Gedeon, Johanna2024. március 28., csütörtök
Tudomány

Sztratoszféraballonról végez majd csillagászati megfigyeléseket a NASA

National Geographic Magyarország

E módszerrel jóval olcsóbban kiküszöbölhető a légkör zavaró hatásának nagy része, mint egy űrmisszióval.

Forrás: NASA JPL

Bolygónk felszínéről csillagászati megfigyeléseket, méréseket végezni a légkör miatt kihívás, sőt, vannak olyan dolgok, amelyeket nem is tudunk a felszínről megfelelő eredménnyel vizsgálni. Megoldást jelent erre egy űrteleszkóp, vagy rövidebb megfigyeléshez egy kis költségű rakétaszonda, ez utóbbi különösen a felső légkör vizsgálatában segít sokat, illetve a felső légkör által kiszűrt ultraibolya tartományú sugárzást lehet a magasból (a rakétaszondával elérhető 300 km-ről) megfelelően mérni, ám itt csak pár perces mérésre van lehetőség.
Egy űrteleszkóp költségéhez képest viszont elenyésző összegből a magasba juttatható egy távcső, ha azt egy, a sztratoszférába felszálló ballon viszi magával. Bár idejétmúltnak véljük a ballonokat, a mai napig rendszeresen használja őket a NASA, évi 10-15 kutatóballon felbocsátása zajlik a világ számos pontján e programjuk keretében. Ezek a projektek számos előnyt rejtenek, ilyen például, hogy olcsón kipróbálhatnak olyan vadonatúj technológiákat, amelyek aztán siker esetén később a világűrbe is kijutnak. A ballonos küldetések rövidebb tervezési időt igényelnek egy űrbéli útnál, ez szintén az új technikák alkalmazásában nyújt segítséget.

Az Antarktiszról indítandó küldetés az ASTHROS nevet viseli, a név az „Asztrofizikai Sztratoszférikus Teleszkóp Nagy Spektrális Felbontású Szubmilliméteres Megfigyelésekre” (angol) kezdőbetűiből született. A 150 méteres átmérőjű, héliummal töltött ballon a tervek szerint nemcsak felemelkedik a sztratoszférába, hanem ott is marad majd kb. 3 hétig, sodródva a jeges áramlatokkal, s ezen idő alatt az ultramodern teleszkóppal számtalan megfigyelést lehet majd végezni. A sztratoszféraballon 40 km magasságba emelkedik majd, ezzel maga alatt hagyja légkörünk legnagyobb részét, megszabadulva annak minden zavaró hatásától.
A teleszkóp a távoli infravörös tartományban működik majd, ez pedig a földi légkörben jórészt elvész, ezért is gondolták ki a ballonos megfigyelést a Sugárhajtás Laboratórium (Jet Propulsion Laboratory) és a NASA munkatársai.

Az indítást 2023. decemberére tervezik, az amerikai McMurdo Kutatóállomásról, az eszköz a Déli Sark körül fog a légkörben néhány kört megtenni, 21-28 napos útja alatt. A gondolában kap helyet az ultrakönnyű 2,5 méter átmérőjű antenna tányér (maga a teleszkóp), a hozzá tartozó tükrök, lencsék, detektorok, tudományos berendezések, a hűtést végző, napelemmel működő eszköz, amelyek mind a távoli infravörös tartományú megfigyeléseket segítik majd elő. A repülés ideje alatt távirányítással precízen lehet majd a teleszkópot a megfelelő célobjektumra irányozni, ezt, és az adatok valós idejű letöltését műholdas kommunikáció segíti majd. A küldetés végén a gondolát leválasztják a ballonról, majd ejtőernyő segítségével a hasznos teher visszatérhet a felszínre. Ennek köszönhetően a teleszkópot újra fel lehet majd használni később.

Az ASTHROS vizsgálatainak célja az újonnan születő csillagok körüli gázfelhők áramlásai lesznek, a tervezett működési időszak alatt négy ilyen objektumra irányítják majd rá az antennát. Olyan speciális nitrogénionokat is észlelni fognak a berendezéssel, amelyek azt jelzik, hogy egyes nagy tömegű csillagok körül, vagy épp szupernóvarobbanások során átalakultak a gázfelhők e csillagkeletkezési régiókban. Az ilyen átalakulások egyrészt gátolhatják is a csillagkeletkezést, de fel is gyorsíthatják, attól függően, hogy szétszórják a gázokat, vagy épp összesűrítik. E folyamatok nélkül a galaxisunkban rendelkezésre álló gáz és por már valószínűleg réges-rég mind csillagokká álltak volna össze.

Forrás: Égen – Földön – Föld alatt

Ez volt a legnagyobb folyamidelfin

Ez volt a legnagyobb folyamidelfin

A ma élő dél-ázsiai folyami delfinek rokona volt az az állat, amely Amazónia perui részén élt 16 millió évvel ezelőtt, és akár 3,5 méteresre is nőhetett.

Környezetbarát felújítás

Környezetbarát felújítás

Az építészetben nemcsak az új épületeknél, hanem már a régiek felújításánál is eljárhatunk klímabarát,környezetbarát módon.

Élő tank a triászból

Élő tank a triászból

A krokodilok egy eddig ismeretlen, 215 millió éve élt ősi rokonát azonosították texasi kutatók.

Soha többé hólapát?

Soha többé hólapát?

Egy új fejlesztésnek köszönhetően az önmelegítő betonon nem fog megtapadni a hó vagy a jég, így talán majd elfelejthetjük a hólapátot vagy az útszórást - legalábbis bizonyos körülmények között.

A klímaváltozás tovább növeli az élelmiszerárakat

A klímaváltozás tovább növeli az élelmiszerárakat

A sokak számára már most is igen magas élelmiszerárak a klímaváltozás hatására még magasabbra szöknek majd.

National Geographic 2024. márciusi címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

18 780 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket