Bernadett, Simon, Zenkő2025. február 18., kedd
Tudomány

Az ember legrégibb barátja?

National Geographic Magyarország

Hol és mikor lett a farkasból kutya? Erre a kérdésre régóta keresik a választ a genetikusok és az állattankutatók. Amikor meghatározzák, hogy egy megkövesedett lelet kutya vagy farkas lehetett, egyúttal egy másik kérdés is felmerül: Vajon a fellelt példány egyben a mai kutyák őse is?

A Szibériában megtalált kutya koponyája.   Fotó: Yaroslav Kuzmin

Az 1970-es években a dél-szibériai Altáj-hegységben egy szinte tökéletes állapotban megőrződött koponyát találtak a régészek. A lelet egy barlangból került elő, rengeteg egyéb állati csonttal együtt (hiéna, farkas, róka, medve, különféle patások). A barlang talajrétegében talált apró, megszenesedett fadarabkák és égett csontok arra utalnak, hogy átmenetileg vadászó-gyűjtögető emberek is használhatták a barlangot. Az ismeretlen ok miatt elpusztult kutyaszerű állat feltehetően ezekhez az ősemberekhez tartozhatott, állítja Jaroszlav Kuzmin, az Orosz Tudományos Akadémia novoszibirszki tudósa és társszerzői egy nemrég közzétett tanulmányban.

A koponyát három független laboratóriumban újra megvizsgálták. A különféle módszerekkel elvégzett szénizotópos kormeghatározás eredményeként egybehangzóan kiderült, hogy a lelet sokkal régebbi, mint eddig gondolták: mintegy 33 ezer éves. Érdekes a koponya formája is. Méretében és általános megjelenésében erősen emlékeztet a mintegy ezer évvel ezelőtt élt grönlandi kutyáéra, ugyanakkor nem tér el jelentősen az utóbbi 30 ezer évben élt farkasoktól sem. Kuzmin szerint ez az állat még nem volt valódi, háziasított kutya, de nem is volt teljesen farkas – valahol a két faj között állhatott.

A felfedezés megerősíti az elképzelést, hogy az ember egymástól független helyeken és eltérő időben többször is háziasíthatta a kutyát.
A tanulmány azért fontos, mert rámutat: a folyamatnak lehettek vakvágányai is, azaz egyes populációk úgy is kihalhattak, hogy a ma élő kutyák génállományához nem járultak hozzá. Ezt mutatják a genetikai kutatások is.

Susan Crockford, a kanadai Victoria Egyetem régész-zoológusa és antropológusa – egyben a tanulmány társszerzője – azt is elmondta, miként mehetett végbe a háziasítás folyamata. „A kíváncsi farkasok ólálkodni kezdtek a kőkori emberek táborhelye körül, akik szanaszét hagyták az ételmaradékot. Némelyik állat sikeresen megtelepedett az ember közelében, és rászokott az ember nyújtotta táplálékra. Ezek leszármazottai aztán több nemzedék alatt megváltoztak. Kisebbek lettek, a koponyájuk kiszélesedett és több utódnak adtak életet, mint a farkasok” – állítja a tudós.

A kissé kíváncsi és kevésbé félénk „úttörők” utódainál idővel még jobban felerősödtek ezek a vonások, hiszen egymás közt szaporodtak, teszi hozzá Crockford.
Kuzmin szerint a farkas háziasításának folyamata Európában és Ázsiában is többször kezdetét vette, majd félbemaradt. Számos „előkutya” jött létre, aztán kihalt. Az orosz őskutya például azért tűnhetett el, mert a közeledő eljegesedés mozgékonyabbá tette a vadászó-gyűjtögető embereket. A közösségeknek ugyanis egyre messzebbre kellett merészkedniük, hogy élelmet találjanak. Szakértők szerint azonban a farkasoknak évtizedekig egy helyben kell maradniuk, mielőtt a háziasítás végbemegy, így végül ez a folyamat félúton megszakadt.

Forrás: PLoS ONE


Hozzászólások

A műtrágyázott legelőkön fele annyi a beporzó

A műtrágyázott legelőkön fele annyi a beporzó

A világ lakható területeinek közel negyede mezőgazdasági célú legelő, amelyek jelentős részét műtrágyázzák.

76 millió éves harapásnyomot találtak

76 millió éves harapásnyomot találtak

Nagyon ritkák az olyan ősmaradványok, amelyekből az egyes állatok közti kapcsolatokra, konfliktusokra derülhet fény.

Alig evett húst az Australopithecus Dél-Afrikában

Alig evett húst az Australopithecus Dél-Afrikában

Több mint 3 millió éve élt elődeink fogzománca megörökítette az egykori étrendet, amelyben nem sok hely jutott húsnak.

Kiderült, miként lett az embernek hosszú haja

Kiderült, miként lett az embernek hosszú haja

Az ember evolúciója során a testét borító szőrzet legnagyobb részt visszafejlődött, a fején azonban ezzel ellentétes folyamat zajlott: hajunk egyre hosszabbá vált.

Korábban ismeretlen, ősi rokonunkra bukkantak

Korábban ismeretlen, ősi rokonunkra bukkantak

Új taggal bővült evolúciós családfánk.

National Geographic 2025. januári címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

22 200 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlapNational Geographic 2024. áprilisi címlapNational Geographic 2024. májusi címlapNational Geographic 2024. júniusi címlapNational Geographic 2024. júliusi címlapNational Geographic 2024. augusztusi címlapNational Geographic 2024. szeptemberi címlapNational Geographic 2024. októberi címlapNational Geographic 2024. novemberi címlapNational Geographic 2024. decemberi címlapNational Geographic 2025. januári címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket