Emil, Csanád, Vilmos2023. május 28., vasárnap
Tudomány

Becsapódások késleltethették a légkörünk fejlődését

National Geographic Magyarország

A korábbi elképzelésekhez képest tízszer gyakoribbak lehettek a nagy becsapódások Földünk létének korai időszakában.

Fantáziakép
Forrás: Wikimedia Commons

 

Amikor egy kisbolygó becsapódott a Földbe, a becsapódás nyomán megolvadt és a légkörbe került miniatűr kőzetcseppecskék megszilárdulva kihulltak. Ezek, a szferuláknak nevezett, jól felismerhető kőzetüveg-szemcsék később beépülnek az akkor képződő kőzetekbe, gyakorlatilag ezek jelentik az egyetlen nyomot az ősi idők becsapódásairól.

A Harvard Egyetem számolt be arról az új, a légkörünk fejlődését és a becsapódások erre kifejtett hatását feltáró kutatási eredményről, amely a Nature Geoscience szakfolyóiratban jelent meg.

Az archaikum idején, vagyis 4-2,5 milliárd évvel ezelőtt viszonylag gyakoriak voltak a becsapódások bolygónkon, és a nagyobb, legalább 10 km átmérőjű égitestek becsapódásakor olyan folyamatok játszódtak le, amelyek a légkör összetételét is befolyásolták. Nem sokat tudunk azonban arról, hogy voltaképp mennyi ilyen jellegű becsapódás volt, és arról se, hogy ezek pontosan mit tettek a légkörünkkel. Az osztrák és amerikai kutatókból álló csoport most néhány felmerült kérdésre megtalálhatta a választ.

Mikroszkópos felvétel szferulákról. Ezeket az apró, pár tizedmilliméteres gombócokat kell az ősi kőzetekben megkeresni, nem kis munkával.
Forrás: Wikimedia commons

Az oxigén az élethez, ahogy ma ismerjük, elengedhetetlen, és az egykori légköri felhalmozódása nélkül nem volnánk itt mi sem. A kutatócsoport az ősi kőzetmintákba rejtett porszemnyi szferulákat vizsgálta meg, ezek elárulták, hogy milyen gyakoriak lehettek a jelentősebb becsapódások. Mivel e szemcsék nagyon aprók, igen könnyű átsiklani felettük, talán ennek is köszönhető, hogy a korábban már felismert becsapódásokon túl számos továbbit is találtak. A vizsgálataik alapján az eddig ismert becsapódásoknál mintegy tízszer több érhette a fiatal Földet, és kb. 15 millió évenként ütközött nekünk egy-egy ilyen égitest.

Mivel a szferulák összefüggenek a becsapódások nagyságával, ebből ki lehetett számolni, hogy a korábban véltnél nagyobb számú olyan becsapódás zajlott le, amely a légkört is befolyásolta. A kutatók szerint a 10 km-nél nagyobb égitestek becsapódása során olyan körülmények alakulnak ki, amelyek a légkörben lévő oxigént elszippantják, így minden ilyen becsapódás csökkentette a légköri oxigén aktuális mennyiségét.

Ez azt jelentette, hogy amíg gyakoriak voltak a becsapódások, addig nem tudott a légköri oxigén szintje jelentősen emelkedni. Ez az eredmény egybecseng azzal a korábbi, más úton kinyert adattal, miszerint az archaikum idején a légköri oxigénszint alacsony, ám változékony volt.

Azután, ahogy a becsapódások mennyisége fokozatosan csökkent, úgy tudott a légkörünk is egyre több oxigént megtartani. Amire a Nagy Oxidációs Esemény bekövetkezett 2,4-2 milliárd évvel ezelőtt, addigra kellően ritkává váltak a becsapódások ahhoz, hogy ne tudják már lényegesen befolyásolni a légköri oxigén mennyiségét.

A kutatók következő célja az, hogy megpróbálják az ősi kőzetekből kideríteni azt, hogy a oxigénszint valóban e módon követte-e a becsapódásokat.

Új részletek tárultak fel Afrika elhagyásáról

Új részletek tárultak fel Afrika elhagyásáról

A modern ember kb. 80 ezer évvel ezelőtt kelt útnak Afrikából, hogy meghódítsa a bolygó minden zugát, ennek részletei pedig a modern orvostudományra is hatással vannak.

Giardia-fertőzés a vaskori Jeruzsálemben

Giardia-fertőzés a vaskori Jeruzsálemben

A Giardia egy egysejtű bélparazita, amely súlyos hasmenést is okozhat, embert és állatot egyaránt képes megfertőzni.

Mikor pislog az autóversenyző?

Mikor pislog az autóversenyző?

Pislogás során ideiglenesen, nagyjából a másodperc ötödrésze idejére elveszítjük a látás útján beérkező információkat.

A tenger kedvező egészségügyi hatása

A tenger kedvező egészségügyi hatása

Az emberek egészségesebbek, ha tenger közelében élnek, vagy legalább egy kis időt a tenger mellett töltenek - derült ki egy bécsi környezetpszichológusok által végzett nemzetközi felmérésből.

A legelső csillagok maradványai

A legelső csillagok maradványai

Az Európai Déli Obszervatórium (ESO) Nagyon Nagy Távcsöve (VLT) segítségével az Univerzum legelső csillagainak maradványait sikerült kimutatni.

National Geographic 2023. májusi címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

16 500 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket