Konrád, Zelmira, Anzelm2025. április 21., hétfő
Magazin

Nem volt kiút: Franklin végzete

2023.08.13.NG
National Geographic Magyarország

2022-ben útra kelt a National Geographic expedíciója, hogy végigkövesse Sir John Franklin 19. századi brit felfedező balvégzetű útját az északnyugati átjáróban.

Ben Zartman elsőtiszt (jobbra) és matróza, Rudy Lehfeldt-Ehlinger tomboló hóviharban vonja fel a Polar Sun nagyvitorláját.
Forrás: Renan Ozturk

ÍRTA: MARK SYNNOTT
FÉNYKÉPEZTE: RENAN OZTURK

Itt-ott miniatűr, lebegő Alpok – kisebb jéghegyek magaslottak ki a vízből. Folyamatos volt a hangos csikorgás: a hullámok meg-megemelték az egymáshoz súrlódó jégtáblákat, miközben a tenger vadul pezsgett körülöttük – a jégbe szorult légbuborékok szabadultak ki a lassú olvadással. Bármelyik jégtömb torpedóként szakíthatta volna át hajónk üvegszálas estének oldalát, ezért éjjel-nappal, egymást váltva igyekeztünk távol tartani a jégtáblákat az inuitok tuknak nevezett hosszú farúdjaival. Ám ahogy múltak a napok, a jég egyre inkább satuba fogott minket. Jacobbal arra ébredtünk a kilencedik napon, hogy a jéghegyek között befagyott a tenger. Biztosra vettük, hogy ott kell majd áttelelnünk. Görcsbe rándult a gyomrom, és hirtelen eszembe jutott: alighanem Franklinék is hasonlóképpen érezhettek.

Renan Ozturk fotós a Polar Sun árbócának tetejéről kémleli a kanadai Pasley-öblöt.
Forrás: Renan Ozturk
Grönland nyugati partjainál azt tapasztalták, hogy a gleccserekről óriási tömbök omlanak a tengerbe, és úsznak tovább jéghegyekként. Ezekből a jéghegyekből azután gyakran szakadnak ki és zuhannak a vízbe hatalmas darabok.
Forrás: Renan Ozturk

Ha nem forgunk olyan nagy veszélyben, akár mulatságosnak is tarthattam volna a helyzetet. Ötfős csapatunk jó két ónappal korábban kelt útra Maine államból, hogy vitorlásom, a Polar Sun fedélzetén végighajózza a legendás felfedező, Sir John Franklin útvonalát. Franklinék hajója 1845-ben futott ki Angliából, hogy felkutassa az észak-amerikai sarkvidéken húzódó északnyugati átjárót, amely a remények szerint új útvonalat kínálhatott a Távol-Kelet és az atlanti térség között ingázó kereskedőknek. Franklinék két hajójának, az Erebusnak és a Terrornak azonban a 128 fős legénységgel együtt nyoma veszett. Akkor még nem tudhatta meg a világ: az expedíció tagjait a jég ejtette halálos csapdába. Egy sor sem maradt hátra Franklinéktől, és túlélő sem volt, aki számot adhatott volna a történtekről.

Találtak néhány tárgyat, köztük egy fém alkatrészt, talán egy hajógőzgép egyik darabját. „Akkor úgy éreztem, már nagyon közel lehetünk Franklin sírjához” – meséli Synnott
Forrás: Renan Ozturk
Synnott puskát is vitt magával a jegesmedvék elijesztésére, amikor felkereste a Franklin-expedíció 1845–1846 telén elhunyt három tagjának sírját a Beechey-szigeten.

Így aztán a „Franklin-rejtély” vagy 170 éven át mindenféle találgatásoknak adott folyamatosan teret. „Megszállottak nemzedékei próbálták újra meg újra összeállítani a mozaik kevéske darabját, kideríteni, hogy miképp próbált száz-egynéhány brit tengerész gyalogszerrel kimenekülni a földkerekség egyik legellenségesebb vidékéről.

Közeleg az éjfél, de mert nyár van, a Nap nem bukik a látóhatár mögé a Vilmos király-sziget felett.
Forrás: Renan Ozturk

Az évek során én is Franklin-mániássá váltam. Vad szenvedéllyel faltam a témáról megjelent könyveket. A halálra ítéltetett legénység tagjának képzeltem magam, és a megválaszolatlan kérdéseken töprengtem. Hol nyugszik Franklin? Hol vannak a hajónaplói? Az inuitok megpróbáltak-e segíteni rajtuk a bajban? Lehetséges, hogy néhányan kis híján megmenekültek? Végül úgy döntöttem, magam járok utána az igazságnak. Alakot öltött bennem a terv: felszereljük a Polar Sunt, végighajózunk az Erebus és a Terror útvonalán, és szemügyre vesszük mindazt, ami hajdan a brit hajósok szeme elé tárulhatott. Reméltem, hogy nekünk sikerül, ami Franklinéknek hajdan nem sikerült: az északnyugati átjáró szorosainak és öbleinek útvesztőjében át tudunk majd hajózni az Atlanti-óceánról a Csendes-óceánra, Észak-Amerika másik oldalára, Alaszkába…

A teljes cikket elolvashatja a magazin 2023. augusztusi lapszámában.

Őshüllők ma is eleven kortársa

Őshüllők ma is eleven kortársa

A tokfélék – stílszerűen szólva – minden bajt megúsztak 162 millió éven át, de aztán az ember ténykedése a kihalás szélére sodorta őket. Az élő kövület utolsó egyedeinek megmentéséért nagy erőkkel küzdenek a kutatók.

Megmenthetők-e Új-Zéland ritka madarai több millió ragadozó kiirtásával?

Megmenthetők-e Új-Zéland ritka madarai több millió ragadozó kiirtásával?

Új-Zéland népe elhatározta, hogy a különösképpen kártékony ragadozók totális kiirtásával védi meg őshonos, becses madarait. A világ eddigi legnagyobb léptékű természetvédő projektje könyörtelenül hatékony szakaszába lépett, ugyanakkor még az is nagy kérdés, hogy mely fajokat kell menteni, és melyek a pusztítandók.

National Geographic 33: Edward Norton

National Geographic 33: Edward Norton

A színész, aki az afrikai vadvilág megóvásának új módjain fáradozik.

National Geographic 33: Jason Momoa

National Geographic 33: Jason Momoa

A színész, aki szupererejét használja az óceánok megóvására.

National Geographic 33: Selena Gomez

National Geographic 33: Selena Gomez

A sztár, aki világmértékben támogatja a fiatalok mentális egészségének megőrzését.

National Geographic 2025. áprilisi címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

22 200 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlapNational Geographic 2024. áprilisi címlapNational Geographic 2024. májusi címlapNational Geographic 2024. júniusi címlapNational Geographic 2024. júliusi címlapNational Geographic 2024. augusztusi címlapNational Geographic 2024. szeptemberi címlapNational Geographic 2024. októberi címlapNational Geographic 2024. novemberi címlapNational Geographic 2024. decemberi címlapNational Geographic 2025. januári címlapNational Geographic 2025. februári címlapNational Geographic 2025. márciusi címlapNational Geographic 2025. áprilisi címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket