Tünde, Jusztinusz2023. június 01., csütörtök
Tudomány

A Chillingham-marha és a klímaváltozás

National Geographic Magyarország

A tavaszi virágok korábban nyílnak, és az énekesmadarak is az év korábbi szakában költenek, arról azonban nagyon keveset tudnak a szakemberek, miként hat a klímaváltozás a brit emlősök fenológiájára, azaz a kulcsfontosságú biológiai események időzítésére.

Fotó: Profimedia

Egy új, a híres northumberlandi Chillingham-marhákkal foglalkozó tanulmány szerint, a klímaváltozás hatására ezek az állatok máskor szaporodnak, s emiatt kevesebb borjú marad életben.

A brit Ökológiai és Hidrológiai Központ Sarah Burthe vezette ökológuscsoportja a marhákat tanulmányozva fontos ismereteket szerzett arról, miként hat a klímaváltozás az emlősök fenológiájára. Charles Darwin bátorításának köszönhetően ugyanis már 1860 óta gyűjtenek adatot a marhákról.

Mint Sarah Burthe mondja: „Charles Darwin arra bíztatta a tulajdonost, hogy vezessen feljegyzéseket a születésekről, halálozásokról és egyéb „érdekes eseményekről”. A hosszú távú adatsorok kulcsfontosságúak a klímaváltozás tanulmányozásához, ám nagyon kevés ilyen adatsor létezik. „A Chillingham-marhák adatai egyedülállóak, és legjobb tudomásunk szerint ez az adatbázis a világ leghosszabb időt felölelő emlősfenológiai adatsora” – mondja a kutatónő.

A Chillingham-marhák visszavadultan élnek – azaz régebben háziasítottak voltak, de már jó ideje szabadon tartják őket, s nem avatkoznak bele az életükbe. Amellett, hogy hosszú évtizedek óta kísérik figyelemmel őket, ezek az állatok abban is különböznek az Egyesült Királyságban élő legtöbb emlőstől, hogy nemcsak tavasszal és nyáron, de egész évben képesek világra hozni utódaikat.

 

Ritka csorda

A Chillingham-marhák az 1600-as évek eleje – de talán már a 13. század – óta élnek a northumberlandi Chillingham Parkban. A csorda ma 93 tagú, és egy kisebb, biztonsági tartalékként szolgáló északkelet-skóciai csordát leszámítva a fajta a világon sehol máshol nem fordul elő. Jellegzetes vonásaik a fehér szőrzet, a vöröses fül és a sajátos alakú szarvak. Viszonylag kis termetük – a marmagasságuk alig több egy méternél – ellenére veszélyesek lehetnek az emberre. Erősen beltenyésztettek, részben hosszan tartó elszigeteltségük miatt, részben pedig azért, mert az 1946-47-es, rendkívül hideg telet csupán öt bika és nyolc tehén élte túl.

Az elmúlt 60 év adatait tanulmányozva megállapították: a legnagyobb változás, hogy nőtt a téli hónapokban születő Chillingham-borjak száma. A meteorológiai szolgálat (UKMO) adatai alapján, kiderült, hogy mindig akkor született több borjú télen, ha az előző tavasz melegebb volt az átlagosnál.

„A szarvasmarhák vemhessége kilenc hónapig tart. Meleg tavaszokon a növényzet korábban sarjad, így a marhák több táplálékhoz jutnak, s emiatt számos tehén a szokásosnál korábban fogan meg” – magyarázza Burthe.

Csakhogy, mint a kutatónő mondja: „A télen születő borjak nehezebben boldogulnak, s nagyobb valószínűséggel pusztulnak el egyéves koruk előtt. Ez arra utal, hogy a marhák, ugyan reagálnak a klímaváltozásra, de ez rosszul érinti őket.”

Az eredmények azért fontosak, mert azt jelzik, hogy még az egész évben szaporodni képes, és ennek megfelelően a felmelegedéssel szemben elméletileg ellenállóbb fajok is az év más időszakában szaporodnak, ami hátrányos következményekkel jár.

A fenológiai változások következményeinek megismerése, illetve annak felmérése, hogy mennyire elterjedtek ezek a reakciók, még az olyan, viszonylag rugalmas fajoknál is, mint a Chillingham-marha, segít előre jelezni, milyen mértékű változásokra lehet számítani a melegedő éghajlat hatására.

 

Forrás: British Ecological Society

Termeszvárak az energia-hatékonyabb épületekért

Termeszvárak az energia-hatékonyabb épületekért

Élő és lélegző, kisebb energiafelhasználású épületeket hozhatunk létre a termeszvárak megismerésén át.

Aranyszínű kövületek

Aranyszínű kövületek

Kiderült, minek köszönhetik különleges ragyogásukat egy német lelőhely kövületei.

A modern ember családfája inkább kusza bozót

A modern ember családfája inkább kusza bozót

Új genetikai adatok és modellszámítások segítségével arra jutott egy kutatócsoport, hogy nemcsak Afrika egyetlen területéről származnak elődeink.

Hosszú szünet után folytatódik a gravitációs hullámok megfigyelése

Hosszú szünet után folytatódik a gravitációs hullámok megfigyelése

Elindult a LIGO-Virgo-KAGRA Kollaboráció új megfigyelési időszaka, amely korszerűsített műszerekkel, új és még pontosabb hullámmodellekkel és fejlettebb adatelemzési módszerekkel zajlik majd – közölte az ELTE az MTI-vel.

Kardfogú csúcsragadozó a perm végi kihalás küszöbén

Kardfogú csúcsragadozó a perm végi kihalás küszöbén

A csúcsragadozó közvetlenül a 252 millió évvel ezelőtti hatalmas kihalási hullám előtt élt a mai Dél-Afrika területén.

National Geographic 2023. májusi címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

16 500 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket