György, Fidél, Debóra2025. április 24., csütörtök
Tudomány

Először klónoztak sikerrel majomőssejteket

2007.11.15.Admin
National Geographic Magyarország

Amerikai kutatók a világon először hoztak létre klónozott főemlősembriókat, és ezekből sikerrel tenyésztettek ki embrionális őssejtvonalakat. Az eredmény hírére rögtön megindult a találgatás, vajon mikor nyílik lehetőség a hasonló jellegű, gyógyító célú emberi klónozásra.

Az embrionális őssejtek azért különlegesek, mert a test szinte bármely sejtje kialakulhat belőlük, így hatalmas terápiás lehetőség rejlik bennük. Ha egy beteg klónozott embriójából veszik ki őket – ahogy jelen esetben a majomembriókból –, akkor genetikailag tökéletesen azonosak lesznek a beteggel, így nem következik be kilökődési reakció.

A tudósvilág egyszer már azt hitte, sikerült létrehozni klónozott emberi őssejteket. 2004 februárjában a dél-koreai Huang Vu Szuk (Hwang Woo Suk) bejelentette, hogy őssejtvonalakat hozott létre klónozott emberi embriókból. Később azonban kiderült, hogy a professzor meghamisította az eredményeket. Eddig egyetlen állatból sikerült klónozott őssejteket létrehozni: egérből.

Sorozatos kudarcok után végre siker

A főemlősökkel folytatott klónozási kísérletek eddig rendre kudarcot vallottak. A Portlandben lévő Oregoni Egészségügyi Tudományegyetemen Shoukhrat Mitalipov által vezetett kutatócsoport majdnem egy évtizede próbálkozott sikertelenül főemlősök reproduktív klónozásával (azaz kifejlett klón létrehozásával, amilyen például Dolly, a birka volt). A kísérletekhez mintegy 15000 petesejtet használtak fel. Miután Huang kísérletei hamisaknak bizonyultak, a csoport elhatározta, hogy a reproduktív klónozás helyett megpróbálkozik a klónozott embrionális őssejtvonalak létrehozásával, ami – elméletileg – könnyebben elérhető célnak tűnt.

Múlt ősszel már fölcsillant a siker lehetősége. Rézusz majomból származó bőrsejtet juttattak be olyan majompetesejtbe, amelyből előzőleg eltávolították a DNS-t, így látszólag életképes őssejteket kaptak. Egy hét múlva azonban csalódniuk kellett: a sejtek ellenőrizhetetlenül kezdtek differenciálódni, így elvesztették az embrionális őssejtekre jellemző tulajdonságaikat.

2007 januárjában azonban egy másik sejtvonal megtartotta az embrionális őssejtekre jellemző karakterét, majd néhány hónap múlva sikerült létrehozni még egy ilyen sejtvonalat. A kutatók eredményeiket a Nature folyóiratban tették közzé. Az eredmények hitelességét ausztrál tudósoknak is sikerült megerősíteniük.

Mitalipov szabadalmaztatta az általuk használt Oosight nevű készüléket, amelynek segítségével láthatják a DNS-t hordozó petesejt szerkezetét, s ez megkönnyíti a DNS eltávolítását, vagyis a nukleáris transzfer első lépését.

A kutatók eddig rendszerint Hoechst-féle festéket és ultraibolya fényt használtak a petesejt DNS-ének lokalizálására és eltávolításához. Mitalipov csoportja azonban azt tapasztalta, hogy mind a fény, mind a festék károsítja a petesejtet.

Egy másik majomklónozással próbálkozó kutató, Gerald Schatten rendkívül jelentősnek nevezte az eddigi eredményeket, de figyelmeztetett, hogy a siker aránya még mindig rendkívül alacsony. Mitalipov csoportjának csupán két embrionális őssejtvonalat sikerült létrehoznia 304 petéből. A kutatóknak még mindig kevés elképzelésük van arról, mi választja el a sikert a kudarctól.

Noha elvben lehetséges az eredmények megismétlése az embereknél, de valószínűleg hasonlóan sok petesejt szükséges hozzá. Ennyi petesejt beszerzése pedig nem könnyű feladat. Ráadásul az Egyesült Államokban adminisztratív korlátok is akadályozzák a donorok jelentkezését.

Klónozott majmok?

Mitalipov azt mondja, még túl korai lenne azt remélni, hogy sikerül a majmok (nem is beszélve az ember) reproduktív klónozása.

Eddig nem vált be a reproduktív klónozáshoz az a recept, amelyet Mitalipov használt az embrionális őssejtvonalainak létrehozásához. Idén áprilisban a csoport megkísérelt 77 embriót beültetni egy tucatnyi „béranyába”, de egyetlen vemhesség sem alakult ki.

Mitalipov állítása szerint a főemlősöket nehezebb klónozni, mint más állatokat, mivel a klónozott embrió életciklusának tökéletes szinkronban kell lennie az őt kihordó anya ciklusával. Egyelőre még viszonylag nagy állatcsoport esetén is – amely Mitalipovéknak rendelkezésre áll – rendkívül kicsi az esély, hogy a kutatóknak sikerül ilyen egyedeket kiválasztaniuk.

Hozzászólások

Milyen is valójában a kapcsolatunk a kutyákkal?

Milyen is valójában a kapcsolatunk a kutyákkal?

Magyar kutatók tárták fel, hogy hol helyezkedik el az ember kedvenc barátja társadalmi hálónkban.

Újabb gyenyiszovai leletet azonosítottak

Újabb gyenyiszovai leletet azonosítottak

Az emberfaj csontmaradványát Tajvan szigetén találták meg, ez az eddigi legdélebbi lelet ezen rokonunktól.

Kullancsok: a lakosság segítségét kérik a kutatók

Kullancsok: a lakosság segítségét kérik a kutatók

Már okostelefonos alkalmazás is segíti az adatgyűjtést.

Ezek a változások okozhatják a halálközeli élményt

Ezek a változások okozhatják a halálközeli élményt

Valószínűleg senkit sem hagy hidegen, hogy mi is történik a halál során, és ehhez a legkönnyebben megismerhető magyarázattal a halálközeli élmények szolgálnak.

A sós vizet is bírta minden idők egyik legnagyobb krokodilja

A sós vizet is bírta minden idők egyik legnagyobb krokodilja

Egy friss kutatás tárta fel, miként is válhatott a késő kréta időszak észak-amerikai vizeinek csúcsragadozójává a dinókra vadászó krokodilgigász, a Deinosuchus.

National Geographic 2025. áprilisi címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

22 200 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlapNational Geographic 2024. áprilisi címlapNational Geographic 2024. májusi címlapNational Geographic 2024. júniusi címlapNational Geographic 2024. júliusi címlapNational Geographic 2024. augusztusi címlapNational Geographic 2024. szeptemberi címlapNational Geographic 2024. októberi címlapNational Geographic 2024. novemberi címlapNational Geographic 2024. decemberi címlapNational Geographic 2025. januári címlapNational Geographic 2025. februári címlapNational Geographic 2025. márciusi címlapNational Geographic 2025. áprilisi címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket