Tivadar, Tihamér, Töhötöm2025. április 20., vasárnap
Természet

Planktonnal a globális felmelegedés ellen

2004.07.15.Admin
National Geographic Magyarország

Az óceánok parányi élőlényeivel megállíthatnánk a globális felmelegedést? Bár nehéz elképzelni, a NASA Óceonágráfiai Intézetének és a kaliforniai Santa Barbara Egyetem kutatóinak új eredményei szerint a plankton a felhőképződés elősegítésével képes gátolni a Nap káros sugarainak lejutását a felszínre.

Nyaranként, amikor a Nap sugarai, különösképpen a káros ultraibolya sugárzás nagy intenzitással eléri a víz felszíni rétegeit, a plankton nagy tömegben károsodik, illetve elpusztul. A károsodott parányi élőlények ilyenkor dimetil-szulfo-proprionátot (DMSP) termelnek és bocsátanak környezetükbe, amelyről a kutatók úgy vélik, hogy megerősíti a planktonikus élőlények sejtfalát, sejthártyáját. A környezetbe diffundáló anyag jelentős részét pedig a baktériumok dimetil-szulfiddá (DMS) alakítják át.

A dimetil-szulfid a légkörbe szűrődve reakcióba lép annak oxigéntartalmával, és különböző mértékben oxidált kénszármazékokat képez. A kénszármazékok, a levegő és a DMS kölcsönhatásából apró, porszerű részecskék jönnek létre. Ezek mérete és felszíne kiválóan megköti a légkör víztartalmát, így a részecskék felszínére víz kondenzálódik. A víz kondenzálódását pedig már a felhőképződés első lépésének tekinthetjük. Az ily módon megszülető felhők már hatékonyan szűrik a Nap káros sugarait.

Bolygónyi laboratórium

A kutatók laboratóriumi körülmények között évek óta vizsgálják a folyamatot, de ezek az első eredmények, amelyek természetes viszonyok között, – a Sargasso-tengerben a Bermuda-szigetek partjainál -, is igazolják az elképzelés létjogosultságát. Korábbi kutatások már bebizonyították, hogy a felhőképző anyagok mennyisége a tengerekben nyaranként a legmagasabb, míg a plankton mennyisége ekkor a legalacsonyabb, és a káros UV sugárzás is ilyenkor hatol be legnagyobb mértékben a felszíni vízrétegekbe.

 A fitoplankton eloszlása

A fitoplankton eloszlása

A meleg hónapokban a víz felső, 25 méternyi rétege is felmelegszik, míg a mélyebb rétegek hőmérséklete állandó marad.

A hidegebb víz tartalmazza azonban az apró planktonikus élőlények tápanyagainak döntő részét.

A melegebb és a hidegebb vízrétegek alig keverednek egymással, így a parányi élőlények relatív tápanyaghiányba, azaz stresszhelyzetbe kerülnek, ami szintén elősegíti a további DMS-képzést. A DMS-szint a mérések szerint júniustól szeptemberig a legmagasabb. A kutatócsoport eredményei alapján ebben az időszakban a DMS-szint változásait 77 százalékban az ultraibolya sugárzás változásai indukálják. Az eredméy megdöbbentő, hiszen egy ennyire soktényezős rendszerben általában nem megszokott, hogy csupán egy faktor ilyen nagy hányadban uralja a folyamatokat.

Gyorsabb, mint az üvegházhatás

A kutatókat az is meglepte, hogy a DMS -körforgása körülbelül három-öt nap, ami azt jelenti, hogy az anyag termelésével a plankton igen rövid reakcióidővel képes választ adni környzetének változásaira. Ez, tekintve például az üvegházhatásért leginkább felelősnek tartott széndioxid-körforgás több évtizedes léptékét, bámulatosan gyors és hatékony reagálást jelent.

Miután a folyamat alapjaira fény derült, a következő lépésben a kutatók számítógépes modellek segítségével próbálják majd felmérni a plankton tevékenységének hatását a globális időjárásra. A felfedezés tétje óriási, hiszen elképzelhető, hogy az üvegházhatás miatt lassan felmelegedő bolygónk globális időjárási folyamatai pozitív irányba is befolyásolhatók.

Hozzászólások

A villámcsapás akár hasznos is lehet egy fának

A villámcsapás akár hasznos is lehet egy fának

Egyes nagy termetű trópusi fák számára a villámcsapás nem végzetes, hanem életadó.

Az Adélie-pingvinek évezredes múltját vizsgálták

Az Adélie-pingvinek évezredes múltját vizsgálták

A kutatás során mind a pingvinek egykori jelenlétének, mind pedig étrendjének nyomait feltárták.

Lepkegyűjteményekben követhető egy betegség terjedése

Lepkegyűjteményekben követhető egy betegség terjedése

A múzeumi állatgyűjtemények, bár sokakban ellenérzéseket kelt a meglétük, rengeteg hasznos tudományos kutatást szolgálnak anélkül, hogy újabb példányokat kellene elpusztítani.

Ritka halászsasok érkeztek az Alföldre

Ritka halászsasok érkeztek az Alföldre

Magyarországon csak kisszámban vendégeskednek ezek a csodálatos madarak.

Így harcolnak a Mátrában terjedő kaktuszok ellen

Így harcolnak a Mátrában terjedő kaktuszok ellen

Elkezdődtek a Cserteri vár környékét ellepő idegenhonos fajok elleni munkálatok, amelyek során egy értékes régészeti lelet is előkerült.

National Geographic 2025. áprilisi címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

22 200 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlapNational Geographic 2024. áprilisi címlapNational Geographic 2024. májusi címlapNational Geographic 2024. júniusi címlapNational Geographic 2024. júliusi címlapNational Geographic 2024. augusztusi címlapNational Geographic 2024. szeptemberi címlapNational Geographic 2024. októberi címlapNational Geographic 2024. novemberi címlapNational Geographic 2024. decemberi címlapNational Geographic 2025. januári címlapNational Geographic 2025. februári címlapNational Geographic 2025. márciusi címlapNational Geographic 2025. áprilisi címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket