Auguszta, Bertold2024. március 29., péntek
Tudomány

Miért ragályos az ásítás?

National Geographic Magyarország

Ki ne vette volna már észre, hogy ásítani kezd már attól is, ha egy ásító állat fotóját látja? Azonban számos állat is „elkapja” a látott ásítást.

Forrás: pixabay

Az embereken kívül az oroszlán, a csimpánz, vagy más, társas életmódú állatok is ásítani kezdenek, ha ásítást látnak. Míg maga az ásítás is rejtélyes jelenség, s valószínűleg minden gerinces gyakorolja, a ragályos ásítás még több kérdést vet fel. Andrew Gallup evolúcióbiológus éveket töltött azzal, hogy e kérdéskört tanulmányozza, ennek eredményeként született meg az Animal Behaviour folyóiratban nemrégiben közzé tett tanulmánya. A Science foglalta össze, amit e témáról a tudomány ma vall.

Az ásítás maga valamikor 400 millió éve, az állkapcsos halak körében alakult ki, ám, a közhiedelemmel ellentétben nem azért, hogy a vér oxigénszintjét növelje. Erre talán az a legékesebb bizonyíték, hogy számos tengeri emlős a víz alá merülve ásít, vagyis akkor, amikor nem tud levegőt venni. Az ásítás és a légzés emellett teljesen különálló irányítás alatt állnak. Mi célja van vajon e folyamatnak? A legújabb eredmények alapján gyakran valamilyen állapotváltozással jár együtt (ilyen az ébredés), és hatására aktívabbá válik az agykéreg. Emellett egyre nő annak a bizonyítéka is, hogy az agy hőmérsékletét csökkenti e mozdulatsor, így az indíthatja el, ha az agy túlmelegszik. A kutató kísérletek során vizsgálta ezt, s arra jutott, hogy a testhőmérséklet változtatásával bele lehet nyúlni az ásítás folyamatába, s patkányoknál számszerűleg is bizonyította az elméletet.

A kutatásokból már az is kiderült, hogy az ásítás nagyon sok állatnál rendkívül hasonló: 100 emlős és madárfaj vizsgálata alapján a testmérethez és az agy összetett voltához mérten nagyjából azonos ideig tart.

A ragályos ásítás azonban csak az erősen szociális fajokra jellemző (ide tartozik az ember is), ám még itt is vannak egyéni különbségek: van, aki könnyebben „elkapja”, van, aki kevésbé. Kiváltó lehet akár a látvány, akár az ásítás hangja, vagy nálunk embereknél az is, ha olvasunk róla. (Ki mennyit ásított eddig a cikk olvasása során?) Vannak elképzelések, amelyek szerint az empátiának van köze ahhoz, hogy erre a ragályra mennyire fogékony valaki, más elképzelések ezt cáfolják, így egyelőre nem tudjuk, mitől függ, mennyire könnyen kapjuk el mások ásítását.

A kutató úgy véli, a ragályos ásítás az adott állat csoportjának tevékenységét hangolja össze, valamely napszakban, valamely aktivitás váltása során, és lehet, hogy a ragályos ásítás a csoport éberségét növelheti. A kutató 2021-ben egy érdekes kísérletben ellenőrizte ezt. Embereknek olyan képeket mutatott, amelyeken veszélyes kígyók, illetve veszélytelen békák voltak, s az volt a feladatuk, hogy valamelyiket ki kellett válogatniuk. A trükk az volt, hogy az alanyok egy részének a feladat előtt ásításokat mutató videókat kellett megnézniük. Ezt követően azok, akik ásítást láttak a feladat előtt, gyorsabban kiválogatták a kígyókat, mint azok, akik nem láttak ilyen videót. A veszélytelen békák kiválogatására nem volt hatása a videónak.

Aki végigolvasta a cikket, az eddig, a befejező mondatig 21-szer ásíthatott, az olvasás okozta ragály miatt (e mondattal együtt már 22-szer).

Ez volt a legnagyobb folyamidelfin

Ez volt a legnagyobb folyamidelfin

A ma élő dél-ázsiai folyami delfinek rokona volt az az állat, amely Amazónia perui részén élt 16 millió évvel ezelőtt, és akár 3,5 méteresre is nőhetett.

Környezetbarát felújítás

Környezetbarát felújítás

Az építészetben nemcsak az új épületeknél, hanem már a régiek felújításánál is eljárhatunk klímabarát,környezetbarát módon.

Élő tank a triászból

Élő tank a triászból

A krokodilok egy eddig ismeretlen, 215 millió éve élt ősi rokonát azonosították texasi kutatók.

Soha többé hólapát?

Soha többé hólapát?

Egy új fejlesztésnek köszönhetően az önmelegítő betonon nem fog megtapadni a hó vagy a jég, így talán majd elfelejthetjük a hólapátot vagy az útszórást - legalábbis bizonyos körülmények között.

A klímaváltozás tovább növeli az élelmiszerárakat

A klímaváltozás tovább növeli az élelmiszerárakat

A sokak számára már most is igen magas élelmiszerárak a klímaváltozás hatására még magasabbra szöknek majd.

National Geographic 2024. márciusi címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

18 780 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket