Péter, Katalin, Roberta2025. április 29., kedd
Tudomány

A sivatag légzése

National Geographic Magyarország

A sivatagról úgy gondoljuk, ott semmi se történik, ámde dűnéket épít és mozgat, és amint azt egy évtizedes megfigyeléseken alapuló, új kutatási eredmény jelzi, lélegzik is.

Forrás: Unsplash / Jared Evans

Egy amerikai–francia kutatócsoport azt vizsgálta, milyen utat jár be a nedvesség a sivatagokban, miként hatol a por- és homokszemcsék közé, a JGR Earth Surface folyóiratban közzé tett eredményeik, amelyeket a Cornell Egyetem ismertetett, széles körben felhasználhatóak lesznek.

A kutatás vezetője, Michel Louge professzor irányította projekt nemcsak időben, de térben is nagy távolságokat, sokszínű terepet járt be, közel 40 éve kezdődött, amikor Louge folyadékok, gázok és szilárd részecskék viselkedését tanulmányozta. A kutató és tanítványai azóta kifejlesztettek egy nagy felbontású és nagy pontosságú mérőberendezést, amelyben számos érzékelő szolgáltatja az adatokat olyan tulajdonságokról, mint a szilárdanyag-koncentráció, a sebesség, a víztartalom. Egy szakember úgy vélte, a berendezéssel például meg lehet vizsgálni a hegyekben felhalmozódó havat, és kiszámítani a lavinaveszélyt, később a továbbfejlesztett eszköz jó szolgálatot tehet hidrológiai vizsgálatokban.

Michel Louge Katar sivatagában teszteli az általa fejlesztett műszert.
Forrás: Cornell University

A 2000-es évek elejétől azután, francia együttműködéssel már homokdűnék nedvességének vizsgálatára is használták az eszközt azzal a céllal, hogy kiderítsék, miként válik egy mezőgazdasági termőterület sivataggá. A műszerrel hajszálpontosan meg lehet mérni a homokban lévő nedvességet és a homok sűrűségét is, így egy jó évtizedig tartó vizsgálatba fogtak a szakemberek.

Ennek során feltárult, mennyire porózus is voltaképp a sivatagi homok, s miként járja át a levegő a szemcsék közti teret. Ezt ugyan korábban is sejtették, ám semmilyen eddigi eljárással nem lehetett igazolni, s főként nem megmérni az áramlást. „Amikor fúj a szél a dűne felett, az zavart kelt a helyi nyomás egyensúlyában, s szó szerint bepréseli a levegőt a homok közé, illetve kipréseli onnan. Ez azt jelenti, hogy a homok lélegzik, hasonlóan ahhoz, ahogyan az élőlények is” – magyarázta Louge. Ez a „légzés” teszi lehetővé, hogy a mikrobák életben maradjanak még e rendkívül száraz és forró környezetben is. Louge az elmúlt évtizedben egy mikrobiológus kollégájával azt vizsgálta, a mikrobák miként járulnak hozzá a dűnék stabilitásához. Az is kiderült, hogy mennyire lassú is a párolgás az egyes homokszemcsékről.

Mérés a sivatagban
Forrás: Cornell University

A kutatás főbb eredményei ugyan már 10 éve megszülettek, azonban azok értelmezése hosszú időt vett igénybe. „Soha eddig nem végzett még senki sem méréseket ennyire kis páramennyiségekkel” – mondta el a kutató. Az eszközt ennek a képességének köszönhetően számtalan alkalmazásban használhatják majd, például a termőtalajok nedvességáramlásához, vagy a műholdak kalibrációjához, de talán még más égitestek talajának abszolút minimális nedvességét is lehet majd így mérni.

A legközvetlenebb hasznot hajtó alkalmazás azonban a gyógyszeriparban jelentkezik: a műszer képes kimutatni a nedvességszennyeződést a gyógyszerekben. A kutatók egy gyógyszergyárral már együtt is működnek, ahol a gyártási folyamat során használják az eszközüket.

Hozzászólások

Elkészült az emberszabású majmok referenciagenomja

Elkészült az emberszabású majmok referenciagenomja

A kapott adatok alapján részletesebben megérthetjük legközelebbi rokonaink evolúcióját, és úgy tűnik, nagyobbak a különbségek köztük, mint eddig tudtuk.

Hátráltatják a beporzók szaporodását a rovarirtók

Hátráltatják a beporzók szaporodását a rovarirtók

Még a növényeken kis mennyiségben jelen lévő neonikotinoid rovarirtó is súlyos hatású lehet mind a hím, mind a nőstény poszméhek szaporodási biológiájára.

Milyen is valójában a kapcsolatunk a kutyákkal?

Milyen is valójában a kapcsolatunk a kutyákkal?

Magyar kutatók tárták fel, hogy hol helyezkedik el az ember kedvenc barátja társadalmi hálónkban.

Újabb gyenyiszovai leletet azonosítottak

Újabb gyenyiszovai leletet azonosítottak

Az emberfaj csontmaradványát Tajvan szigetén találták meg, ez az eddigi legdélebbi lelet ezen rokonunktól.

Kullancsok: a lakosság segítségét kérik a kutatók

Kullancsok: a lakosság segítségét kérik a kutatók

Már okostelefonos alkalmazás is segíti az adatgyűjtést.

National Geographic 2025. áprilisi címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

22 200 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlapNational Geographic 2024. áprilisi címlapNational Geographic 2024. májusi címlapNational Geographic 2024. júniusi címlapNational Geographic 2024. júliusi címlapNational Geographic 2024. augusztusi címlapNational Geographic 2024. szeptemberi címlapNational Geographic 2024. októberi címlapNational Geographic 2024. novemberi címlapNational Geographic 2024. decemberi címlapNational Geographic 2025. januári címlapNational Geographic 2025. februári címlapNational Geographic 2025. márciusi címlapNational Geographic 2025. áprilisi címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket