Ella, Linda, Levente, Katalin2025. február 13., csütörtök
Természet

Tollas dinók – A hiányzó láncszem a madarak és a hüllők között

2004.09.17.Admin
National Geographic Magyarország

Itt az ideje, hogy saját szemünkkel győződjünk meg róla, hogy 65 millió évvel a dinoszauruszok nem nyom nélkül tűntek el a Föld színéről. A Természettudományi Múzeumban szenzációs kínai leletek segítségével követhetjük végig, a Föld egykori urainak madarakká történő átalakulását.
Képgaléria>>

Forgassuk vissza az idő kerekét úgy 150 millió évvel, és látogassunk el a mai Németország déli részére. Trópusi klímájú vidéken járunk, a tájat sekély vizű tenger fedi, a tenger mellékét egy korallzátonytól övezett, sós vizű lagúna borítja.

A lagúna partvidékét furcsa szerzetek lakják. A hosszú farkú tollas lények hossza 30-50 centiméter, tömegük fél kiló körül van, étlapjukon főleg rovarok szerepelnek. Fejletlen repülőizmuk miatt hosszú útra csak ritkán vállalkoznak, többnyire csak a fákon repkednek.

Hüllő madárruhában?

Ez a szarkaméretű lény később Archaeopteryx néven vonult be a történelembe: az 1860 körül Solnhofen bajor kisváros határában talált kövületei alapján a kutatók az első ismert madárősként írták le. Már ekkor felfigyeltek rá, hogy csontváza alapján leginkább egy madárruhába bújtatott hüllőként jellemezhető. A feltételezést azonban bizonyítékokkal több mint száz évig nem sikerült alátámasztani.

A madarak hüllőktől való származásával kapcsolatban a következő gyanú az 1960-as évek végén, nyugat-amerikai leletek feltárása során merült fel. A 2, 5-3, 5 méter hosszú, 50-70 kilogramm tömegű, hosszú görbe karmú Deinonychus vérszomjas húsevő volt: hosszú mellső végtagjával belemarkolt áldozatába, és karmos lábával halálos rúgást mért rá.

Mivel a Deinonychus és a tollas Archaeopteryx felépítése nagyban hasonlított, újra téma lett a madarak dinoszauruszoktól való származása. A két faj közötti hiányzó láncszem megtalálására azonban még csaknem harminc évet kellett várni.

A kínai Solnhofen

Az első tollas dinó kövületekre 1996-ban az észak-kínai Lianoning-ban bukkantak. A terület olyan gazdag kövületekben, hogy a földművesek ma már ugyanolyan bevételi forrásnak tekintik őket, mint a növénytermesztést.

Egykor roppant barátságtalan terület volt ez a lápos-dombos vidék, ezzel is magyarázható a nagy elhalálozási arány. Vulkánok eregették mérges gázaikat, amelyek megülve a völgyekbe tömegével irtották ki az ott élő állatfajokat. A tetemeket rendkívül finom vulkáni hamu fedte be (ennek köszönhetően elképesztő részletességben megőrződött az állatok teste), majd lassan elsüllyedtek az iszapba.

A vulkáni hamunak köszönhetően a kövületeken tisztán kivehető a mandzsúriai dinoszauruszok felépítése, és ami a szenzáció – tolluk! Eljött az ideje az eddigi tudományos tézisek felülvizsgálatának: nem minden dinoszaurusz halt ki 65 millió éve és tévedés őket evolúciós kudarcként értékelni, néhány fajuk tovább él a madarakban.

Eredeti leletek Budapesten

A Természettudományi Múzeumban a szenzációs kínai leletek most eredetiben láthatók. Az avatatlan szemeknek első látásra nehezen értelmezhető kövületeket számos rajz, interaktív elem és információgazdag paraván segíti.

A tollas dinók mellett a múzeum új szárnya további meglepetésekkel is szolgál. Rögtön a főbejáratnál a fogadótér kupolájában egy barázdás bálna felfüggesztett csontváza látható. A bálnát 1896-ban ejtették el az Atlanti-óceánon, a gigantikus csontváz súlya csaknem két tonna.

Ugyancsak lenyűgöző a korallzátony terem, ahol az üvegpadló alatt 60 centiméter „mélységben” az indopacifikus régió part menti sekélyvizeinek élővilága – káprázatos színű korallok, halak, csigák, kagylók, tengeri sünök és tengeri csillagok – kelnek életre a kékes „víz alatti” fényben.

A természetfotók szerelmesei sem szenvednek hiányt: a NaturArt „Repülés” című tematikus kiállítása mellett megtekinthetők Frans Lanting, a National Geographic fotósának egzotikus állatfotói is. Az ősállatok iránt érdeklődök a dinók mellett most Nagy Szilvia viaszból készült ősállat-szobrait is körbejárhatják.

A kiállítások december 10-ig tekinthetők meg.

Hozzászólások

Ezért fontos, hogy segítsünk fecskéinknek

Ezért fontos, hogy segítsünk fecskéinknek

A tavasz közeledtével még tehetünk lépéseket, hogy megkönnyítsük madaraink életét.

Ritka, fekete farkasokat vettek videóra

Ritka, fekete farkasokat vettek videóra

Egy lengyel erdőben sikerült lencsevégre kapni őket.

Megváltozott egyes brit mókusok koponyája

Megváltozott egyes brit mókusok koponyája

Az őshonos, ám kipusztulóban lévő brit vörös mókusok annak hatására estek át jellegzetes átalakuláson, hogy az ember etette őket.

Virágozni kezdett Magyarország egyik legritkább növénye

Virágozni kezdett Magyarország egyik legritkább növénye

A faj kis híján eltűnt hazánkból, ezért az 1970-es években védelembe vették.

Kizárólag a Kárpát-medencében él ez a ritka vadvirág

Kizárólag a Kárpát-medencében él ez a ritka vadvirág

A veszélyeztetett növény fennmaradását a turizmus fenyegeti, ám most megoldást találhattak erre a problémára.

National Geographic 2025. januári címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

22 200 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlapNational Geographic 2024. áprilisi címlapNational Geographic 2024. májusi címlapNational Geographic 2024. júniusi címlapNational Geographic 2024. júliusi címlapNational Geographic 2024. augusztusi címlapNational Geographic 2024. szeptemberi címlapNational Geographic 2024. októberi címlapNational Geographic 2024. novemberi címlapNational Geographic 2024. decemberi címlapNational Geographic 2025. januári címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket