Lívia, Lídia, Eulália2025. február 12., szerda
Természet

Ennek köszönhető a valódi pillangóhatás

National Geographic Magyarország

A bogáncslepkék vándorlása a rovarok közt rekorder, 15 ezer kilométeres távolságot gyűrnek le a többgenerációs vándorútjuk során.

Bogáncslepke
Forrás: inaturalist

Néhány évenként tömegesen találkozhat a természetet megfigyelő, szerető ember bogáncslepkékkel, ilyen év volt például 2019. Ekkor a késő tavaszi-kora nyári hetekben hazánkban is rengeteg egyedet láthattunk.

A bogáncslepke (Vanessa cardui) nagyméretű, színes, gyors röptű, igazán látványos faj, különös szokása, hogy az útjába eső akadályokat legtöbbször nem körberepüli, hanem azok felett reppen át. A lepke sok vándormadárhoz hasonlóan Afrikában tölti a telet, Európában a nyarat.

Mivel egy rovar élete rövidre szabott, ahhoz, hogy a faj számára optimális körülményeket minden időpontban megtalálja, többgenerációs vándorúton járja be az év során élőhelyeit. Ezt úgy kell elképzelni, hogy a bogáncslepkék tavasszal Afrikában kelnek ki, átrepülik a Földközi-tengert, majd Európában ez a „migráns” generáció fog szaporodni. Az itt kikelt egyedek aztán Európa számtalan pontjára továbbjutnak, maguk is szaporodnak, ősszel pedig az ő utódaik kelnek útnak a Mediterráneum, majd Afrika felé.

Egy újonnan, a Current Biology folyóiratban közzé tett kutatási eredményben a Barcelonai Botanikai Intézet vezetésével feltárták, hogy pontosan merre jártak 2019-ben a vándorló lepkék, és milyen növényekhez kötődött az életük. Ezt a lepkéken talált virágporszemcsék genetikai elemzésével tudták megtenni, 10 országban befogott sok száz példány segítségével.

Összesen 398 különféle növény pollenjét tudták azonosítani, amelyek közt rengeteg nem is élt ott, ahol az adott lepkét befogták, hanem távoli területekről hozhatta magával e színpompás rovar. E pollen-nyomok segítségével azonban fel tudták rajzolni a kutatók a térképre, hogy pontosan merre is jártak a lepkék a vándorútjuk során.

Minden bizonnyal afrikai születésű ez a bogáncslepke, a kopott szárnyai arra utalnak, hogy hosszú utat tett meg Európáig tavasszal.
Forrás: inaturalist

A lepkéken olyan növények pollenjét találták meg, amelyek kizárólag a Közel-Keleten élnek, vagyis az Európában befogott lepkék onnan repültek át. Ez egybecseng azokkal a megfigyelésekkel, amelyek a keleti Mediterráneum felől Kelet-Európába tömegesen érkező lepkékről számoltak be.

Ahhoz, hogy azt is megértsék a kutatók, minek köszönhető, hogy egyes években igazán tömegessé válik ez a faj, 20 évnyi műholdas megfigyeléseket is igénybe vettek. Ezeken a lepke éves életterén a növénytakaró változásait vizsgálták meg. Kiderült, hogy amikor a közel-keleti területeken virágba borult a sivatag, akkor vált tömegessé a kelet-európai bogáncslepke-állomány. (A nyugat-európai állomány kapcsán egy korábbi kutatás is volt már.)

2019 késő tavaszán a Skandináv területeken befogott egyedeken mediterrán és kelet-európai virágok pollenjét azonosították, ősszel az Ibériai-félszigeten befogottakon pedig skandináv virágokét.

A bogáncslepke vándorlása a pollenek vizsgálata és a civil kutatók megfigyelései alapján.
Forrás: Current Biology

„A kutatásunk megmutatta, mennyire egybekapcsolódnak a határokon átnyúló ökoszisztémák. Az egyik helyszínen bekövetkező rovar népességrobbanásnak más helyszínekre és időkre is kihatásuk lehet a vándorlás miatt” – magyarázta Gerard Talavera, a kutatás vezetője. Hozzátette, hogy a 2019 tavaszi különleges életkörülmények a közel-keleti térségben kihatással voltak arra, amit e rovarok generációi révén egész Európában, majd októberben a Kanári-szigeteken lehetett tapasztalni.

A kutatók hangsúlyozták, milyen hatalmas szerepük van az efféle felmérésekben a civil kutatóknak, vagyis azoknak a természetkedvelő, de nem szakmabéli érdeklődőknek, akik szabad idejükben a megfigyelt élőlényekről precíz adatokat gyűjtve segítik a szakemberek munkáját.

Virágozni kezdett Magyarország egyik legritkább növénye

Virágozni kezdett Magyarország egyik legritkább növénye

A faj kis híján eltűnt hazánkból, ezért az 1970-es években védelembe vették.

Kizárólag a Kárpát-medencében él ez a ritka vadvirág

Kizárólag a Kárpát-medencében él ez a ritka vadvirág

A veszélyeztetett növény fennmaradását a turizmus fenyegeti, ám most megoldást találhattak erre a problémára.

Háziállataink bolhairtó szere jelenlétében pusztulnak a madárfiókák

Háziállataink bolhairtó szere jelenlétében pusztulnak a madárfiókák

Hamarosan itt a tavasz és a fészekrakás ideje, talán még időben kiderül, milyen, eddig ismeretlen veszély fenyegeti madarainkat.

Tarka ázsiai madarak érkeztek az Alföldre

Tarka ázsiai madarak érkeztek az Alföldre

Már több ezer réce tűnt fel a kardoskúti Fehér-tónál, ami a tavaszi vonulás kezdetét jelzi.

Először találtak feketeözvegyet Szlovákiában

Először találtak feketeözvegyet Szlovákiában

A hírhedt észak-amerikai pók egy alkatrészraktárban került elő, és kaliforniai szállítmányból származik.

National Geographic 2025. januári címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

22 200 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlapNational Geographic 2024. áprilisi címlapNational Geographic 2024. májusi címlapNational Geographic 2024. júniusi címlapNational Geographic 2024. júliusi címlapNational Geographic 2024. augusztusi címlapNational Geographic 2024. szeptemberi címlapNational Geographic 2024. októberi címlapNational Geographic 2024. novemberi címlapNational Geographic 2024. decemberi címlapNational Geographic 2025. januári címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket