Csilla, Noémi, Kájusz2025. április 22., kedd
Tudomány

A madárpók mérge ugyanúgy csíp, mint a chili

2006.11.10.Admin
National Geographic Magyarország

A kutatók szerint a potenciális támadók elűzésére a madárpókok olyan kellemetlen reakciókat kiváltó mérgeket termelnek, amelyek a chilipaprika kémiai riasztószeréhez hasonló módon hatnak.

Annak ellenére, hogy egy pók marása akár komoly fájdalmat is jelenthet, vajmi keveset tudunk arról a molekuláris mechanizmusról, hogy hogyan is hozza létre a méreg ezt az érzést. Kevés az ismeretünk az érzőidegek membránjában lévő molekuláris csatornákról, amelyeken keresztül az ionok átáramlanak, s ily módon fájdalomként érzékelt elektromos jelek kisülésére késztetik az idegsejteket. Most a pókmérgeket tanulmányozó kutatók talán fölfedeztek egy új eszközt, amellyel alaposabban földeríthetik, hogyan működnek az ioncsatornák a fájdalom létrejöttekor.

David Julius és munkatársai a San Franciscó-i Kalifornia Egyetemről 22 pók- és skorpiófajt vizsgáltak meg, olyan molekulákat keresve, amelyek aktiválják az érzőidegeket és fájdalomérzetet váltanak ki. A kutatók három ilyen hatású molekulát határoztak meg egy, az Antillákról származó madárpók, a Psalmopoeus cambridgei mérgében. Amikor a tudósok egerek mancsába injektálták a mérget, a rágcsálók végtagjai begyulladtak és az állatok a mancsok nyalogatásával és rángatásával reagáltak. Azok a genetikailag módosított egerek azonban, amelyekben nem alakult ki az elkülönített molekulákra érzékeny receptor, nem reagáltak a méregre, mint arról a kutatók a Nature tudományos folyóirat legújabb számában beszámoltak.

A madárpókfajokból izolált peptidek ugyanazt a receptort célozzák meg, mint a kapszaicin, a méregerős chilipaprikák égető, csípős hatású vegyülete. A kapszaicin és a madárpókok mérge ugyanazt a csatornát aktiválja, de eltérő módon. A kapszaicin belülről kötődik a sejt receptorához, míg a madárpókok fehérjéi kívülről veszik célba a receptort.

„Az ember ugyanazt vagy nagyon hasonló molekuláris következményeket érhet el ennek a csatornának két különböző helyen való ingerlésével” – mondja Mike Catarina, a Johns Hopkins Egyetem biokémikusa. Ez a szokatlan helyzet hatékony laboratóriumi eszköznek bizonyulhat, fűzi hozzá. Mivel a madárpókok mérge az érzőidegek külsejét célozzák meg, a peptidek fölhasználhatók a neuronok tanulmányozására azok elpusztítása nélkül. Ráadásul a hasonló peptidekkel ellentétben, amelyek más ioncsatornákat blokkolnak, a „vanillotoxinoknak” ez az új csoportja ingerli a csatornákat, amikor a receptorokhoz kötődik. Ez a jellemző segíthet a csatornaszerkezetre alapozott új fájdalomcsillapító gyógyszerek kifejlesztésében.

A növény és a pók tehát – az evolúció által – ugyanahhoz az általános molekuláris stratégiához jutott el annak megvalósításában, hogyan riasszák el az ellenségeiket ugyanazon receptor aktiválása révén. A kapszaicin elriasztja a paprikától az emlősöket, de nem hat a madarakra, amelyek így tudják terjeszteni a paprika magvait. A madárpókok mérgei azonban a vizsgálatok szerint mind a madarak, mind az emlősök csatornáit aktiválják, ami arra utal, hogy a pókok több különféle ragadozó elleni védekezésre alkalmas toxint fejlesztettek ki az evolúció folyamán.

Hozzászólások

50 éves a biológiai fegyverkezés elleni ENSZ-egyezmény

50 éves a biológiai fegyverkezés elleni ENSZ-egyezmény

Ideje volna megújítani, kiegészíteni az egyezményt, mivel a megszületése óta igen sokat változott a világ és haladt előre a tudomány is.

Higannyal próbálták kezelni a 19. századi kisgyermeket

Higannyal próbálták kezelni a 19. századi kisgyermeket

A 3-4 évesen elhunyt gyermek skorbuttól és angolkórtól is szenvedett a testi tünetei alapján.

A rossz munkahelyi zene megöli a munkakedvet

A rossz munkahelyi zene megöli a munkakedvet

Számos olyan munkahely van, ahol az alkalmazottak egész napjukat valamilyen zene mellett kell ledolgozzák akkor is, ha idegesíti őket az.

Így ragyog a húsvéti holdkelte Veszprém felett

Így ragyog a húsvéti holdkelte Veszprém felett

A királynék városának tornyai felett narancsos színben mutatkozott meg égi kísérőnk, a kereszténység ünnepének égi szimbólumaként.

A maratonfutók agyukból merítenek energiát

A maratonfutók agyukból merítenek energiát

Egy maraton után akár két hónapra is szükség lehet ahhoz, hogy az agy visszaálljon a verseny előtti állapotba.

National Geographic 2025. áprilisi címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

22 200 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlapNational Geographic 2024. áprilisi címlapNational Geographic 2024. májusi címlapNational Geographic 2024. júniusi címlapNational Geographic 2024. júliusi címlapNational Geographic 2024. augusztusi címlapNational Geographic 2024. szeptemberi címlapNational Geographic 2024. októberi címlapNational Geographic 2024. novemberi címlapNational Geographic 2024. decemberi címlapNational Geographic 2025. januári címlapNational Geographic 2025. februári címlapNational Geographic 2025. márciusi címlapNational Geographic 2025. áprilisi címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket