Gedeon, Johanna2024. március 28., csütörtök
Tudomány

Először halasztottak el repülést időjárási okból egy másik bolygón

National Geographic Magyarország

A Marson, a Jezero-kráterben kísérleti repüléseket végző Ingenuity helikopternek egy váratlan porvihar miatt kellett a felszínen maradnia.

Fantáziarajz
Forrás: NASA/JPL-Caltech

 

A Marson ugyan sokkal ritkább a légkör, mint a Földön, ám az időjárási eseményekben sok a hasonlóság: vannak változó évszakok, vannak felhők, szelek, és ezek hatására a jól ismert porviharok sem maradnak el. Az időjárás előrejelzése azonban nemcsak a Földön, de a Marson is fontos kihívás.

Immáron a tizenkilencedik repülésére készült az Ingenuity marsi helikopter, amikor a Jezero-kráter időjárása rosszabbra fordult. Miután 18 sikeres repülésen már túljutott a kis szerkezet, az időjárás-előrejelzésnek különösen fontos szerepe volt a következők tervezésében, számolt be a NASA JPL.

Az eddigi repülések során, 2021 áprilisa óta már a tavaszi és a nyári időjárást szerencsésen átvészelte az Ingenuity, most a nyár végén jár a Mars éve. A repülések során a Mars évszakos változásai közt a legnagyobb kihívást eddig az jelentette, hogy csökken a légkör sűrűsége.

Az előrejelzők feladata az, hogy a repülési körülményekre nézve vizsgálják meg a marsi időjárást, és határozzák meg, milyen helyzetben tud vagy nem tud repülni a kis helikopter. A két legfontosabb tényező a légsűrűség és a szél. Az időjárási mérések zömét a Perseverance rover időjárás-állomásáról kapják a szakemberek, s ezen adatokból kiszámíthatják a repüléshez szükséges információkat. Plusz segítséget ad az MRO keringő űrszonda fedélzetén elhelyezett néhány műszer, illetve kamera, amelyek a Mars nagyobb területének időjárását is bemutatják, így a várható változásokat is ki lehet következtetni.

Porvihar készül – a Jezero-kráter helyét fehér karika jelzi.
Forrás: : NASA/JPL-Caltech/MSSS.

A marsi ősz kezdetével (ez februárra esik) egyre több por kerül majd a légkörbe, és a téli időszakban ott is marad. Mivel az Ingenuity napelemmel nyeri ki a repüléséhez szükséges energiát, ezért a légköri por befolyásolhatja a szerkezet működését. Emellett a poros légkör mindig együtt jár azzal is, hogy a sűrűség csökken, mivel a lebegő porszemcséket felmelegíti a napfény, a porszemcsék pedig a környezetüket melegítik így. Ezek kihívást jelentenek az Ingenuity irányítóinak, így sokat is beszélnek arról a szakemberek, hogy mi történjen ebben az időszakban a helikopterrel.

A 19. repülést eredetileg 2022. január 5-re tervezték, ám az előrejelzők javaslatára elhalasztották, miután az év első napján egy helyi, de erőteljes porvihar kialakulását figyelhették meg. A szokatlanul erős és ugyanennyire szokatlanul korai porvihar első jeleit a Perseverance rover észlelte: megnövekedett a levegőben lebegő porszemcsék mennyisége. Eztán ellenőrizték az MRO űrszonda felvételeit, amelyen azonosítani lehetett a növekvő regionális porvihart, amely a déli félteke felől egyre jobban terjedt az északira, így a Jezero-kráter irányába is. Ezek alapján az előrejelző csoport azt javasolta a helikopter irányítóinak, hogy halasszák el a tervezett repülést.

A javaslat alapján ez meg is történt, szerencsére, ugyanis bejött az előrejelzés: a porvihar áthúzódott a Jezero-kráter területére, jelentősen csökkent ennek hatására a légkör sűrűsége, és 18 százalékkal csökkent a napfény mennyisége is, amely a helikopter napelemein át az energiaellátást biztosítja.

Azóta a porvihar elült, és úgy tűnik, ideálisak lesznek a körülmények január 23-án arra, hogy az elhalasztott repülést bepótolják. A váratlanul korai porvihar azonban nemcsak a repülésre, de az előrejelzőkre is kihat: felkészülhetnek az esetleg globálissá váló porviharra, amilyen a Marson legutóbb 2018-ban volt.

Ez volt a legnagyobb folyamidelfin

Ez volt a legnagyobb folyamidelfin

A ma élő dél-ázsiai folyami delfinek rokona volt az az állat, amely Amazónia perui részén élt 16 millió évvel ezelőtt, és akár 3,5 méteresre is nőhetett.

Környezetbarát felújítás

Környezetbarát felújítás

Az építészetben nemcsak az új épületeknél, hanem már a régiek felújításánál is eljárhatunk klímabarát,környezetbarát módon.

Élő tank a triászból

Élő tank a triászból

A krokodilok egy eddig ismeretlen, 215 millió éve élt ősi rokonát azonosították texasi kutatók.

Soha többé hólapát?

Soha többé hólapát?

Egy új fejlesztésnek köszönhetően az önmelegítő betonon nem fog megtapadni a hó vagy a jég, így talán majd elfelejthetjük a hólapátot vagy az útszórást - legalábbis bizonyos körülmények között.

A klímaváltozás tovább növeli az élelmiszerárakat

A klímaváltozás tovább növeli az élelmiszerárakat

A sokak számára már most is igen magas élelmiszerárak a klímaváltozás hatására még magasabbra szöknek majd.

National Geographic 2024. márciusi címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

18 780 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket