Béla, Adalbert2025. április 23., szerda
Természet

Tűz & jég

2009.07.03.Admin
National Geographic Magyarország

Új-Zélandon a Tongariro Nemzeti Park kétszeresen is világörökségi helyszín: természeti környezetként, és az őslakosok kultúrájában betöltött rendkívüli szerepe okán. Ez uóbbival új kategóriát teremtett a világörökségek között. A nemzeti parkot a Magazin júliusi száma mutatja be.

Írta: Mel White, fényképezte: Stuart Franklin
Részlet a National Geographic Magazin júliusi számából.

A 2796 méteres Ruapehu az Északi-sziget legmagasabb csúcsa. Csupa kiszögellés, kétszázötvenezer
év vulkáni tevékenysége formálta. Ma is meg-megébred, egyik-másik évben óriási gőz és hamuoszlopokat lövell a magasba. Észak felé a még vénebb, kráterekkel szabdalt Tongarirót látni – ez az ősöreg vulkán ma is egyfolytában vésztjósló kénes felhőket ereget. A két hegytömb között pedig feltűnik a harmadik: a Ngauruhoe. Szinte tökéletes kúpot formáz, letisztult formáival mágnesként vonzza a tekintetet. Már csak néhány piros tűzcsík hiányzik a tetejéről, hogy olyan legyen, mint a gyermekrajzok tűzhányója (amúgy a Végzet Hegyeként szerepelt A Gyűrűk Ura Peter Jackson-féle filmtrilógiájában).

Az emberben óhatatlanul felmerül a kérdés: mit keres ez a tiszta forma a robusztus alakzatokkal teli, durván tagolt környezetben? Miért van az, hogy oly nagy tetszéssel, sőt áhítattal bámuljuk a Ngauruhoe kúpját? „Öregkor, utállak; ifjúkor, csudállak” – olvashatjuk Shakespeare-nél (Károly Amy fordításában). Hát igen, a Ngauruhoe alig pár évezrede született, sem erózió, sem vulkánkitörés nem csúfíthatta orcáját, ellentétben
az öregebb, jégkorszak szabdalta Ruapehuval és Tongariróval. Lám, földtani dimenziókban is komoly csábereje lehet az ifjonti szépségnek!

Új-Zéland őslakói, a maorik mindhárom vulkánt tapuként tisztelik – a szó sokrétű jelentésében a „szentség” és a „sérthetetlenség” képzete is benne foglaltatik. A 19. század közepén-végén érkezett európaiak egyre-másra hasították ki a szántókat, építették városaikat az Északi-sziget belső tájain. Addig-addig, míg a maorik nagyon megijedtek: mivé lesznek így szent hegyeik?

Legnagyobb főnökük, Horonuku, másik nevén IV. Te Heuheu Tukino végül nagyon bölcsen úgy döntött, hogy a három tűzhányó tapuját Viktória királynőre ruházza át: 1887-ben az ormokat és közvetlen környéküket Új-Zéland kormányának és népének adományozta. Így született meg az ország legelső nemzeti parkja.

Ugyancsak a tapu eszméje, a szent és sérthetetlen hegyek léte magyarázza, hogy Tongarirónak szokatlan megtiszteltetés jutott. Kétszeresen is világörökségi helyszín lett: elsőre természeti környezetként, utóbb pedig kulturális örökségként került fel a listára. Magától értetődött, hogy a csupa tűz és csupa jég, működő tűzhányókkal és gleccserekkel teli park elnyerte a természeti örökség státusát. Ugyanakkor az ensz illetékesei kétszer is visszautasították Új-Zéland kérelmét, hogy Tongariro kulturális kincsként is felkerülhessen a világörökségi listára, mondván, hogy ezt a rangot csakis emberkéz alkotása nyerheti el. Harmadízben már maori vezetőkkel is kiegészült a kérelmet benyújtó delegáció; bizonyára ez is sokat nyomott a latban, mert 1993-ban bekövetkezett a fordulat. Az őslakosok kultúrájában betöltött rendkívüli szerepe okán a Tongariro Nemzeti Park természeti tájként lett világörökségi helyszínné, és ezzel új kategóriát teremtett.

A nemzeti parkot a National Geographic Magazin júliusi száma mutatja be.

Hozzászólások

Látványos nászrepülésbe kezdtek a rétihéják

Látványos nászrepülésbe kezdtek a rétihéják

Ebben az időszakban akár légi összecsapásokat is megfigyelhetünk a ragadozó madarak között.

Gyönyörű kolostorrom rejtőzik ebben a hazai erdőben

Gyönyörű kolostorrom rejtőzik ebben a hazai erdőben

Még meglepőbb, amikor egy ilyen szakaszon találjuk meg azt az erdei atmoszférát és csendet, amit a hosszabb utaktól remél az ember. És folyamatosan állatokat látunk, nem csak őzet, de a hiúz életjeleit is. Tartsatok velünk a relatív kis kiterjedésű Szalonnai-hegységet bemutató epizódban, ahol az Aggteleki Nemzeti Park munkatársa is elmeséli a martonyi kolostor- és templomrom megmentésének történetét. Kicsit lézerszkennelünk, kicsit drónozunk is, a videóból kiderül, miért.

Vadászpilótákat megszégyenítő gyorsulást él át ez a pók

Vadászpilótákat megszégyenítő gyorsulást él át ez a pók

Az alig pár milliméteres ausztrál pávapókok eddig pazar színeikről és látványos udvarlási rítusukról voltak híresek, kiderült, hogy az ugrásukban is rekorderek.

A villámcsapás akár hasznos is lehet egy fának

A villámcsapás akár hasznos is lehet egy fának

Egyes nagy termetű trópusi fák számára a villámcsapás nem végzetes, hanem életadó.

Az Adélie-pingvinek évezredes múltját vizsgálták

Az Adélie-pingvinek évezredes múltját vizsgálták

A kutatás során mind a pingvinek egykori jelenlétének, mind pedig étrendjének nyomait feltárták.

National Geographic 2025. áprilisi címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

22 200 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlapNational Geographic 2024. áprilisi címlapNational Geographic 2024. májusi címlapNational Geographic 2024. júniusi címlapNational Geographic 2024. júliusi címlapNational Geographic 2024. augusztusi címlapNational Geographic 2024. szeptemberi címlapNational Geographic 2024. októberi címlapNational Geographic 2024. novemberi címlapNational Geographic 2024. decemberi címlapNational Geographic 2025. januári címlapNational Geographic 2025. februári címlapNational Geographic 2025. márciusi címlapNational Geographic 2025. áprilisi címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket