Ervin, Klétusz2025. április 26., szombat
Természet

Megoldódott a pókselyem rejtélye

2005.05.05.Admin
National Geographic Magyarország

A pókháló halálos csapdájának titka mind anyagi összetételében, mind szerkezetében rejlik, állapították meg a kutatók a pókselyem rendkívüli hatékonyságának elemzésekor.

„A pókok igen különleges állatok, mivel sok különböző feladat ellátására szőnek selymet” – mondja Todd Blackledge, biológus, az ohiói Akron egyetemének tanársegédje. –„Ennek következtében az evolúció folyamán a pókselymek különféle szerszámkészlete alakult ki. Fölfedeztük, hogy ezeknek a selymeknek eltérőek a fizikai tulajdonságaik és a genetikailag meghatározott szerkezetük.”

Blackledge és munkatársai úgy döntöttek, hogy a fekete özvegy selymeire összpontosítják kutatásaikat, mivel ez a mérges pók jellegzetes kerekhálót készít.

Selyemtípusok

A Zoology folyóiratban megjelent cikkük szerint a fekete özvegyek a zsákmányfogáshoz ragasztóval bevont, acélszálszerű selymet használnak. Az áldozatot azután sokkal rugalmasabb selyemmel pányvázzák ki és kötözik össze. A hálóik támasztókeretei és sugarai szupererős sodronyselyemből állnak. Ugyanez a selyem – ragasztócseppekkel bevonva – alkotja a hálóból induló és a talajhoz rögzülő bukófonalakat.

Azok a rovarok, amelyek óvatlanul fennakadnak egy ilyen horgászzsinórra hasonlító bukófonalon, általában búcsút mondhatnak az életüknek.

„A bukófonál oly módon kapcsolódik a talajhoz, hogy könnyen elválik attól, ha egy rovar hozzáragad a ragadós alsó részhez” – mondja Blackledge. – „A szál kissé feszes, így fölemeli a rovarokat a levegőbe, ahol hiába kapálóznak, nem tudják megvetni a lábukat és így nem tudnak kiszabadulni.”

A fekete özvegy ezután valószínűleg egy fogóspirált erősít áldozatához, amely gyengébb, de rugalmasabb selyemből készül. Akárcsak a cowboy lasszójának kötele, a fogóspirál selyme is körbecsavarodhat a prédán, amely most már az acél szilárdságú hálóbörtön foglya. A tehetetlen zsákmányt a pók ezután megöli és fölfalja.

A fogóspirál selyme „csigákat” alkothat, amelyek rugalmas selyemkarikák. Néhány szakember elmélete szerint a csigák adják a fogóspirál selymének rugalmasságát és a ragasztó pedig a sodronyselyem erősségét.

 Selyem-ragasztócsepp

Selyem-ragasztócsepp

A titok nyitja a fehérjeszerkezet

Az elméletek ellenőrzéséhez Blackledge és munkatársai 25 hálót gyűjtöttek össze hét különféle feketeözvegy-fajtól. A hálókat kartonpapírra erősítették és csúcstechnológiájú elektromos nyújtásmérővel tanulmányozták a selyem erősségének különböző mutatóit. Digitális felvételeket is készítettek, amelyeket az igaziakhoz hasonló virtuális tesztek végrehajtásához használtak egy számítógépes program alkalmazásával.

A kutatók ezután összehasonlították a kapott adatokat 276 fogóspirálos háló adataival, amelyeket több az USA délnyugati részén – ahol a tanulmányt folytatták – közönséges, kerekhálós póktól gyűjtöttek

Blackledge és csoportja megállapította, hogy a csigák és a ragasztó nem befolyásolja lényegesen a fogóselyem rugalmasságát, illetve a sodronyselyem erősségét. E helyett úgy gondolják, hogy a selyemfélék közti különbségek az őket alkotó aminosavak összetételében és elrendeződésében keresendők.

A sodronyselyem valószínűleg felfogná egy lövedék becsapódását, ha képesek lennénk golyóálló mellényt szőni belőle. Erősségének titka az, hogy az aminosavai szoros kristályokká kapcsolódnak, ami miatt a selyem fehérjeszálai merevek és erősek.

A fogóselyem viszont föltekeredett fehérjeszálakból áll, amelyek ruganyosak, képesek megnyúlni és visszaugrani.

Több tudós bízik abban, hogy a pókselyem szerkezetének és tulajdonságainak alaposabb megismerése serkentőleg hat majd az ember által előállított új anyagok kifejlesztésére.

Hozzászólások

Hihetetlenül ritka ragadozó madarat fotóztak Szolnok közelében

Hihetetlenül ritka ragadozó madarat fotóztak Szolnok közelében

Ez az állatfaj ezelőtt mindössze hat alkalommal tűnt fel hazánkban.

Szokatlanul nagy számban érkeztek hazánkba kis pólingok

Szokatlanul nagy számban érkeztek hazánkba kis pólingok

Magyarországon viszonylag ritka átvonulónak számítanak ezek a madarak.

Ezek a világ legritkább pingvinjei

Ezek a világ legritkább pingvinjei

Aprók, viccesek és a kihalás fenyegeti őket.

Először rakott tojást ez a 40 éve eltűnt madárfaj

Először rakott tojást ez a 40 éve eltűnt madárfaj

A guami jégmadár teljesen kihalt a vadonban, csupán maroknyi fogságban élő példány mentette meg a teljes eltűnéstől.

Ritka és titokzatos madarat azonosítottak az Alföldön

Ritka és titokzatos madarat azonosítottak az Alföldön

Már évek óta nem látták ezt az állatot a térségben.

National Geographic 2025. áprilisi címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

22 200 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlapNational Geographic 2024. áprilisi címlapNational Geographic 2024. májusi címlapNational Geographic 2024. júniusi címlapNational Geographic 2024. júliusi címlapNational Geographic 2024. augusztusi címlapNational Geographic 2024. szeptemberi címlapNational Geographic 2024. októberi címlapNational Geographic 2024. novemberi címlapNational Geographic 2024. decemberi címlapNational Geographic 2025. januári címlapNational Geographic 2025. februári címlapNational Geographic 2025. márciusi címlapNational Geographic 2025. áprilisi címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket