Auguszta, Bertold2024. március 29., péntek
Természet

Ellenségből barát: út a beporzáshoz

National Geographic Magyarország

Egy új felfedezés igazolta: előfordul, hogy a növény számára ártalmas rovar válik a beporzójává, ennek pedig a rovarbeporzás evolúciójában is fontos szerep juthatott.

Forrás: Florian Etl / Universität Wien

A virágos növények és a rovarok mintegy 140 millió éve kezdődő közös evolúciós útjának eredménye, hogy ma a legtöbb esetben rovarok végzik a beporzást. A korai időkben a virágok még csak élelmet vagy épp találkozási helyet jelentettek a bogarak, legyek, poloskák és tripszek egyedei számára, majd később, számtalan egyedi alkalommal már mindkét fél számára előnyös viszony született. Nem sokat tudunk azonban azokról az evolúciós mechanizusokról, amelyek ehhez elvezettek.

Az aprócska mezei poloskák a virág belsejében, a nőivarú virágokon.
Forrás: Florian Etl / Universität Wien

A Bécsi Egyetem kutatói vezette nemzetközi csoport most egy, a kontyvirágfélék közé tartozó közép-amerikai növény, a Syngonium hastiferum esetében igazolták azt az elméletet, amelyet a botanikusok az ellenfél befogása néven ismernek. A növény képessé válik arra, hogy a korábban benne kárt okozó rovart a virágában bekövetkező evolúciós alkalmazkodás segítségével hasznos beporzóvá változtatja. A bizonyítás során a kutatók egy eddig ismeretlen beporzási rendszerre és egy szintén ismeretlen virágillat-összetevőre is rábukkantak, mindezekről a Current Biology folyóiratban számoltak be.

A virág rokonait (Syngonium nemzetség más tagjait) éjjeli bogarak porozzák be, azonban a most vizsgált virágfajnak egy eddig ismeretlen, nappali életmódú mezei poloska (Miridae) a beporzója. Érdekes módon a mezei poloska a többi Syngonium-fajt is látogatja, ám nem végeznek beporzó munkát, csak megeszik a virágport, és károsítják a virág részeit.

A beporzó poloska csurig virágporban
Forrás: Florian Etl / Universität Wien

A nappali és éjjeli beporzású Syngoniumok virágzata is eltérő, így például a most vizsgált faj virága reggel hőt termel (számtalan kontyvirág képes erre) és felmelegszik, s ezzel egy időben erős virágillatot bocsát ki a beporzói csalogatására. Az éjjeli, bogárbeporzású rokonai viszont ugyanezt esténként játsszák el, és így éjjel vonzzák a beporzóikat. A poloskák nappali munkavégzésére hagyatkozó faj nem képez a virágában a bogarak számára élelmet, és a virágpora alakja is megváltozott: a bogarakra tapadó sima és ragacsos helyett tüskés és porszerű, ennek köszönhetően tud a poloskák testén megtapadni.

A poloska testére csak a tüskés virágpor képes rátapadni. Ezt láthatjuk az A és a C jelű képrészeken, míg a bogárbeporzású virág sima felületű virágpora egyáltalán nem tapad rá a poloskára (B és D képek)
Forrás: Current Biology

A virágillat fontos része a beporzásnak: sok esetben ez alapján keresi fel a beporzó a növényt. Az elemzések azt mutatták, hogy a Syngonium hastiferum illata eltérő kémiai összetevőkből áll, mint a bogárbeporzású rokonaié. Az illatanyaga elemzése során derült ki, hogy annak fő összetevője egy eddig ismeretlen vegyület, amelyet a virág vizsgálatának helyszíne, a Costa Rica esőerdejében lévő La Gamba Kutatóállomás neve után gambanolnak neveztek el a szakemberek. A későbbi célzott vizsgálatok igazolták: ez volt az az összetevője az illatnak, amely a beporzó mezei poloskákat vonzották, ám más poloskákat vagy épp bogarakat már nem. Az már csak hab a tortán az eddigi felfedezések mellett, hogy maga a beporzó poloska is egy eddig ismeretlen faj, amelynek tudományos leírása még készülőben van.

A feltárt beporzási rendszer arra mutat rá, hogy a virágos növények és beporzóik közti elképesztően sokszínű kapcsolat létezik.

Rakoncátlan makákók Thaiföldön

Rakoncátlan makákók Thaiföldön

A thaiföldi Lop Buri tartományban külön rendőri egységet állítottak fel a rosszul viselkedő makákók ellen - tette közzé a hírt az MTI.

Csak ön után!

Csak ön után!

Gesztusokkal kommunikál a mi széncinegénk távol-keleti rokona, a japán széncinege.

A tavaszi meleg idővel a kullancsok is megjelennek

A tavaszi meleg idővel a kullancsok is megjelennek

A korábban beköszöntött tavasz miatt idén a szokásosnál is hamarabb lehet számítani az őshonos, valamint az újonnan megjelent Hyalomma kullancsok felbukkanására Magyarországon - tette közzé a HUN-REN Ökológiai Központ közleményét az MTI.

Egyre korábban érkezik a kiscicaszezon

Egyre korábban érkezik a kiscicaszezon

Az állatmentők tapasztalatai alapján egyre korábban kezdenek születni a kiscicák, és egyre hosszabb időn át tart a szezon.

Az evolúció előretolt bástyája, az Aldabra-atoll

Az evolúció előretolt bástyája, az Aldabra-atoll

Az UNESCO Világörökség védelmét élvező sziget különleges körülményeket biztosít az itt élő állatok számára.

National Geographic 2024. márciusi címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

18 780 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket