Lívia, Lídia, Eulália2025. február 12., szerda
Tudomány

360 ezer éves barlangi medve DNS

National Geographic Magyarország

Barlangi medvéé a legidősebb, nem fagyott maradványból kivont DNS, amelyet eddig vizsgálni lehetett, ennek köszönhetően az állat múltjáról is sok új adatot sikerült kideríteni.

Forrás: Notthingam Trent University / Genaddy Baryshnikov

A Notthingam Trent Egyetem és a Potsdami Egyetem szakemberei vezette nemzetközi kutatócsoportnak sikerült egy 360 ezer éve a Kaukázus déli részén él medve belső fülében lévő csontból kivont DNS-minta alapján számos új adatot feltárni – az állat 25 ezer éve kihalt.

A kutatócsoport kiderítette, hogy a barlangi medvék és a ma élő medvék – mint a barnamedve vagy a jegesmedve – elődei kb. 1,5 millió éve váltak szét egymástól. Az is kiderült a genetikai vizsgálatokból, hogy a medvék evolúciójának számtalan fontos lépése az egymillió éve zajlott jelentős klímaváltozásokhoz kötődik, ez volt az az időszak, amikor az eljegesedések hosszabbá és erőteljesebbé, a melegebb köztes periódusok, vagyis az interglaciálisok pedig egyre rövidebbé váltak.

A barlangi medvék, amelyek a barna medvéknél nagyobb termetűek voltak, s akár egy tonnát is nyomhattak, egész Eurázsia területén elterjedtek voltak a pleisztocén idején. A mai barnamedvékkel kereszteződtek is, ennek nyomait a ma élő medvék is őrzik a génkészletükben, hasonlóan ahhoz, ahogy mi is hordozunk neandervölgyi géneket.

Barlangi medve csontjai egy barlangban
Forrás: Wikimedia commons közkincs

A permafrosztban megőrzött maradványok génelemzésével már egészen távoli múltba is vissza tudtunk menni (nemrégiben 1,2 millió éves mamutgéneket elemeztek, ez a jelenlegi világrekord), azonban az örök fagy csak olyan maradványokat tudott megőrizni, amelyek már eleve a hideg területen éltek. A kutatók ki akarták bővíteni az ismereteiket, ezért fordultak egy mérsékelt övi területen élt medvéhez, a kaukázusi példány csontmaradványait egy barlangban találták meg. A barlangi medvék sokkal elterjedtebbek voltak ezeken a jégmentes területeken, így a maradványaik információkban is gazdagabbak. A belső fül sziklacsontját (pars petrosa) azért szokták régiDNS vizsgálatokban használni, mert a csont nagy sűrűségének köszönhetően nagyobb eséllyel marad fenn benne a DNS, kevésbé roncsolódik, mint más csontokban.
Az aprólékos munkával válogatott és összeillesztett DNS-töredékek alapján kirajzolódó nukleáris genomot azután össze tudták hasonlítani kevésbé régi, 70-35 ezer éve élt barlangi medvékével, így a fajon belüli változásokat is kideríthették. Az is világossá vált, hogy a barnamedvék és a barlangi medvék közti keveredésnek is az egymillió éve komolyabbra fordult eljegesedés vetett véget, majd a későbbi klímaingadozások a barlangi medve faján belüli további változásokhoz vezettek.

A francia Les Combarelles barlang falán talált állatrajzok, a jobb felső sarokban a barlangi medve látható.
Forrás: Wikimedia commons közkincs

A barlangi medvék a ma élő barnamedvékkel és jegesmedvékkel szemben vegetáriánusok voltak, a nevüket pedig onnan kapták, hogy előszeretettel vonultak téli álomra a barlangokba, ahol azután sokuk elpusztult, amennyiben nem tudott kellően meghízni korábban. A kihalásuk oka nem világos, könnyen lehet a klíma újbóli változásának hatására, hisz a kihalás kb. egyidejű volt a legutolsó nagy eljegesedéssel, egy 2020-as vizsgálat is erre az eredményre jutott. Azonban lehet, hogy a modern ember jelenléte is közrejátszott ebben. Találtak medvecsontot, amelybe ember által készített nyílhegy fúródott, és a korai emberek előszeretettel festették is a barlangok falára ezt az óriási medvét.

A most vizsgált DNS-minta a legrégebbi olyan minta, amelyet nem a permafrosztban talált maradványokból vontak ki és elemeztek sikeresen.

Hozzászólások

Volt, amikor Európában is éltek hópárducok

Volt, amikor Európában is éltek hópárducok

A hópárducok ma Közép-Ázsia hegyeiben honosak, ám a jégkorszakban még az Ibériai-félsziget és a mai Franciaország területén is éltek.

Magyar kutatók fedeztek fel új anyagállapotot

Magyar kutatók fedeztek fel új anyagállapotot

A különleges anyagállapot vizsgálata hozzájárulhat a precíziós technológia fejlődéséhez.

Afrikát elhagyva új vércsoportjaink alakultak ki

Afrikát elhagyva új vércsoportjaink alakultak ki

A 120 ezer évre visszamenő elemzés szerint a ma meglévő vércsoportokhoz még a neandervölgyiek is hozzájárultak.

Úgy tűnik, a hangyáktól a közlekedés terén is tanulhatunk

Úgy tűnik, a hangyáktól a közlekedés terén is tanulhatunk

A hangyák mozgása segítheti az önvezető járművek rendszerének optimális közlekedését megszervezni.

Ez a szobanövény 45 napig is kibírja víz nélkül

Ez a szobanövény 45 napig is kibírja víz nélkül

Magyar szakértők mérték fel a lándzsadísz különleges képességeit.

National Geographic 2025. januári címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

22 200 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlapNational Geographic 2024. áprilisi címlapNational Geographic 2024. májusi címlapNational Geographic 2024. júniusi címlapNational Geographic 2024. júliusi címlapNational Geographic 2024. augusztusi címlapNational Geographic 2024. szeptemberi címlapNational Geographic 2024. októberi címlapNational Geographic 2024. novemberi címlapNational Geographic 2024. decemberi címlapNational Geographic 2025. januári címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket