Tivadar, Tihamér, Töhötöm2025. április 20., vasárnap
Természet

Nem is oly unalmasak ezek a lepkék

National Geographic Magyarország

Az igen unalmas külleműnek tűnő amazóniai lepkékről egy új kutatás feltárta, távolról sem unalmasak.

Forrás: Systematic Entomology

 

Az álcázás nagymesterei azok a lepkék, amelyek nagyrészt Amazónia brazil és perui régiójában élnek, és amelyeket a tarkalepkékhez, azon belül a szemeslepkék rokonságához tartozó Euptychiina csoport képvisel. E csoport a lepkészek rémálma abból a szempontból, hogy az egyes fajok – összesen több mint 500 – ránézésre szinte megkülönböztethetetlenek. Szinte mindannyian „unalmas” barna színeket öltöttek, így tökéletesen be tudnak olvadni a lehullott levelek környezetébe. Ez tipikusan az a lepke, amikor az ember nézi az avart és egyszer csak felrepül az egyik levél.

Amiga arnaca
Forrás: Florida Muserum /Keith Willmott

Mintegy 100 fajuk egymás mellett él Amazóniában, vagyis ugyanazokat az élőhelyeket lakják, nem vonzóak se a lepkegyűjtők (szerencsére), se a kutatók számára, talán pont azért, mert rendkívül egyformák és „unalmas” színűek. Egy nagy, nemzetközi kutatócsoport most megpróbálkozott azzal, hogy genetikai vizsgálatok alapján felállítja e lepkék családfáját, az eredményeiket a Systematic Entomology szakfolyóiratban közölték. A kutatást a Floridai Természettudományi Múzeum ismertette.

Cissia proba párzása
Forrás: Florida Muserum /Keith Willmott

E lepkefajok jellemzői a rokonságuk meghatározásában is nehézséget jelentenek, ezért volt szükség a szakértők nagy csoportjára, akik végül mintegy 60 ezer múzeumi példányt vizsgáltak át egyenként és elemezték azok tulajdonságait. E hatalmas munka során több mint 100, eddig ismeretlen fajt tudtak azonosítani és végezték el ezek tudományos leírását – e lepkék az orrunk előtt hevertek eddig is, pusztán a többiekkel való hasonlóságuk miatt nem ismerték fel, hogy más fajokba tartoznak. Egy példa a Pseudodebis celia nevű ecuadori faj, amelyről kiderült a múzeumi példányai alapján, hogy nem egy, hanem 4 fajba tartoznak az ide sorolt egyedek.

Pseudodebis celia
Forrás: inaturalist

Az általánosságban barna lepkék közt van számos olyan, amely feltűnő, ragyogó kék, ám ettől nem válnak könnyebben azonosíthatóvá, a kék fajok ugyanúgy nagyon hasonlítanak egymásra, mint a barnák. Az azonban nem világos, miért váltak e fajok kékké evolúciójuk során. Hasonló feltűnő „ruhát” általában akkor ölt egy faj, ha mérgező másik fajt utánoz, ám ez esetben semmi ilyesmi nem játszik szerepet a szakértők szerint.

Chloreuptychia agatha
Forrás: Florida Muserum /Keith Willmott

Az is izgalmas ezekben az „unalmas” lepkékben, hogy barna képviselői közt, néha akad néhány kék – és persze vannak más lepkéknél ismert kék hím, barna nőstény párosítások is.

Caeruleuptychia helios – csak a genetikai adatokból derült ki, hogy a kék hímekhez mely barna nőstények tartoznak.
Forrás: Florida Museum

Több olyan faj is van, ahol csak a génvizsgálatokból derült ki, hogy egy ismert hímhez melyik, eddig ismeretlen nőstény tartozik, a két nem olyannyira eltérő. E lepkék közt vannak kimondottan nagy termetűek, számos fajuk férfitenyérnyi méretűre nő, de a kisebbek is csak kb. akkorák, mint a mi boglárkalepkéink.

A Forsterinaria quantius hernyója.
Forrás: Florida Museum / André Freitas

Azzal, hogy sikerült feltárni e lepkék közti rokoni szálakat, majd számos más, az életmódjukat, biológiájukat érintő kutatás is elindulhat, és persze könnyebbé válik a még nem ismert fajok felismerése is. Számtalan rejtély van még azonban körülöttük.

Párzó Euptychia westwoodi
Forrás: Florida Muserum /Keith Willmott

„Tudjuk, hogy számos fajuk hímje rendelkezik olyan szárnypikkelyekkel, amelyek illatanyagot bocsátanak ki azért, hogy a nőstényeket magukhoz csalogassák, azonban nem ismerjük, miféle kémiai összetevői vannak ezeknek az illatanyagoknak. Egyes fajok hímjei hallhatóan csettegnek, ám fogalmunk sincs, miként adják ki e hangokat. Egyik kezemen meg tudom számlálni azt is, hogy hányszor találtam a vadonban Euptychiina-félék közé tartozó hernyót, így ezekről is rendkívül keveset tudunk még” – tette hozzá André Freitas, a kutatás egyik vezetője.

A villámcsapás akár hasznos is lehet egy fának

A villámcsapás akár hasznos is lehet egy fának

Egyes nagy termetű trópusi fák számára a villámcsapás nem végzetes, hanem életadó.

Az Adélie-pingvinek évezredes múltját vizsgálták

Az Adélie-pingvinek évezredes múltját vizsgálták

A kutatás során mind a pingvinek egykori jelenlétének, mind pedig étrendjének nyomait feltárták.

Lepkegyűjteményekben követhető egy betegség terjedése

Lepkegyűjteményekben követhető egy betegség terjedése

A múzeumi állatgyűjtemények, bár sokakban ellenérzéseket kelt a meglétük, rengeteg hasznos tudományos kutatást szolgálnak anélkül, hogy újabb példányokat kellene elpusztítani.

Ritka halászsasok érkeztek az Alföldre

Ritka halászsasok érkeztek az Alföldre

Magyarországon csak kisszámban vendégeskednek ezek a csodálatos madarak.

Így harcolnak a Mátrában terjedő kaktuszok ellen

Így harcolnak a Mátrában terjedő kaktuszok ellen

Elkezdődtek a Cserteri vár környékét ellepő idegenhonos fajok elleni munkálatok, amelyek során egy értékes régészeti lelet is előkerült.

National Geographic 2025. áprilisi címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

22 200 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlapNational Geographic 2024. áprilisi címlapNational Geographic 2024. májusi címlapNational Geographic 2024. júniusi címlapNational Geographic 2024. júliusi címlapNational Geographic 2024. augusztusi címlapNational Geographic 2024. szeptemberi címlapNational Geographic 2024. októberi címlapNational Geographic 2024. novemberi címlapNational Geographic 2024. decemberi címlapNational Geographic 2025. januári címlapNational Geographic 2025. februári címlapNational Geographic 2025. márciusi címlapNational Geographic 2025. áprilisi címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket