Bernadett, Simon, Zenkő2025. február 18., kedd
Természet

Lábszőreikkel szaglásznak a pókok

National Geographic Magyarország

A hím pókok a nőstények által kibocsátott feromon után kutatva találják meg potenciális párjukat.

Darázspókok - a nagy termetű, világos színű a nőstény, a kicsike, sötétebb színű a hím. Ez utóbbi szinte eltörpül a nőstény mellett, ezt a kép nem igazán adja vissza.
Forrás: inaturalist

Annak ellenére, hogy a pókok a közvetlen környezetünkben, szó szerint is velünk élnek, meglehetősen hiányos a róluk alkotott tudásunk. Egy német-svéd kutatócsoport nemrégiben a hazánkban is honos darázspókokat (Argiope bruennichi) vizsgálta, hogy feltárja, miként találja meg párját a faj apró termetű hímje. A kutatásról a PNAS folyóiratban számoltak be.

A ragadozók világában a szaglásnak rendkívül fontos szerep jut, de szinte semmit se tudunk a pókok szaglásáról, holott igen fontos ökológiai szereppel rendelkező ragadozók. A darázspókok azzal szolgáltattak lehetőséget a pókok szaglásának vizsgálatához, hogy esetükben a nőstények illó feromont bocsátanak ki, amellyel magukhoz tudják csalogatni a hímeket. (Számos esetben a nőstény selyemszála hordozza a feromont és vonzza a hímeket.)

No de hol a pókfi orra? Míg a rovarok esetében ismert, hogy az antennáikban hordozzák szaglószervüket, a pókok nem rendelkeznek antennákkal.

Az elképesztően apró lyukakat csak speciális elektronmikrpszkóp segítségével vették észre a kutatók.
Forrás: PNAS

A darázspókok esetében ismert a gáznemű formában kibocsátott szexferomon kémiai összetétele, ezért konkrét kísérleteket tudtak végezni a vegyület segítségével. A kutatócsoport a pókok lábán szép számban jelen lévő érzőszőröket vizsgálta meg, és egészen speciális elektronmikroszkópos felvételek segítségével észrevette, hogy minden egyes érzőszőrszálon egészen mini üregek találhatók.

Korábban, hagyományos elektronmikroszkóppal ezeket a lyukacskákat nem vette észre senki. A darázspók hímek lábain összesen mintegy 7000, ilyen lyukacsos falú érzőszőr található.

Ezután a laborban nevelt és ivaréretté vált hím pókokat letesztelték, mennyire is érzékenyek az ismert, de szintetikusan előállított feromonra, ez igazolta, hogy a szintetikus illatanyag is kiváltja az érdeklődésüket, és minél nagyobb volt a koncentráció, annál erősebben. Ezt követően számos egyedi érzőszőr esetében megmérték az azokhoz kapcsolódó ideg aktivitását, vagyis azt, hogy az illatanyag hatására aktívvá vált-e az adott ideg.

A mérések szerint rendkívül érzékeny a pókok nőstényre szakosodott szaglása, igen kis mennyiségben is észlelik a pókparfümöt, vagyis azt, ha vonzó fajtárs pókhölgy jár a közelben. A kutatók szerint ez a rovarok legérzékenyebb szaglású csoportjaival összevethető szaglóképességet jelent. Összesen 26 hím darázspóktól vett 79 szőrszálat vizsgáltak így meg, és még azt is ellenőrizték, hogy a valódi, élő darázspók-hölgyek feromonja is kiváltja-e ezt az idegi választ.

A különféle szőrök közt nyilakkal jelölték azokat az érzőszőröket, amelyek a szexferomon kiszaglálását végzik. Az alsó képrészen a lábra kék pontokkal berajzolva látható, hol helyezkednek el ezek a szimat-szőrök. A piros pontok (és a felső képen a piros nyíl) egy másik típusú szaglószőrt jelez, ezzel az élelmét szimatolja ki a pók.
Forrás: PNAS

A vizsgálatok további részében azt mérték fel a kutatók, hogy mennyire elterjedt a pókvilágban ez a lábszőrre épülő szaglás. Kiderült, hogy számos, különböző csoportba tartozó faj hímjei rendelkeznek efféle érzékszervvel, amelynek a feladata a nőstények kiszimatolása. Voltak olyanok is, amelyeknél nem sikerült azonban rábukkanni e szaglószervre, így vannak még kérdések a pókok szaglása terén.

Rekordszámú túzokot figyeltek meg az Alföldön

Rekordszámú túzokot figyeltek meg az Alföldön

A világszerte veszélyeztetett fajnak jelentős állománya él Magyarországon, nagy része a Dévaványai-síkon.

Tizenötezer évig is élhetnek ezek a hatalmas állatok

Tizenötezer évig is élhetnek ezek a hatalmas állatok

Kizárólag az Antarktisz bizonyos területein találhatók meg, és egy embernél is nagyobbra nőhetnek.

Tizenhét éve nem látott állat tűnt fel Magyarországon

Tizenhét éve nem látott állat tűnt fel Magyarországon

Nem valószínű, hogy újra szem elé kerül a különleges madár.

Gyönyörű ragadozó madár tűnt fel az Alföldön

Gyönyörű ragadozó madár tűnt fel az Alföldön

A nemzeti park munkatársait is meglepte az állat.

Elpusztult Eimei, a világ legidősebb pandája

Elpusztult Eimei, a világ legidősebb pandája

Az állat 32 évet élt, ami emberi léptékben körülbelül 100 éves kornak felel meg.

National Geographic 2025. januári címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

22 200 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlapNational Geographic 2024. áprilisi címlapNational Geographic 2024. májusi címlapNational Geographic 2024. júniusi címlapNational Geographic 2024. júliusi címlapNational Geographic 2024. augusztusi címlapNational Geographic 2024. szeptemberi címlapNational Geographic 2024. októberi címlapNational Geographic 2024. novemberi címlapNational Geographic 2024. decemberi címlapNational Geographic 2025. januári címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket