Auguszta, Bertold2024. március 29., péntek
Magazin

Évszakok megzökkent rendje

2023.04.14.NG
National Geographic Magyarország

Mit árulnak el a madarak és a méhek a természet óraművének átállítódásáról? És hogyan érint ez majd minket?

A jobb szélen álló David Inouye fiával, a szintén biológus Briannel éppen mérőszalagot feszít ki, míg társaik lajstromba veszik a napraforgóval teli magashegyi rét növényeit
Forrás: ELLIOT ROSS

 

ÍRTA: CRAIG WELCH
FÉNYKÉPEZTE: ELLIOT ROSS

Csípős, hideg este köszöntött Colorado állam közép-nyugati vidékeire. Anchor, a sárgahasú
mormota meglepő nyugalommal tűrte, hogy egy ember belenyúljon a szájába. A 11 hónapos hím rágcsáló kevéssel korábban sétált be a csapdaként kihelyezett fémhálós ketrecbe. A két kutató DNS-mintát vett a kis szőrgombóctól, hogy kiderüljön, milyen gyorsan nő, gyarapszik.
A magashegyi réten 1962 óta figyelik a szakemberek a mormoták társas életét. Mostanában
azonban elsősorban az érdekli őket, miként hat a klímamelegedés a természet menetrendjére, és befolyásolja-e a mormoták egészségi állapotát.

Júliusig megmaradt egy hópad a coloradói West Maroon-medencében, ahol sarkantyúfű, kék harangláb, a vajvirágfélékhez tartozó Castilleja occidentalis és erdei deréce is nő. Az éghajlatváltozás már itt is felborította a természet menetrendjét: a hó hamarabb olvad, a vadvirágok is korábban nyílnak, átíródik az élők világának menetrendje.
Forrás: ELLIOT ROSS
Rebecca Irwin ökológus (balra, mellette Jade McLaughlin) és csapata a beporzók tevékenységének és számának változásait vizsgálják. Itt éppen poszméheket fognak be és számlálnak; szabadon bocsátásuk előtt megjelölik őket, nehogy valamelyiket kétszer lajstromozzák.
Forrás: ELLIOT ROSS

Miután felébred téli álmából, a mormota nősténye hamarosan párosodik és ellik, nyáron meg
buzgón tömi a hasát, készül a következő télre.
„Vagy meghízik, vagy kimúlik” – fogalmazott a Kaliforniai Egyetem doktorandusza, Conner
Philson, miközben erősen fogta Anchort, nehogy a méretes metszőfogát bele találja mélyeszteni az ujjába. Philson kolléganője, az egyetem mesterszakosa, Mackenzie Scurka eközben DNS-mintát vett a mormota szájából, majd tolómérővel megmérte a mancsait. Philson közben köszönetet mondott kísérleti alanyának, hogy az nem spriccelte ránk az ürülékét. „Jobban örülök, amikor a csapdába ürítenek, nem mi kapunk belőle.” A mormoták viselkedése változik.
A globális fölmelegedés miatt már sokszor egy hónappal korábban felébrednek téli álmukból, és emiatt hamarabb kell táplálék után nézniük. A legtöbb, mint Anchor példája is mutatja, így is szépen, egészségesen felcseperedik. Ha ugyanis korábban ébred, több ideje jut táplálkozni, testesebb lesz, és több ivadéka születhet. Tehát úgy tűnik, hogy hasznot tud húzni a környezeti viszonyok változásából. Ám szinte bizonyos, hogy ő inkább kivétel, aki ugyebár erősíti a szabályt.

A gleccserek által formált Elk-hegységet „Colorado vadvirágfővárosát” nyaranta pazar virágtakaró borítja. A harminc évvel ezelőttihez képest ma már ezen a tájon is négy héttel korábban kezdődik a virágzási időszak.
Forrás: ELLIOT ROSS
Hajnalodik a Gothic Mountain felett. Február eleje van, az élővilág nagyja még téli álmát alussza. Mi lesz, ha minden ökoszisztémában felborul a természet menetrendje? Még nem tudjuk, de már nagyban vizsgáljuk.
Forrás: ELLIOT ROSS

 

A természetben minden az időzítésen múlik. Az énekesmadarak tavaszi kórusának felharsanásától a pisztolyrák első kattanásáig minden fontos ökológiai mozzanatnak megvan a maga megfelelő ideje. Annak például, hogy mikor kezdődik és fejeződik be a virágzási időszak, a tojásrakás, a szaporodás vagy a vonulás, legyen bár a helyszín a mongol puszta, az Arab-tenger vagy Costa Rica esőerdeje. Hosszú evolúciós folyamatok vezettek idáig, ám a klímaváltozás most mindent felülír…

A teljes cikket elolvashatja a magazin 2023. áprilisi lapszámában.

Afganisztán helyett Salgótarján

Afganisztán helyett Salgótarján

Shah Timor dokumentumfilmes, múzeumi fotós kalandos élettörténete Afganisztánból indult, ahonnan azért küldte Magyarországra a családja, hogy túlélje a háborút. Salgótarjánban olyan meleg fogadtatásra lelt, hogy második otthonául választotta a várost: bárhol járjon is a világban, ide siet vissza családjához.

Sivatagi galéria

Sivatagi galéria

A Szahara algériai vidéke rejti őstörténetünk legnagyobb művészeti múzeumát.

Erdei tavak: az élet forrásai

Erdei tavak: az élet forrásai

Az esők által utántöltött időszakos kisvizek oázisában varázsütésre indul virágzásnak az élet. A tavak aztán kiszáradnak, de a következő évben újraindul a ciklus.

Két világ között

Két világ között

Egy amazóniai nép a modern technika vívmányait is beveti, hogy megvédhesse ősi életmódját.

Vékony jégen

Vékony jégen

Jennifer Hayes bő egy évtizede követi és fényképezi a grönlandi fókák családi életének kulisszatitkait az Atlanti-óceán egyre melegedő északnyugati térségében.

National Geographic 2024. márciusi címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

18 780 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket