Kolos, Györgyi, Georgina2025. február 15., szombat
Magazin

A madarak okosak

2018.02.07.NG
National Geographic Magyarország

Figaro, a Goffin-kakadu döbbenetesen ügyes madár, kartonpapírból mindenféle eszközt készít magának. Az ő példája is bizonyítja: semmi alapunk a madarakat együgyű jószágoknak tekinteni.

Írta: Virginia Morell
Fényképezte: Charlie Hamilton James

Az ember és a többi főemlős, valamint a madarak viselkedésében mutatkozó hasonlóságok alapján ma már sokan kutatják a szellemi képességek evolúciós gyökereit. „A madarak más evolúciós utat követtek, mint az emlősök, értelmük azonban a jelek szerint hasonló alapelvek szerint működik. Szellemi képességeik kutatása tehát közelebb vihet egyes mentális képességek evolúciós eredetének megértéséhez” – mutat rá Nathan Emery biológus, a Londoni Queen Mary Egyetem munkatársa.


Problémamegoldás – A Buck család házi kedvenc hollója, Bran fél perc alatt rájött, hogy csőrével meg kell húznia a madzagot, aztán rá kell lépnie, hogy hozzájusson a madzag végére kötött húshoz. Bernd Heinrich és Thomas Bugnyar kutatók szerint „a holló képes arra, hogy tervezzen, egy cselekvéssort előre végiggondoljon, és lássa a várható kimenetelt.”

Húsz éve még a legtöbb kutató harsány kacajra fakadt volna, ha azt hallja, hogy a varjak megajándékozzák barátaikat, és céltudatosan válogatnak a csecsebecsék között. Egészen a legutóbbi időkig a szaktudomány is butácska, ösztönvezérelt gépeknek tekintette a madarakat (és az emlősök zömét).

Ludwig Edinger német anatómus a 20. század fordulóján közreadott leírásában alapot is adott ehhez a téves elgondoláshoz, mert – a madáragy anatómiai viszonyait félremagyarázva – kijelentette, hogy a madarak agyában nincs neokortex: hiányzik az emlősök agykérgének evolúciós értelemben legfiatalabb, legfejlettebb része, a magasabb rendű kognitív működések (egyebek között a munkamemória, a tervezés és a problémamegoldás) központja.


Empátia – A kutatók szerint a házityúkok, például Matt Sigel wyomingi gazda tyúkjai okos szárnyasok. Rangsorra épülő közösségben élnek, van fogalmuk a számokról és a számtan alapjairól. Minden bizonnyal érzelmeik is vannak, tudnak unatkozni, örülni, bosszankodni. Sőt, az empátia némely jeleit is mutatják: a tyúkanyó szívműködése például kimutathatóan gyorsul, ha azt látja, hogy csibéi szárnya alá levegőt fúj a kísérletező kutató (vagyis olyasmit tesz, amit a madarak legtöbbje nagyon nem szeret).

Noha Edinger nyomán butának kellett hinniük a madarakat, már a múlt században összehasonlító pszichológusok sora vizsgálta madárkísérletekben az állati értelem működését. Népszerű alanyuk volt a mogyorónyi agyú szirti galamb meg a még kisebb agyú kanári és zebrapinty. A galambokról kiderült, hogy elképesztően jó a memóriájuk – emberi arcok és arckifejezések, az ábécé betűi, sőt Monet és Picasso képei között is bámulatos biztonsággal tesznek különbséget. Az amerikai fenyőszajkókról, a bozótszajkókról és a kanadai cinegékről is bebizonyosodott, hogy kitűnő az emlékezőképességük. Ősszel a fenyőszajkó legalább 30 ezer fenyőmagot gyűjt össze és dug el ezer meg ezer helyen; ezeket a rejtekhelyeket csalhatatlan biztonsággal megtalálja, a tél folyamán mindvégig megőrzi emlékezetében.

A teljes cikket elolvashatja a magazin 2018. februári lapszámában.

Hozzászólások

Hajdanvolt emberek nyomában

Hajdanvolt emberek nyomában

Elképesztő régészeti felfedezések és fosszilis DNS-minták elemzésén alapuló tudományos áttörések sora írja újra fajunk eddig feltételezett fejlődéstörténetét, és rajzol mind pontosabb képet az emberi nem rég tovatűnt képviselőiről.

Tengermélyi gyűrűk titkai

Tengermélyi gyűrűk titkai

Jó évtizede már, hogy több száz döbbenetesen szabályos kört fedeztek fel a Földközi-tenger mélyén. Eredetükről azóta több elmélet is született, és négy évig tartó víz alatti vizsgálódás után végre feltárult a letűnt világ is, amelyből itt maradtak.

A sarkvidéki támaszpont titkai

A sarkvidéki támaszpont titkai

A hidegháború sűrűjében az Egyesült Államok titkos atombázist telepített az Északi-sarkvidék jege alá. A témában érintett kutatók főként azt vizsgálják, hogy miként működött a telep annak idején, és közben a klímaváltozással kapcsolatban is új, fontos adatokhoz jutnak.

Középkori kolostorból modern kirándulóhely

Középkori kolostorból modern kirándulóhely

A hajdani nagy vallási helyszínek közül nem egy a csend és a lelki béke oázisa a turisták új nemzedéke számára.

Az év képei 2024

Az év képei 2024

A National Geographic magazin fotósai fáradhatatlanul járják a világot, hogy megörökítsék a bámulatos tájakat és döbbenetes pillanatokat. A következőkben az idei esztendő legizgalmasabb képeiből tallózunk.

National Geographic 2025. januári címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

22 200 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlapNational Geographic 2024. áprilisi címlapNational Geographic 2024. májusi címlapNational Geographic 2024. júniusi címlapNational Geographic 2024. júliusi címlapNational Geographic 2024. augusztusi címlapNational Geographic 2024. szeptemberi címlapNational Geographic 2024. októberi címlapNational Geographic 2024. novemberi címlapNational Geographic 2024. decemberi címlapNational Geographic 2025. januári címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket