Gedeon, Johanna2024. március 28., csütörtök
Tudomány

Kis nép Kína árnyékában: az ujgurok

2009.12.03.Admin
National Geographic Magyarország

Mióta Kína természeti kincsekben gazdag nyugati határvidékét, Xinjiang tartományt elözönlötték a hanok, a muszlim ujgurok megtűrt, elnyomott néppé lettek őseik földjén. Akadnak közöttük vállalkozó kedvűek, akik jobb jövőt remélnek a változásoktól, mások viszont életük árán is készek védelmezni ősi kultúrájukat.

Írta Matthew Teague fényképezte Carolyn Drake
Részlet a Magazin novemberi lapszámából

Kína lakosságának zömét a han nép fiai-lányai adják, a nyugati határvidék őslakosai azonban nem ők, hanem a türk nyelvet beszélő, jobbára muszlim hitben élő közép-ázsiai ujgurok.

Xinjiang tartomány Ázsia közepén, a Föld legmagasabb hegyvonulatainak oltalmában fekszik. Egykor a hófödte hágókon át jutottak el a kereskedők, utazók a nevezetes Selyemút ösvényeire. Idővel Ázsia és Európa kereskedelmi tengelye lett ez a táj. Türk rablóbandák, majd Dzsingisz kán csapatai, buddhisták és muszlimok, kereskedők, mindenféle törzsek, hittérítők, szerzetesek járták a vidéket, s mind nyomot hagytak a térség kultúráján. Az itteniek arcukon őrzik Xinjiang egész történelmét. Akad olyan, akinek sötét a bőre és mandulavágású a szeme, mások világos bőrűek, a szemük pedig ferdén metszett, de kék szemű és szőke hajú is előfordul közöttük.

Darya Boyi
Darya Boyi falucskában már pirkadat óta szorgoskodik ez az ujgur kislány. A pompás kárpittal bevont fa kerevetek fekhelyül szolgálnak, a kampóra aggatott birkahúsból ebéd lesz. Az ujgurok szószólói panaszkodnak, hogy a lányok otthagyják a falvakat, keletre, a nagy gyárakba mennek dolgozni.

A Xinjiang délnyugati csücskében megbúvó Hotan a vidék földrajzi adottságai révén is óvja az ujgurok kultúráját. A látóhatár mentén hósapkás hegyláncok sora, túlnan a Takla-Makán irdatlan sivataga terpeszkedik. Hotan városában ismerkedtem össze a zenetanár Davuddal. Az iskolában, ahol tanít, impozáns festmény díszeleg a falon – a művész egy masrap mozzanatait örökítette meg. Az ujgurok hagyományos összejövetelén kizárólag férfiak vesznek részt: zenélnek, szavalnak, tereferélnek. Mostanában csak a hatóságok engedélyével tarthatnak masrapot az ujgurok. Miközben mesélt, Davud előkapta drótokkal-zsinegekkel fölhúrozott hangszerét, és rázendített egyik félezer éves, bonyolult dallamú énekre.

Annyi sok évszázad alatt, amíg a legfontosabb eurázsiai karavánút mentén élte életét, az ujgur nép folyton változott és gazdagodott. A Selyemút azonban lassanként elveszítette jelentőségét, a kereskedelem áttevődött a tengerekre, Kelet és Nyugat egyaránt elfeledte az ujgurok közösségét. A félreeső vidékkel (Xinjiang egyébként annyit tesz: új határvidék) sokáig maga Kína sem törődött igazán, mert nyilvánvaló volt, hogy a kövesporos tájat nem érdemes művelésbe vonni.

Ujgur piackép
Színes kendők, hímzett sapkák, vásári forgatag: vasárnapi bazár Laykában. A pásztorok jószágukat dicsérik, az árusok portékájukat kínálják hangos szóval, még a házasságközvetítők is ugyanúgy teszik a dolgukat, mint a régi időkben.

A kínai befolyás erősödését megelőző időkben, a 20. század első felében az ujgur nép két ízben is kikiáltotta függetlenségét. Második próbálkozásuk, 1944-től öt éven át tartott – addig, amígnMao és a kommunista párt hatalomra nem jutott. Kína vezetése akkor hadsereget küldött a térségbe, később pedig Lop Nur néven atomkísérleti telepet létesített Xinjiangban, minden kétséget eloszlatva a terület fennhatóságát illetően.

Ha külső erők támadnak az országra, az ujgur puszta ütközőzónát képezhet, mondták a kínai kommunisták. Megalakult a Xinjiangi Termelő és Építő Alakulat, ezreket meg ezreket költöztettek a határvidékre Kína más tartományaiból, sőt az 1954-es első hullámmal több mint százezer leszerelt katona is érkezett. Az elsőket még kényszerrel telepítettek át, később már önkéntesek is jöttek, különösen miután a kormány 1962-ben egészen Urumqiig meghosszabbította a vasútvonalat nyugati irányban, valamint élelmiszert és ruhát ígért mindazoknak, akik Shanghaiból és a többi zsúfolt városból Xinjiangba költöznek.

Kutyaviadal után
Szerencsejátékosok csoportja Hotan közelében. Az őslakos ujgurok ezzel szemben néptánccal és birkózómeccsel szórakoztatják a turistákat. Falun a férfiak és a nők többnyire külön társasági életet élnek.

A kínai vezetés idővel rájött, hogy Xinjiang nem csupán határ menti védőzóna: a szó szoros értelmében kincseket rejt. Kiderült, hogy a tartomány földjében rejtezik Kína szenének 40 százaléka, a földgázkészletek több mint egyötöde, mi több, az olaj csaknem egyötöde (a hivatalos adatok szerint egyharmada) – az aranyról, sóról és egyéb ásványokról nem is beszélve.

Mindennek következményeit, no meg a tradicionális és a modern kor ütközéseit elemzi a Magazin decemberi lapszáma.

Ez volt a legnagyobb folyamidelfin

Ez volt a legnagyobb folyamidelfin

A ma élő dél-ázsiai folyami delfinek rokona volt az az állat, amely Amazónia perui részén élt 16 millió évvel ezelőtt, és akár 3,5 méteresre is nőhetett.

Környezetbarát felújítás

Környezetbarát felújítás

Az építészetben nemcsak az új épületeknél, hanem már a régiek felújításánál is eljárhatunk klímabarát,környezetbarát módon.

Élő tank a triászból

Élő tank a triászból

A krokodilok egy eddig ismeretlen, 215 millió éve élt ősi rokonát azonosították texasi kutatók.

Soha többé hólapát?

Soha többé hólapát?

Egy új fejlesztésnek köszönhetően az önmelegítő betonon nem fog megtapadni a hó vagy a jég, így talán majd elfelejthetjük a hólapátot vagy az útszórást - legalábbis bizonyos körülmények között.

A klímaváltozás tovább növeli az élelmiszerárakat

A klímaváltozás tovább növeli az élelmiszerárakat

A sokak számára már most is igen magas élelmiszerárak a klímaváltozás hatására még magasabbra szöknek majd.

National Geographic 2024. márciusi címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

18 780 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket