Béla, Adalbert2025. április 23., szerda
Természet

Sivatagi vidék a Duna-Tisza közén

2021.06.07.NG
National Geographic Magyarország

A Duna-Tisza közén, Fülöpháza és Bugac vidékén járva, úgy tűnik, mintha egy apró sivatagos területre csöppentünk volna. Pedig ez a táj nem más mint a futóhomok hazája Magyarország szívében.

Forrás: DARÓCZI CSABA

A hely különlegességéről árulkodik a területen 1929-ben kutatásokat végző dr. Randolf Rungaldier osztrák egyetemi tanár, aki már akkor javasolta, hogy nemzeti parknak kellene megőrizni Bugacot. Írásaiban nagy elragadtatással beszélt erről a pusztáról.

Fél évszázad múlva meg is lett az elismerés: sajátos élővilágának megóvásáért az Országos Környezet- és Természetvédelmi Hivatal javaslatára 1979-ben, az Unesco Ember és Bioszféra Program keretében a  Duna-Tisza közi homokhátság homokbuckái a bioszféra-rezervátum részei lettek.  Az 1992 hektáron elterülő fülöpházi homokbuckás a Kiskunsági Nemzeti Park egyik legszebb, szinte érintetlen állapotú védett területe.

Bármennyire szélsőségesek az életfeltételek a homokon, mindig vannak olyan pionír növények, amiknek ezek a viszonyok is megfelelőek.
Forrás: Daróczi Csaba

De hogyan alakult ki egy ilyen sivatagi élőhely hazánk szelíd alföldi vidékén? A megoldás az Ős-Duna által itt hagyott durva szemcsés homoktalajban keresendő, mely alig tartja magában a vizet, így nyáron más talajokhoz képest jobban kiszárad és felmelegszik. Ilyen körülmények között természetes zárt erdők nem képesek fennmaradni, helyettük ligetes, gyepekkel tarkított növényzet, az úgynevezett erdős sztyepp alakult ki. Mivel nagyon egyedi élőhelyről van szó, az itt élő növény- és állatfajok is különlegesek.

Az üregi nyulak könnyen ki tudják alakítani a homokban üregeiket, és sokszor népes kolóniák jönnek létre.
Forrás: Daróczi Csaba

 

Ha több napon át kitartóan fúj az erős szél, akkor bizony a kutyatej virágait is könnyen eltemetheti.
Forrás: Daróczi Csaba

Itt festi ezüstösre a homoki árvalányhaj tollas virágzata májusban a homokbuckát, nyáron a hajnali órákban lehet gyönyörködni a naprózsa reggel nyíló sárga szirmaiban, de a feltehetően pannon bennszülött, védett növény, a kései szegfű virágait is megcsodálhatjuk az ősz elején.
Egyes állatok, mint például a sivatagi hangya igazi hazája a déli sivatagokban található, és ide csak a különleges viszonyok miatt merészkedtek el.

Az árvalányhaj mező nem minden évben ilyen dús. Az előző évi időjárás befolyásolja, hogy mekkora területet borít virágszőnyeg a következő évben.
Forrás: Daróczi Csaba

 

Egy hangya igyekszik zsákmányát biztonságos helyre cipelni.
Forrás: Daróczi Csaba

 

A kaparódarazsak több faja is él a homokbuckákon. Nyár közepén gyakran meg lehet őket figyelni munka közben.
Forrás: Daróczi Csaba

„Mindannyiunk közös felelőssége, hogy e páratlan táj, egy északra szakadt szavannás félsivatag, olyan formában őrződjön meg az utókor számára, mint ahogy most is látjuk, s ne alakítsuk át tájidegen fenyő- és akácültetvényekké, vagy pusztítsuk el egyéb módon” – magyarázza Tölgyesi Csaba, az MTA-DE Lendület Funkcionális és Restaurációs Ökológiai Kutatócsoport tudományos munkatársa.

Fülöpháza közelében a buckák egy különleges, hullámzó tájat alakítottak ki homoki gyeppel, itt-ott borókával és nyárfákkal tarkítva. Ilyen táj Közép-Európában szinte csak itt található. „Európa futóhomok területei majdnem kivétel nélkül a tenger partján vannak. Egyedül Magyarországban és Oroszországban ismerek nagyobb futóhomok területeket a tenger partjától távol” – írja Cholnoky Jenő földrajztudós az 1902-ben megjelent A futóhomok mozgásának törvényei című írásában.

Kora tavasszal még nagy a nedvességtartalma a homoknak. Ilyenkor a szelek csak a legfelső néhány centiéteres réteget tudják mozgatni, az alatta lévő nedves réteg pedig kipreparálódik.
Forrás: Daróczi Csaba

A szél megkapó kis hullámokat rajzolt a dűnébe, pont ez a szél tartja mozgásban a kis dombot. Pálszabó Ferenc, a Kiskunsági Nemzeti Park természetvédelmi őrkerület vezetője meséli, hogy az 1990-es évek óta 45-50 méterrel vándorolt odébb az alattunk lévő homokbucka. Ez egy lassú folyamat tehát. A „futóhomok” kifejezés ilyen szempontból kissé megtévesztő: ne gondoljuk, hogy olyan gyorsan mozog itt a talaj, mint ahogy az ember futni tud.

A Fülöpházi-buckavidék északi része fokozottan védett, így az itteni mozgó homokbuckák is csak szakvezetéssel látogathatók. A közelben azonban van két tanösvény is, ahol szabadon lehet sétálni. A Báránypirosító tanösvény mentén nemrég alakítottak ki egy futóhomokbuckát, mely nyugodtan taposható gyerekek és felnőttek számára egyaránt.

Készült az aktív Magyarországért felelős kormánybiztos és az Aktív- és Ökoturisztikai Fejlesztési Központ támogatásával.

Hozzászólások

Ritka ragadozó madarat pillantottak meg az Alföldön

Ritka ragadozó madarat pillantottak meg az Alföldön

Ez az állatfaj Magyarországon igazi ritkaságnak számít.

Így vadásznak bölényre a szürke farkasok

Így vadásznak bölényre a szürke farkasok

Az akcióról fantasztikus videó is készült.

Látványos nászrepülésbe kezdtek a rétihéják

Látványos nászrepülésbe kezdtek a rétihéják

Ebben az időszakban akár légi összecsapásokat is megfigyelhetünk a ragadozó madarak között.

Gyönyörű kolostorrom rejtőzik ebben a hazai erdőben

Gyönyörű kolostorrom rejtőzik ebben a hazai erdőben

Még meglepőbb, amikor egy ilyen szakaszon találjuk meg azt az erdei atmoszférát és csendet, amit a hosszabb utaktól remél az ember. És folyamatosan állatokat látunk, nem csak őzet, de a hiúz életjeleit is. Tartsatok velünk a relatív kis kiterjedésű Szalonnai-hegységet bemutató epizódban, ahol az Aggteleki Nemzeti Park munkatársa is elmeséli a martonyi kolostor- és templomrom megmentésének történetét. Kicsit lézerszkennelünk, kicsit drónozunk is, a videóból kiderül, miért.

Vadászpilótákat megszégyenítő gyorsulást él át ez a pók

Vadászpilótákat megszégyenítő gyorsulást él át ez a pók

Az alig pár milliméteres ausztrál pávapókok eddig pazar színeikről és látványos udvarlási rítusukról voltak híresek, kiderült, hogy az ugrásukban is rekorderek.

National Geographic 2025. áprilisi címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

22 200 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlapNational Geographic 2024. áprilisi címlapNational Geographic 2024. májusi címlapNational Geographic 2024. júniusi címlapNational Geographic 2024. júliusi címlapNational Geographic 2024. augusztusi címlapNational Geographic 2024. szeptemberi címlapNational Geographic 2024. októberi címlapNational Geographic 2024. novemberi címlapNational Geographic 2024. decemberi címlapNational Geographic 2025. januári címlapNational Geographic 2025. februári címlapNational Geographic 2025. márciusi címlapNational Geographic 2025. áprilisi címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket