Donát2025. február 17., hétfő
Természet

Skóciában már nincs genetikailag tiszta vérű vadmacska

National Geographic Magyarország

A térség hegyeiben mintegy 2000 éven át elszigetelten fennmaradt vadmacska populációról kiderült, hogy már csak házimacska génekkel keveredett egyedekből áll.

Vadmacska
Forrás: inaturalist

A vadmacskák több százezer éven keresztül lakták Európa erdőségeit, mígnem az élőhelyek eltűnése, majd a maradék élőhelyeken a házimacskákkal való hibridizáció a legtöbb helyen megsemmisítette az állományukat. A Brit-szigeteken nagyon sokáig a Felföld hegyi erdőségei jelentették számára az utolsó menedéket (hasonlóan a behurcolt amerikai szürke mókusok miatt kipusztulóban lévő vörös mókusokhoz). Bár régészeti lelőhelyeken előfordult néhány száz évvel ezelőtt párhuzamosan élt házi- és vadmacska maradványa egyszerre, a két állatfaj nagyon sokáig szinte egyáltalán nem keveredett egymással.

Azonban, kb. 70 évvel ezelőtt felborult ez az egyensúly, és a házimacskák szaporodni kezdtek a vadmacskákkal, s jelentős arányúvá vált a hibridek születése. Két, a Current Biology folyóiratban közzé tett kutatás eredménye is arra jutott, hogy a brit vadmacskaállományt gyakorlatilag kihaltnak lehet tekinteni, a hibridizáció miatt. A kutatásokat a Science ismertette.

Az európai vadmacska (Felis silvestris) rokona a közel-keleti macskából háziasított házimacskának (Felis catus). A vadmacska cirmos – ebben könnyen összetéveszthető egy házi cirmossal – ám mintegy 20 százalékkal nagyobb termetű, a szőre sűrűbb, a farka pedig tömzsibb, tompább végű. Míg a vadmacska csak évente kétszer szaporodhat, a háziak gyakorlatilag bármikor. Életmódjában a magányosnak tartott házimacskákhoz képest is extra magányos, nem viseli el a fajtársak vagy rokonok közelségét, talán emiatt is őrizhette meg génjeinek tisztaságát a háziakkal párhuzamos élet 2000 éve során Nagy Britannia területén. Azonban valamiért a fajok közti fal fokozatosan leomlott.

A vadmacska nagyobb termetű házi rokonainál, és jellegzetesen vaskos, tompa végű a farka.
Forrás: inaturalist

Az 1950-es években a skót vadmacskák génjei kb. 5 százalékban a házimacskákéra kezdtek hasonlítani, majd az 1970-es évekre ez az arány 74 százalékra nőtt. A szakemberek szerint ennek az lehet az oka, hogy a vadmacska élettere végletesen beszűkült. Bár már a középkorban is vadászták, részint a prémje miatt, részint mert károsnak vélték, sokáig úgy tűnt, a skót felföldi állomány túlélheti a romló helyzetet. Azonban az 1950-es években a nyulakon, ami a vadmacska fő zsákmányállata volt, végigsöpört a myxomatózis járvány, a vadmacskák állománya emiatt kritikusan beszűkült. Egyes számítások szerint a skót felföldi vadmacskák létszáma talán 30 egyedet tehetett ki ekkor…

Mára a skót vadmacska megszűnt genetikailag tisztavérű vadállatként létezni. A ma élő vadmacskának tartott állatokon megjelentek olyan szőrzetminták, amelyek a házimacskák jellemzői – a vadmacskákból pedig mindeddig hiányoztak. A vadmacskákra jellemző, hosszú evolúciós útvonal eredményeként kialakult géneket pedig a háziasított állatainktól kapottak váltották fel.

Talán reményt jelenthet az a kb. 160 fogságban tartott, és csupán 18 százaléknyi házimacska-génnel rendelkező skót vadmacska, amelyeket még a faj megőrzésének korai időszakában befogott ősöknek köszönhetnek. Ebből az állományból igyekeznek, házimacskáktól nagy távolságban szabadon engedni vadmacskákat, amelyek talán felválthatják a hibrideket. Van, aki szerint ez hiábavaló kísérletet jelent, és szerencsésebb lenne, ha importált, géntiszta vadmacskákat engednének szabadon a Felföldön, olyan országokból, ahol még bőségesen él a hibridektől mentes állomány.

Ez a helyzet világszerte egyre nagyobb problémát jelent, a világ más vadmacskái és a kijárós vagy épp a kivadult házimacskák egyre nagyobb arányban hoznak létre hibrideket a Felis nembe tartozó vadmacskafajokkal.

Rekordszámú túzokot figyeltek meg az Alföldön

Rekordszámú túzokot figyeltek meg az Alföldön

A világszerte veszélyeztetett fajnak jelentős állománya él Magyarországon, nagy része a Dévaványai-síkon.

Tizenötezer évig is élhetnek ezek a hatalmas állatok

Tizenötezer évig is élhetnek ezek a hatalmas állatok

Kizárólag az Antarktisz bizonyos területein találhatók meg, és egy embernél is nagyobbra nőhetnek.

Tizenhét éve nem látott állat tűnt fel Magyarországon

Tizenhét éve nem látott állat tűnt fel Magyarországon

Nem valószínű, hogy újra szem elé kerül a különleges madár.

Gyönyörű ragadozó madár tűnt fel az Alföldön

Gyönyörű ragadozó madár tűnt fel az Alföldön

A nemzeti park munkatársait is meglepte az állat.

Elpusztult Eimei, a világ legidősebb pandája

Elpusztult Eimei, a világ legidősebb pandája

Az állat 32 évet élt, ami emberi léptékben körülbelül 100 éves kornak felel meg.

National Geographic 2025. januári címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

22 200 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlapNational Geographic 2024. áprilisi címlapNational Geographic 2024. májusi címlapNational Geographic 2024. júniusi címlapNational Geographic 2024. júliusi címlapNational Geographic 2024. augusztusi címlapNational Geographic 2024. szeptemberi címlapNational Geographic 2024. októberi címlapNational Geographic 2024. novemberi címlapNational Geographic 2024. decemberi címlapNational Geographic 2025. januári címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket