Bernadett, Simon, Zenkő2025. február 18., kedd
Természet

Élménytúra a Gerecse védett bányáiban

2020.08.23.NG
National Geographic Magyarország

A Dunazug-hegyvidék egyik tagjában, a Gerecse-hegységben terül el az 1977-ben létrehozott 8,7 hektár alapterületű Gerecsei Tájvédelmi Körzet. Az itt található felhagyott bányák meglátogatása izgalmas kikapcsolódást jelent valamennyi korosztály számára.

Forrás: dr. Ottó Anita

A Duna-Ipoly Nemzeti Park kezelésében lévő Gerecse, elsősorban geológiai képződményeivel és az innen előkerült számos ősmaradvánnyal vált méltán híressé. Megfigyelhető itt a triász és jura kori mészkő, amely a barlangok kialakulásához is kedvező körülményeket adott. Mintegy 455 feltárt barlangjával a hegység kiváló élőhelyet kínál a népes denevér-kolóniáknak és azon madárfajoknak, amelyek szívesen raknak fészket felhagyott kőbányák égbe szökő sziklatornyai közt.

Forrás: Dr. Ottó Anita

Már a római korban is bányászták az itteni mészkövet, amelyet csak „vörös márványként” emlegetnek. Az elnevezés csalóka, hiszen nem márványról, hanem ősmaradványokban (pl: ammonitesz) gazdag mészkőről van szó, amely jellegzetes, vöröses színét a kőzetben lévő vasoxid és hematit tartalomnak köszönheti. Népszerűsége a középkorban is töretlen volt, több palota és számos fővárosi épület díszítőelemének (pl: Budavári Palota) kedvelt anyaga és mind a mai napig bányásszák.

Forrás: Dr. Ottó Anita

Forrás: Dr. Ottó Anita

A felhagyott kőfejtők látványa varázslatos hangulatot kölcsönöz a túrának, ám kizárólag nemzeti parkos szakvezetés keretében látogathatóak. A Duna-Ipoly Nemzeti Park szervezésében kerestem fel a Nagy-Pisznice bányát és a közelében található egykori római kőfejtőt. A Nemzeti Park munkatársától megtudtam azt is, hogy a bányák engedély nélküli látogatása nem csak a fokozottan védett természeti közegben okoz károkat, de az óvatlan túrázók akaratlanul is megzavarják a bányaterületen fészkelő vándorsólymokat, amelyek háborítatlan nyugalmát költési időszakban 24 órás őrszolgálat biztosítja.

Történelmi emlékhely, Pusztamarót
Forrás: Dr. Ottó Anita

A túránk Pusztamarótról indult, ahol látványos kopjafa-csoport emlékeztet a mohácsi csatavesztést követő, csaknem 25 ezer ember halálát követelő véres csatára. A küzdelem egyik legendás alakja Dobozi Mihály kisnemes volt, aki a monda szerint feleségét lovára kapva menekült az őket üldöző törökök elől. A vágtában kimerült lovat csaknem utolérték a török katonák, amikor az asszony arra kérte hites urát, ölje meg őt és így a tehertől megszabadulva, egyedül mentse az életét. Férje teljesítette kérését, majd végső elkeseredésében – hatalmas túlerő ellenében – harcban esett el.

Egykori római út
Forrás: Dr. Ottó Anita

Római kori földúton indultunk Nagy-Pisznice bányája felé, amely jura kori mészkőlelőhelyként ismert. Egy idő után jelzetlen úton folytattuk tovább, majd beléptünk a fokozottan védett területre. A bánya méretei lenyűgözőek. A vörös falak közti sikátorban sétálva akarva akaratlanul is felfelé kalandozott a tekintetem, hátha meglátok egy példányt a múlt században hazánkból fészkelőként eltűnt, majd a 90-es évek végén ismét megjelent vándorsólyomból.

A bányát elhagyva, meredek ösvényen folytattuk utunkat az egykori római kori kőfejtő felé. Felfelé kapaszkodva a mészköves talajban párhuzamosan futó, mélyebb vájatok keltették fel a figyelmemet, amelyeket– vezetőnk elmondása szerint – a kitermelt kövek szállítóeszközeinek kerekei okoztak. Bámulatos, hogy ennyi idő elteltével is tisztán kivehetőek a nyomok. A római kori bányához érve, a viszonylag nagyobb területen szétszóródva keresgéltük az egykori fejlábúak megkövült maradványait.

Ammonitesz-maradvány a római kori kőfejtőnél
Forrás: Dr. Ottó Anita

A Gerecse-hegység földtani felépítése miatt növényvilágában szegényesebb, de Pisznice területén barangolva olyan világritkaságnak számító növényt is felfedezhetünk, mint a magyarföldi husáng. A tájidegen muflonoktól védeni kell a növényt ezért bárhol is találjuk meg, biztosan magas drótkerítés veszi körbe.

Írta és fényképezte: dr. Ottó Anita

Hozzászólások

Sétára csábít a vecsési Halmi-turján tanösvény

Sétára csábít a vecsési Halmi-turján tanösvény

Az agglomeráció települései, ipartelepei és raktárai közé beszorult nagybetűs Természetért és ezer év történelméért érdemes kiruccanni Vecsésre.

Rekordszámú túzokot figyeltek meg az Alföldön

Rekordszámú túzokot figyeltek meg az Alföldön

A világszerte veszélyeztetett fajnak jelentős állománya él Magyarországon, nagy része a Dévaványai-síkon.

Tizenötezer évig is élhetnek ezek a hatalmas állatok

Tizenötezer évig is élhetnek ezek a hatalmas állatok

Kizárólag az Antarktisz bizonyos területein találhatók meg, és egy embernél is nagyobbra nőhetnek.

Tizenhét éve nem látott állat tűnt fel Magyarországon

Tizenhét éve nem látott állat tűnt fel Magyarországon

Nem valószínű, hogy újra szem elé kerül a különleges madár.

Gyönyörű ragadozó madár tűnt fel az Alföldön

Gyönyörű ragadozó madár tűnt fel az Alföldön

A nemzeti park munkatársait is meglepte az állat.

National Geographic 2025. januári címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

22 200 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlapNational Geographic 2024. áprilisi címlapNational Geographic 2024. májusi címlapNational Geographic 2024. júniusi címlapNational Geographic 2024. júliusi címlapNational Geographic 2024. augusztusi címlapNational Geographic 2024. szeptemberi címlapNational Geographic 2024. októberi címlapNational Geographic 2024. novemberi címlapNational Geographic 2024. decemberi címlapNational Geographic 2025. januári címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket