Aranka, Jeromos2025. február 08., szombat
Tudomány

Ahol családi vonás a gyógyszergyártás

National Geographic Magyarország

A növények nem nagyon tudnak fizikailag hatni a környezetükre, ezért kémiai módszereket fejlesztettek ki e célra. Az eredmény pedig számtalan, számunkra gyógyszer-alapanyagként használható molekula lett.

Forrás: Pixabay

Az MIT (Massachusettes-i Műszaki Egyetem) Whitehead Intézete számolt be egy új kutatásról, amelyben számos gyógynövény „molekulagyárát” jelentő enzimcsaládot vizsgálták meg, az eredményeiket az Amerikai Tudományos Akadémia folyóirata, a PNAS közölte.
Ezek az enzimek, az  aromás-aminosav-dekarboxilázok (AADC) rendkívül sokféle molekula előállításában játszanak kulcsszerepet, ezek adják egyes növények illatanyagát, vagy épp a rovarok elriasztását, illetve a környezet változásaihoz való alkalmazkodást szolgálják. Számos közülük történetesen a gyógyszergyártásnak is jó alapanyagot jelent, mint például a fájdalomcsillapítóként használt ópiumszármazékok, vagy a rák elleni kemoterápiában igen fontos vinblasztin.

Az enzimek munkáját úgy képzelhetjük el, mintha egy nagy gyártósor volna előttünk, az egyes enzimek egy-egy kis módosítást hajtanak végre a „futószalagon” eléjük kerülő molekulán, majd a következő enzim egy másikat, s végül számos apró lépés után megszületik a célmolekula. Amikor egy kívánt molekula „gyártósora” minden lépését sikerül azonosítaniuk a kutatóknak, onnantól fogva nincsenek arra rászorulva, hogy a növényekben, sokszor erősen változó mennyiségben és minőségben állítsák elő ezeket, hanem rá lehet állítani baktériumokat vagy élesztőgombákat a precízebb, szabályozott sorozatgyártásra.

Az AADC enzimek a növényi molekula-gyártósor elején dolgoznak, elosztják, irányítják az eléjük kerülő, szabadon hozzáférhető aminosav molekulákat a különféle gyártósorok felé. Ezek az AADC enzimek az evolúció során számtalan apró változást éltek át, s ezzel új típusú molekulák megszámlálhatatlan sokaságának gyártását indíthatták el pusztán a helyzetüknek köszönhetően: a gyártósor elején történt kis változás is jelentős következményekkel járt a teljes gyártásra nézve.

A kutatók ezen enzimek sokféleségének a kialakulását tárták fel, s azokat az egyedi szerkezeti funkciókat, amelyek megismerése és megértése hozzásegíthet ahhoz, hogy az AADC „személyre szabott” változtatásával egy-egy kívánt molekula előállítását tudják majd mesterségesen szabályozni.

Az AADC enzimcsalád viszonylag rövid idő alatt alakult ki, a kettőződés jelentős szerepet játszott e folyamatban, a duplikáció során képződő „felesleges” enzim ugyanis új funkciókat keríthetett magának, s ezzel megindult az út ahhoz a rengeteg, sok esetben csak egész kis részletekben különböző enzimhez, amely ma alkotja e családot.

A kutatók az enzimcsaládról feltárt ismeretanyag alapján, próbaképpen készítettek is egy mesterséges gyártósort, amelynek a feladata egy, a morfin előanyagát jelentő molekula előállítása volt. Azután az így, különféle növényfajokból vett enzimekből összeállított mesterséges enzimatikus gyártósor segítségével kevesebb kémiai lépés volt szükséges a kívánt molekula előállításához, mint a máknövényben, a benne természetesen előforduló enzimek útján. Ez a kísérlet igazolta azt az elképzelést, hogy az AADC részletes megismerésével a jelenlegi módszereknél egyszerűbben is előállíthatunk majd számos növényi gyógyszeralapanyagot.
Michael Torrens-Spence, a kutatás vezetője elmondta: „A jelenlegi eljárás során egyszerűen leutánozzuk a növényben zajló biokémiai folyamatot a molekulák előállításában. Azonban a feltárt információk alapján már a biológiára alkalmazott mérnöki módszerrel változtathatunk a folyamatokon, s megkönnyíthetjük az előállítást, vagy épp egészen új molekulákat szintetizálhatunk így.”

Hozzászólások

Az élet alkotóelemeire bukkantak a Bennu aszteroida mintáiban

Az élet alkotóelemeire bukkantak a Bennu aszteroida mintáiban

Számos aminosav, mind az öt nukleobázis és sós vízre utaló ásványi anyagok jelenlétét is kimutatták a kutatók.

2025 tavaszán kelhet útra a következő magyar űrhajós

2025 tavaszán kelhet útra a következő magyar űrhajós

Kapu Tibor különböző kísérleteket fog elvégezni a Nemzetközi Űrállomáson.

Ismét magyar fotós alkotását választotta a NASA a nap képének

Ismét magyar fotós alkotását választotta a NASA a nap képének

Négy nappal korábban szintén magyar képet jelöltek ki a nap asztrofotójának.

Robot segítségével műtöttek meg egy 14 éves magyar lányt

Robot segítségével műtöttek meg egy 14 éves magyar lányt

Első alkalommal hajtottak végre robotasszisztált műtétet egy magyarországi gyermeken.

Pontatlanok az önbevallásos étkezési adatok

Pontatlanok az önbevallásos étkezési adatok

Nem túl meglepő, de egészen pontatlannak tűnnek azok az adatok, amelyeket az emberek adnak arról, hogy mit ettek egy meghatározott időszakban.

National Geographic 2025. januári címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

22 200 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlapNational Geographic 2024. áprilisi címlapNational Geographic 2024. májusi címlapNational Geographic 2024. júniusi címlapNational Geographic 2024. júliusi címlapNational Geographic 2024. augusztusi címlapNational Geographic 2024. szeptemberi címlapNational Geographic 2024. októberi címlapNational Geographic 2024. novemberi címlapNational Geographic 2024. decemberi címlapNational Geographic 2025. januári címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket