Auguszta, Bertold2024. március 29., péntek
Természet

Japán halnyomatok árulkodnak a halak múltbéli elterjedéséről

National Geographic Magyarország

Először fogási napló, majd rekreációs művészi tevékenység volt, ma tudományos kutatás alapja a tradicionális japán halnyomatkészítés.

Szahalini tajmen (lazacféle) díszített lenyomata
Forrás: Zookeys

A gjótaku, vagyis a halnyomatok készítése a 1800-as években terjedt el, eleinte a halászok, horgászok – fényképezőgép híján – így rögzítették a kifogott zsákmányt: a halat fekete tintával (leginkább koromból készült, nem mérgező tussal) bevonva fehér rizspapírt a halra simítva nyomdázták. A halnyomatok mellett feltüntették a helyszínt, dátumot, és a hal méreteit is. Jelenleg a legrégebbi gjótaku-gyűjtemény Curuoka Városi Könyvtára birtokában van, ahol 1839-től kezdték gyűjteni a halnyomatokat.

A halnyomatok készítése később „fogási naplóból” művészi rekreációs tevékenységgé nőtte ki magát. A sima fekete-fehér nyomatokat színesek is kiegészítették, s sokszor a nyomatok csupán az alapot képezték egy halfestményhez, amelyeken díszes kandzsik is szerepeltek. Az igazán értékesek azonban az egyszerű, és adatokat is tartalmazó képek, amelyekkel a halász az emlékezetesebb fogásait megörökítette.

Egy, Juszuke Mijazaki vezette japán kutatócsoport a gjótakuk gyűjteményei alapján a múlt halfaunája sokszínűségének felmérését vállalta magára, az élethű lenyomatok alapján ugyanis sokkal pontosabb adatbázist lehetett összeállítani, mint a szöveges dokumentumok alapján, amelyekben egy-egy halfaj helyi nevét sok esetben nem is lehet modern, rendszertani besorolásnak megfelelő fajjal azonosítani. A kutatócsoport olyan vidéki halászhelyszíneket keresett meg kérdőívekkel, ahol tradicionális, halászati-horgászati szaküzletek vannak, ezek ugyanis hosszú időkre visszanyúlóan őrizhetik a helyi halfogások lenyomatait, számolt be az Eurekalert. Bár csupán a kiküldött kérdőívek 9,5 százalékát kapták vissza, így is összesen 261 halnyomatot, 325 egyedi hal képével tudtak – a tulajdonosok hozzájárulásával – digitalizálni is, egy nagy gjótaku-adatbázis számára. A halnyomatokból az egyedi halak faját, azok kifogási idejét és a horgász nevét, sok esetben a fogást igazoló tanúk nevét is feltüntették, ezek mind bekerültek az adatbázisba. (Az alacsony válaszadási arányt a kutatók annak tudták be, hogy a sok kérdésből álló kérdőív kitöltéséért nem fizettek a kitöltőknek semmit, így kevésbé voltak ösztönözve.) E kutatás során a legrégebben készült gjótaku 1936-os volt, a múzeumokban akad 19. századi is.

Elsődlegesen azokat a helyeket vizsgálták végig, ahol veszélyeztetett halfajok élnek, és több esetben sikerült is olyan gjótakukat is találni, amelyek e fajokról készültek, így például a súlyosan veszélyeztetett szahalini tajmen (Hucho perryi) vagy a veszélyeztetett japán sügér (Lates japonicus). Az eredmények a Zookeys szakfolyóiratban jelentek meg.

Japán sügérről készült gjótaku
Forrás: Zookeys

Bár a kapott adatok viszonylag kis száma miatt nem lehet igazán komoly következtetéseket levonni, ám a gjótaku-gyűjtemények alapján bebizonyosodott, hogy a művészi formában megőrzött nyomatok megegyeznek a más adatokból ismert valós előfordulásokkal. Emellett akár DNS-nyomokat is találhatnak a papírok „hal felőli” oldalára tapadva, ehhez persze a mostaninál sokkal komolyabb vizsgálatokra lenne szükség.

Juszuke Mijazaki hozzátette: „Jó lenne, ha a hagyomány fennmaradna s a mai halfogásokról is készülnének még gjótakuk, a mobiltelefonos fotók mellett, szeretnénk a sporthorgászokat is erre ösztönözni.”

Forrás: Égen – Földön – Föld alatt

Rakoncátlan makákók Thaiföldön

Rakoncátlan makákók Thaiföldön

A thaiföldi Lop Buri tartományban külön rendőri egységet állítottak fel a rosszul viselkedő makákók ellen - tette közzé a hírt az MTI.

Csak ön után!

Csak ön után!

Gesztusokkal kommunikál a mi széncinegénk távol-keleti rokona, a japán széncinege.

A tavaszi meleg idővel a kullancsok is megjelennek

A tavaszi meleg idővel a kullancsok is megjelennek

A korábban beköszöntött tavasz miatt idén a szokásosnál is hamarabb lehet számítani az őshonos, valamint az újonnan megjelent Hyalomma kullancsok felbukkanására Magyarországon - tette közzé a HUN-REN Ökológiai Központ közleményét az MTI.

Egyre korábban érkezik a kiscicaszezon

Egyre korábban érkezik a kiscicaszezon

Az állatmentők tapasztalatai alapján egyre korábban kezdenek születni a kiscicák, és egyre hosszabb időn át tart a szezon.

Az evolúció előretolt bástyája, az Aldabra-atoll

Az evolúció előretolt bástyája, az Aldabra-atoll

Az UNESCO Világörökség védelmét élvező sziget különleges körülményeket biztosít az itt élő állatok számára.

National Geographic 2024. márciusi címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

18 780 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket