát jelzi. A hasonló tárolók legtöbbször üvegből vagy fémből készültek, kristályból kifaragni őket igen nagy munka volt.

A modern technológia lehetővé teszi az efféle, és még ennél is jelképesebb mennyiségű ókori illatszermaradványok elemzését, nemrégiben egyiptomi balzsamozáshoz használt szereket azonosítottak. Edények (főként kerámia) falába ivódott, rátapadt maradványok elemzésével egyre többet megtudhatunk a régmúltban használt különféle kivonatokról, illatszerekről, gyógynövényekről.

Rejtett alagutat találtak egy ház mélyén

Rejtett alagutat találtak egy ház mélyén

Az első világháború idején az építmény fontos katonai létesítmény volt.

Nagy Sándor családjához köthető lelőhelyet találtak

Nagy Sándor családjához köthető lelőhelyet találtak

A kutatók úgy vélik, felfedezték az egykori Lünkésztiszi Királyság fővárosát.

Legyen-e poligámia Ausztráliában?

Legyen-e poligámia Ausztráliában?

Egy ausztrál jogász elgondolkodott azon, hogy az ország őslakosai körében, illetve számos később betelepült embercsoport körében is megszokott poligámiát engedélyezni lehetne.

Ősi tömegsírt találtak egy futballpálya alatt

Ősi tömegsírt találtak egy futballpálya alatt

A kutatók szerint a lelőhely egy hatalmas, a római korra datálható csatához kötődik.

A felhők között járhat az ember ezen a hídon

A felhők között járhat az ember ezen a hídon

Az egykori francia hegyi állomás, a vietnámi Ba Na Hills Mountain Resort nemcsak az egész évben hűvös időjárásáról és a lenyűgöző tájairól híres, hanem hatalmas szórakoztató komplexumáról is, amelyet a látogatók a világ egyik leghosszabb felvonójával érhetnek el.

National Geographic 2025. áprilisi címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

22 200 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlapNational Geographic 2024. áprilisi címlapNational Geographic 2024. májusi címlapNational Geographic 2024. júniusi címlapNational Geographic 2024. júliusi címlapNational Geographic 2024. augusztusi címlapNational Geographic 2024. szeptemberi címlapNational Geographic 2024. októberi címlapNational Geographic 2024. novemberi címlapNational Geographic 2024. decemberi címlapNational Geographic 2025. januári címlapNational Geographic 2025. februári címlapNational Geographic 2025. márciusi címlapNational Geographic 2025. áprilisi címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket