Kolos, Györgyi, Georgina2025. február 15., szombat
Természet

Duna-ágak útvesztője: a Szigetköz

2021.08.25.Sarusi István
National Geographic Magyarország

Errefelé se szeri, se száma a Duna (holt)ágainak. Ahogyan a helyi természeti és kulturális értékeknek.

Végtelennek tűnő víz a Mosoni-Dunán.
Forrás: Sarusi István

 

Egy-egy kirándulás erejéig látogattam el Győr-Moson-Sopron megye észak-nyugati szegletébe, azaz a Kisalföldre, még pontosabban pedig a Duna és a Mosoni-Duna határolta kistájra. Noha jómagam – ahogyan mások is – földrajzórán megtanultam: a két Duna-ág ölelésében fekszik Magyarország legnagyobb szigete. Ám nem csak méreteivel, vadregényes varázsával is elkápráztatott e vidék.

Mosonmagyaróvár szimbóluma, egyben a város legrégebbi műemlék is a vár.
Forrás: Sarusi István

 

Ahhoz képest, hogy területe mindösszesen 375 km2, (hossza 52,5 km, szélessége 6-8 km, tengerszint feletti magassága 110-125 m) elképesztően változatos természeti és kulturális kincsekkel bír a Szigetköz. Felfedezésemet a geológiai háttér feltérképezésével kezdtem. Ebben nagy segítségemre volt Taschner Tamás okleveles turizmusszervező és földrajztanár, valamint Taschner-Schmidt Erika okleveles közgazdász: A Szigetköz turisztikai és környezeti nevelési értékleltára című tanulmány, melyből megtudtam, hogy  a hely „kialakulása 2,5-3 millió évvel ezelőttre tehető, amikor a Pannon-tenger egykori medencéjébe ömlött az Ős-Duna. A víz a hordalékokból szigeteket, zátonyokat épített. Az Alpokból érkező víz folyása a síkságra érve lelassult, hordalékát lerakta, így töltődött fel a 8 korábbi medence. A víz munkájának köszönhetően szerteágazó mederrendszer alakult ki. A terület a XIX. századi folyószabályozás során nyerte el mai formáját.”
Majd a szerzőpáros hozzáteszi: a mélyebb pannon rétegekben magas hőmérsékletű termálvíz található. Mint látjuk, a víz folyamatosan jelen volt és dominál(t) a területen, így befolyásolva a helyiek életmódját – olykor sajnos árvizekkel is. Legutoljára 1954-ben áradtak ki a folyók, amikor is a Szigetköz nagy része víz alá került. Ezt követően rekonstruálták a területet.

Ásványrárói torkolati fenékküszöb. Ha a Szigetköz ágrendszerét úgy képzeljük el, mint egy fürdőkádat, akkor ez a pont a lefolyó. Innen a fő Duna-ágba, Győr felé jut a víz.
Forrás: Sarusi István

 

Nincs ez máshogyan szülőföldemen, a Tisza-mentén sem, csakhogy ott nem ennyire hektikus a vízállás. Értem ezalatt azt, hogy számomra is meglepő, amikor ugyanazon a ponton évszakonként eltérő vízállást tapasztalok. Kis utánajárással kiderítettem, hogy nem Kárpát-medencei árapály jelenségről van szó. Sokkal inkább arról, hogy mesterséges gátakkal, zárásokkal, átereszekkel (zsilipekkel) irányítják a folyókat, hogy ne ismétlődjön meg a 67 évvel ezelőtti katasztrófa. Legegyszerűbben úgy tudjuk elképzelni a Szigetközt vízügyi szempontból, mint egy fürdőkádat: északnyugaton (Rajka felől, a szlovák-osztrák határ irányából) van a befolyó, míg Ásványrárónál a ki- és lefolyó. Így Győr irányába gond nélkül elvezethető a felesleges vízmennyiség, vagy éppen – a hajózhatóság miatt felduzzasztható a csekély vízszint.

Ásványráró közelében található a Zátonyi-Duna-ág, ahol ködben még inkább vadregényes-misztikus vízi ösvényeket lehet bebarangolni kenuval, kajakkal vagy csónakkal.
Forrás: Sarusi István

 

Már eleink életét is meghatározta e sajátos környezet. Rendkívül mocsaras, ingoványos volta okán a népvándorlás korában (Kr. u. a 4-6. század körül) több nemzet is visszakozott az ide való letelepedéstől. Első állandó lakói a magyarok lettek. Otthonaikat kizárólag magasulatokra építették, míg a lejtőkön pedig kerteket alakítottak ki. Ami egyrészt a vidék hátrányának bizonyult, az egyben előnye is lett, hiszen a nehezen megközelíthető házak és a mocsaras területek védelmet és elszigeteltséget jelentett, ahol az itteniek magukra voltak utalva.

Lipótot és Darnózselit köti össze a védett vadgesztenyefasor. Hossza 2800 méter. Néhány keleti platán is látható az alléban. Helyi jelentőségű védett érték.
Forrás: Sarusi István

 

Egykoron, amennyire tudták, egymáshoz közel építették házaikat a rokon családok, s közösen halásztak – azaz halászbokrokat alkottak. Egytörzsű ladikban, ahogy ők mondták: bödönhajóban jártak, amit vastag fatörzsből faragtak ki. Egy-két sövényház még állt errefelé az 1920-as években. Sárral, agyaggal tapasztották be a sövényt, amit az áradás kimosott, de a ház állva maradt. Ablakait azért helyezték alacsonyra, hogy áradáskor minél könnyebben kifolyhasson odabentről a víz. Eközben a család tagjai a padláson húzták meg magukat. Mivel a szabályozás előtt szinte minden évben elöntötte a víz a legelőt, könnyű volt halászni: a mélyedésekből szinte kézzel fogták ki a halakat. Nemcsak a közeli piacokra vitték a pikkelyeseket, hanem messzebbre is szállítottak belőlük: Pozsonyba, Bécsbe, Budára. Legkeresettebb hal volt a csuka, viza, harcsa, süllő, márna, ponty.

Hozzászólások

Tizenhét éve nem látott állat tűnt fel Magyarországon

Tizenhét éve nem látott állat tűnt fel Magyarországon

Nem valószínű, hogy újra szem elé kerül a különleges madár.

Gyönyörű ragadozó madár tűnt fel az Alföldön

Gyönyörű ragadozó madár tűnt fel az Alföldön

A nemzeti park munkatársait is meglepte az állat.

Elpusztult Eimei, a világ legidősebb pandája

Elpusztult Eimei, a világ legidősebb pandája

Az állat 32 évet élt, ami emberi léptékben körülbelül 100 éves kornak felel meg.

Ezért fontos, hogy segítsünk fecskéinknek

Ezért fontos, hogy segítsünk fecskéinknek

A tavasz közeledtével még tehetünk lépéseket, hogy megkönnyítsük madaraink életét.

Ritka, fekete farkasokat vettek videóra

Ritka, fekete farkasokat vettek videóra

Egy lengyel erdőben sikerült lencsevégre kapni őket.

National Geographic 2025. januári címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

22 200 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlapNational Geographic 2024. áprilisi címlapNational Geographic 2024. májusi címlapNational Geographic 2024. júniusi címlapNational Geographic 2024. júliusi címlapNational Geographic 2024. augusztusi címlapNational Geographic 2024. szeptemberi címlapNational Geographic 2024. októberi címlapNational Geographic 2024. novemberi címlapNational Geographic 2024. decemberi címlapNational Geographic 2025. januári címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket